Mövzu №5 PİL-olan uşaqların ümumi xarakteristikası və təsnifatı Plan

IV. Dərketmə fəaliyyətinin və nitq funksiyasının inkişafsızlığı ilə müşayət edilən psixofiziki infantilizm.

Bu cür uşaqları oliqofrenlərdən və lokal nitq pozulmalı uşaqlardan ayırmaq üçün xeyli müddətli müşahisə lazımdır. Etioloji faktorlar həm endo- , həm də ekzogen tipli olur; stressidə təsir edici faktorlara aiddir. Bu növ psixi ləngiməni hətta valideynlər özləri, birinci olaraq, götürürlər, amma, təəsüf ki, uşağı həkimə çox gec gətirirlər. Bunun nəticəsində uşaqlar bir-iki sinif oxuyandan sonra, məktəbdə geridə qalanların sırasına düşürlər. Belə olan halda vaxt və korreksiya imkanları itirilmiş olur, emosional-iradi sahədə dərketmə fəaliyyətində, nitqdə inkişafsızlıq dərinləşir və bütövlükdə, bu, şəxsiyyətin formalaşmasına mənfi təsir edir. Nevroloji cəhətdən kobud patalogiya müəyyən edilmir. Psixi statusda dəyişiklər var: uşaqlar emosional cəhətdən çox labil olurlar, nitqdə olan pozulma səbəbiylə ünsiyyət çox çətin yaranır. Görmə funksiyasını yaxlayarkən, bu nəticəyə gəlmək olur: uşaqlar çevrilmiş halda və ya qırıq xəttlə təsvir edilmiş əşyaları tanımmırlar; makani və məkani-zamani anlayışlar onlarda yaxşı inkişaf etmir. Dərketmə fəaliyyətinin səviyyəsi yüksək olmur: şakillərin klassifikasiyasında, ümumiləşdirilməsində, eyni, oxşar əşyaların birləşdirilməsində çətinlik çekirlər. Bir süjetdə birləşən şəkilləri ardıcıllıqla düzə bilmirlər. Ən gözə çarpan əlamət isə- nitqin pozulmasıdır, yəni dislaliya, fonematik eşitmənin pozulması, artikulyasiyanın dəqiq olmamasıdır. Vaxtında müəyyən edilmiş diaqnoz və aparılan korreksiya bu vəziyəti aradan bütövlükdə qaldırmasa da, stabilləşdirə bilər.