Mövzu 7: Maye və quru buzun istifadə edilməsi və istehsalı Fənn müəllimi: dos. Q. M. Allahverdiyeva

1. Maye buz

Maye buz atmosfer şəraitində aşağıdakı xassələrlə xarakterizə olu­nur:

Ərimə temperaturu, t_pl­ C 0

Ərimə istiliyi, _pl kCoul/kq 335

İstilik keçiriciliyi,  Vt/mK 2,2

Bütöv buzun sıxlığı,  kq/m³ 917

Buz parçasının həcmi kütləsi onun hissəciklərinin ölçü­lərin­dən asılı olaraq 500…600 kq/m³, qar buzununku isə 300…350 kq/m³-dir. Suyun donub buz halına keçməsində onun həcmi 9 % artır.

Atmosfer təzyiqində 0C temperaturlu buzun soyutma məh­sul­­darlığı onun ərimə istiliyindəkinə uyğundur (335 kCoul/kq). Əgər buzun temperaturu 0C-dən aşağıdırsa, onda onun məh­sul­dar­lığı buzun 0C ərimə temperaturuna qədər qızdırılması üçün la­zım olan istiliyin miqdarı qədər artır.

Keyfiyyətinə görə buzlar: bulanlıq, şəffaf, yeyinti və an­ti­sep­tik, eləcə də, dəniz və distillə edilmiş sulardan olan buzlara ayrı­lır­lar.

Əgər donan suda hava, duzlar, qum, lil şəklində qatışıqlar olur­­sa, onda bu zaman bulanlıqlı buzlar əmələ gəlir.

Şəffaf buzlar hava və qatışıqlardan təmizlənmiş sulardan alı­nır. Şəffaf buzu qaynamış sulardan da almaq olar. Yeyinti (ərzaq) üçün olan buz içməli sulardan alınır. Belə buzlar şəffaf ol­ma­lı­dır­lar. Bunlardan restoranlarda, kafe və yeməkxanalarda ayrı-ayrı ye­məklərin və içkilərin soyudulmasında və eləcə də ev şəraitində is­tifadə edilir.

Antiseptik buz (dezinfeksiya dərmanları) o sulardan hazırlanır ki, onların tərkibinə bakterial preparatlar daxil edilmiş olur. Bun­lar üçün hətta antibiotiklər qəbul edilir.

Dəniz suyundan alınmış buzlar aşağı ərimə temperaturuna ma­lik olurlar (-0,5C…-2C).