Linqvistik tipologiya 105 qoymaq olmaz. Bu mühüm hadisənin başqa səbəbləri vardır.
Ona görə də ifrata varmadan həqiqət yolunu axtarıb tapmaqla
müxtəlifsistemli dillərdəki oxşarlığın obyektiv səbəblərini araş-
dırmaq tamamilə mümkündür.
Azərbaycan dilində fonetik söz yaradıçılığının mühüm is-
tiqamətlərini aşağıdakılardan ibarət hesab etmək olar: 1) struk-
tur köklərin yaranması. 2) sözün əvvəlində, ortasında və sonun-
da fonetik dəyişmə baş verməsi yolu ilə yeni sözlərin yaranması.
Struktur köklərin yaranması Sinkretik köklər müxtəlif nitq hissələrinə aiddir. Sinkre-
tizm sözü mənşəcə yunan dilinə məxsusdur. Mənası birləşmək
deməkdir. Sinkretik köklər üçün səciyyəvi cəhət də müxtəlif
mənaların eyni kök daxilində birləşməsindən ibarətdir. Bu tip-
li sinkretik köklər Azərbaycan dilində olduğu kimi digər türk
dillərində də mövcuddur: at (heyvan), at (atmaq); tut (meyvə), tut (tutmaq); daş (isim), daş (daşmaq); dan (üfüq), dan (dan- maq); qan (maddə), qan (qanmaq); yay (fəsil), yay (yaymaq); sağ (diri), sağ (sağmaq); yağ (maddə), yağ (yağmaq); qaz (quş növü), qaz qazmaq); it (heyvan), it (itmək); qız (insana məxsus cins), qız (qəzəblənmək); yan (böyür), yan (yanmaq); al (qır- mızı), al (almaq); qır (maddə), qır (qirmaq); bit (həşərat), bit (bitirmək) kimi sözlər bu cəhətdən səciyyəvidir.
Müxtəlif nitq hissələrinə məxsus kök sinkretizmlərini öz
xarakterinə görə sözyaratmanın ən ilkin mərhələsi hesab et mək
olar. Ona görə ki, onların arasında məna əlaqələri möv cud de-
yildir. Ümumiyyətlə, müasirlik baxımından yanaşıldıq da bu cür
sinkretik köklərdə məna əlaqəsi təsəvvürə də gətirilmir. Dildə
yeni anlayışların ifadəsinə yaranan təlabat bir kökdən tamam
başqa məna bildirən sözlərin yaranmasını şərtləndir mişdir.
