Mübarizə tədbirləri. 1. Lobya dənyeyənləri ilə yoluxmuş lobya məhsulunun başqa rayonlara aparılması qəti qadağan edilməlidir.
2. Yoluxmuş dənlər və anbarlar fumiqasiya edilməlidir. Zəhərlərin məsarif norması noxud dənyeyənindəki mübarizədə olduğu kimidir.
YONCANIN ZƏRƏRVERİCİLƏRİ
Fitonomus (Phytonomus variabilis H.). Böcəklər dəstəsinin (Coleoptera) uzunburun böcəklər (Curculionidae) fəsiləsinin nümayəndəsidir.
Yetkin böcək sarımtıl-boz rəngdə olmaqla, böyüklüyü 5-8 mm-dir. Böcəyin üzəri boz tükcüklərlə örtülmüşdür.
Yumurtası ellips şəkillidir, 0,5-0,6 mm-dir, sarı-kəhrəabı rəngdədir.
Sürfəsi yaşıldır, başı qaradır, uzunluğu 10 mm-ə çatır və ayaqsızdır.
Pupu ipək sapdan toxunmuş barama içərisində olur. Azərbaycanda geniş yayılmaqla yonca bitkisinin təhlükəli zərərvericisidir.
Zərərverici qışı yetkin halda torpağın üst qatında və yaxud alaq otları altında keçirir. Temperatur 120S yuxarı qalxdıqda böcəklər qış yuxusundan oyanır.
Azərbaycanın qərb rayonlarında noyabr ayından iyun ayının ortalarına kimi yumurta qoyan böcəklərə rast gəlinir. Kütləvi surətdə yumurta qoyma dövrü mart-aprel aylarıdır.
Sürfələr mart ayının ortalarından iyun ayının əvvəllərinə qədər külli miqdarda inkişaf edir. Cavan böcəklərə may ayından etibarən təsadüf edilir. fitonomusun fəal yaşayış dövrü ilin soyuq fəslinə doğru xeyli meyllidir.
- Böcəklər xortumları ilə bitkinin gövdəsini deşib yumurtaqoyanı vasitəsilə ora yumurta qoyur. Hər bir dişi bir deşiyə 15-25 yumurta qoyur. Bir dişi böcək 2000-2500 ədədə qədər yumurta qoya bilir.
Yumurtanın rüşeym inkişafı 10-18 gündür. Yumurtadan çıxan sürfə gövdənin ucuna doğru sürünərək cavan yarpaqların və təpə tumurcuğunun arasına girib onları gəmirir. Sürfələr yarpaqlarla 15-28 gün qidalandıqdan sonra bir neçə yarpağı bir-birinə birləşdirib arasında tordan barama hörür və onun içərisində pup zalına keçir. Pupun inkişafı 7-11 gün çəkir. Pupdan çıxan cavan böcəklər bir müddət yonca bitkisi ilə qidalanır, yay istilərinin düşməsi ilə əlaqədar olaraq yay yuxusuna gedir. Havalar sərinləşən zaman onlar yay yuxusundan ayılır.
Fitonomusa əsas zərər verən mərhələsi onun sürfələridir.
Fitonomus il ərzində bir nəsil verir.
