Mövzunun planına daxil olan suallar: Mövzunun planına daxil olan suallar

M=G - tam maya dəyəri

Satışdan mənfəət ilin əvvəlinə və axırına hazır məhsul qalıqları nəzərə alınmaqla aşağıdakı kimi hesablanılır:(hesablama üsulu)

Ms = M1 + Ə – M2

• M1 – plan ilinin əvvəlinə hazır məhsul qalıqlarında mənfəət;
• M2 – plan ilinin axırına hazır məhsul qalıqlarında mənfəət;
• Ə - plan ilində əmtəəlik məhsul buraxılışında mənfəət

Birbaşa hesablama üsulu ilə əmtəəlik məhsulu satışından mənfəətin hesablanması

• Birbaşa hesablama üsulu ilə əmtəəlik məhsulu satışından mənfəətin hesablanması

Çeşidlər üzrə mənfəətin hesablanması metodu- birbaşa hesablama metodu adlanır. Bu metoddan az çeşiddə məhsul istehsal edən müəssisələr istifadə edirlər. Lakin bu metod mənfəətin səviyyəsinə ayrı-ayrı amillərin təsirini müəyyən etməyə imkan vermir.

• Çeşidlər üzrə mənfəətin hesablanması metodu- birbaşa hesablama metodu adlanır. Bu metoddan az çeşiddə məhsul istehsal edən müəssisələr istifadə edirlər. Lakin bu metod mənfəətin səviyyəsinə ayrı-ayrı amillərin təsirini müəyyən etməyə imkan vermir.

• Nəzarət üsuluna əsasən plan ili üçün əmtəəlik məhsul satışından mənfəət keçən ildə mövcud olan baza rentabelliyinə əsasən hesablanılır.

• Bazar rentabelliyi aşağıdakı kimi hesablanılır:

• Rb = Hesabat ilinin gözlənilən mənfəəti
• Hesabat ilində müqayisəli əmtəəlik *100%
• Məhsulun tam maya dəyəri

• Nəzarət üsulu ilə mənfəətin hesablanmasının üçüncü mərhələsində plan mənfəətin səviyyəsinə ayrı-ayrı amillərin təsirini müəyyən etmək lazımdır.Həmin amillərə daxildir:

• müqayisəli məhsulun maya dəyərinin dəyişilməsi;
• müqayisəli məhsulun keyfiyytinin və sortluluğunun dəyişilməsi;
• məhsulun çeşidlərinin dəyişilməsi;
• qiymətlərin dəyişilməsi;

Plan ili üçün mənfəət, hesabat ilinin sonunda müəyyən edilir. Ona görə də,baza ilinin rentabelliyini hesablamaq üçün aşağıdakı məlumatlardan istifadə edilir:

• Plan ili üçün mənfəət, hesabat ilinin sonunda müəyyən edilir. Ona görə də,baza ilinin rentabelliyini hesablamaq üçün aşağıdakı məlumatlardan istifadə edilir:

• Hesabat ilinin 9 ayı üçün mövcud olan məlumatlar;

• Ilin sonuna qədər mənfəət və maya dəyəri haqqında gözlənilən məlumatlar;

• Gözlənilən mənfəət (cari il üçün) axırıncı mühasibat balansı üzrə faktiki mənfəət və ilin sonuna qədər (3 ay ərzində) mənfəət planının gözləniləcək yerinə yetirilməsi əsasında hesablanılır.

• Baza rentabelliyi müəyyən edildikdən sonra müqayisəli əmtəəlik məhsulun həcmini və mənfəəti hesablamaq lazımdır. Nəzarət üsulu ilə mənfəət hesablanan zaman mənfəətin səviyyəsinə sonrakı amillərin təsirini də müəyyən etmək lazımdır. Bu amillərdən birincisini müqayisəli məhsulun maya dəyərinin aşağı salınmasından qənaət təşkil edir.

• Çeşidlərdə olan dəyişikliyin plan mənfəətinin səviyyəsinə təsirinin müəyyən edilməsi. Məhsul buraxılışında rentabelli məhsulların xüsusi çəkisinin artması mənfəətin həcminin artmasına səbəb olur və əksinə. Bunu müəyyən etmək üçün plan və hesabat illərində müqayisəli məhsulun həcmində hər bir məmulatın xüsusi çəkisini müəyyən etmək lazımdır.

Sair satışdan (qeyri-sənaye xarakterli iş və xidmətlər, məhsul) mənfəət aşağıdakı təsərrüfat əməliyyatları üzrə hesablanılır:

• Sair satışdan (qeyri-sənaye xarakterli iş və xidmətlər, məhsul) mənfəət aşağıdakı təsərrüfat əməliyyatları üzrə hesablanılır:

• - əsaslı tikinti və əsaslı təmir üzrə işlər;
• - nəqliyyat təsərrüfatının xidməti;
• - nəqliyyat sexlərinin işi;
• - alınmış enerci, su, qaz və s. satışı;
• - köməkçi kənd təsərrüfatının məhsullarının satışı;
• - normativdən yuxarı, artıq və lazımsız materialların satışı (daxili resursların səfərbərliyə alınması);
• əhaliyə yanacağın satılması;

• Balans mənfəətinin tərkibində satışdankənar əməliyyatlardan mənfəət (zərər) də nəzərə alınır. Stışdankənar mənfəət (zərər) aşağıdakı istiqamətlərdə formalaşır:

• 1.Maliyyə sanksiyaları üzrə alınmış və ödənilmiş məbləğ (cərimə, pensiya);
• 2.Başqa müəssisələrin fəaliyyətində pay iştirakından gəlir(zərər);
• 3.Əmlakın icarəyə verilməsindən gəlir;
• 4.Səhm və istiqrazlar üzrə dividendlər və faizlər (müəssisəyə məxsus);

III Sual: Mənfəətin bölüşdürülməsi və istifadəsi

• III Sual: Mənfəətin bölüşdürülməsi və istifadəsi

• Müəssisələrdə mənfəətin bölüşdürülməsi aşağıdakı prinsiplərə əsaslanır:

• - Büdcəyə vergi ödənildikdən sonra, müəssisədə qalan mənfəətin həcmi istehsal, təsərrüfat və maliyyə fəaliyyətinin nəticələrinin yaxşılaşdırılması və istehsalın həcminin artmasında onun marağını azaltmamalıdır;
• - müəssisənin sərəncamında qalan mənfəət birinci növbədə ehtiyat fondunun təşkilinə, sonra isə yığım və istehlak fondlarına yönəldilməlidir;
• mənfəət bölüşdürülən zaman dövlətin müəssisənin və müəssisə kollektivinin mənafeyi gözlənilməlidir.
• 1)Bazar münasibətləri şəraitdə balans mənfəəti büdcə, müəssisə və mülkiyyətçilər arasında bölüşdürülür. Mənfəət bölüşdürülən zamani lk növbədə büdcəyə mənfəət vergisi (22% həcmində) ödənilir.
• 2) Vergiyə cəlb olunan mənfəətdən verginin məbləği hesablanır və büdcəyə ödənildikdən sonra yerdə qalan mənfəətdən iqtisadi sanksiyalar ilə əlaqədar ödənişlər çıxılır. Mənfəətin qalan hissəsi xalis mənfəət adlanır.