Mövzu 1: “Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya” fənninin predmeti, məqsədi və vəzifələri

1) Ancaq müasir ədəbi dil üçün köhnəlmiş sözlər
. Bu qrup sözlər vaxtı ilə ədəbi 
dild
ə də olub, hazırda ümumxalq Azərbaycan dilinin yalnız dialekt və şivələrində 
işlənir; məsələn:
S
əndən neçə min can ayrı düşdü,
T
ən ya çürüdü, ya sayru düşdü. 
(X
ətayi) 
Can mey andırdı əhl mövbəyə məkrar gül 
(M.Füzuli) 
Ünümdən titrədi tamam vilayət 
El
ə sandılar ki, qopdu qiyamət. 
(M.P.Vaqif) 
Bu misralardakı 
sayru
sözü 
x
əstə
m
ənasında, 
andırmaq
sözü 
yada salmaq, 
xatırlamaq
m
ənasında dilimizin bir sıra dialekt və şivələrində işlənməkdədir. Səs 
m
ənasında olan 
ün
sözü isə bəzi dialekt və şivələrdə hələ də yaşayaraq 
s
əs
sözü ilə 
qoşalaşmış şəkildə işlənir. 
2. Ümumdil üçün köhnəlmiş sözlər.
Bu qrup sözlər vaxtı ilə dildə işlənib, indi isə 
n
ə ədəbi dildə, nə danışıq dilində istifadə olunmayan sözlərdir. Belə sözlərə əsasən 
q
ədim abidələrin dilində təsadüf olunur; məsələn: 

---

Oğlun sağdır 
əsəndir 
avdadır.(Kitabi Dədə Qorqud) 
Bu misaldakı əsən sözü X-XI əsrlərdə salamat mənasında işlənmiş, indi isə demək 
olar ki, tamamil
ə köhnəlmişdir. 
Dild
ə istər az, istərsə də çox dərəcədə köhnəlmiş olan hər hansı bir söz bu və ya 
dig
ər qohum dillərdə fəal söz kimi işlənə bilir. Bunu başqa şəkildə desək qohum 
dill
ər üçün ortaqlı olan sözlərin bir dildə köhnəlməsi həmin sözün digər dillərdə 
d
ə köhnəlməsi üçün şərt ola bilmir və ola da bilməz. 
Köhnəlmiş sözlərin hamısı eyni əlamətə malik olmayıb, bir qrupu digərindən bu və 
ya başqa xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Bunlardan bəziləri ifadə etdikləri məfhumdan 
ayrılaraq, bəziləri isə məfhumla bərabər köhnəlmişdir. Bu nöqteyi-nəzərdən 
Az
ərbaycan dilindəki köhnəlmiş sözlər iki qrupa bölünür: tarixizmlər və arxaizmlər.