Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
2 ^ * Nizamidə azərbaycançılıq
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
78 2 ^ *
Nizamidə azərbaycançılıq ilə başa gəlməlidir. O nahaq yerə Fərhadı, Məcnunu, Sokratı çöllərə, tənhalığa çəkmirdi ki! Onlar çöldə və tənhalıqda cəmiyyət sıxıntısından azad ididər. Ancaq bundan cəmiyyət nə qazanırdı, tənhalığa çəkilənlər nə əldə edirdilər? Onların qazancı o olurdu ki, cəmiyyət qınağına tuş gəlirdilər. Cəmiy yət isə öz axarında davam edirdi. Nizami zalım hökmdarları ya ağıllandmrdı, ya da məhv edirdi ki, yerinə ədalətlisi gəlsin, insan cəmiyyəti azad nəfəs alsın. Ancaq onun ədalətli hökm darları ya eşy-işrətə qoşulub cəmiyyətdən aralı düşürdü, ya da özlərindən sonrakı xələfləri yenə də əvvəlki ənənəni davam etdiridi. Ona görə də Nizami özü də variantlar axtarırdı. Elə variantlar ki, ağlasığan olsun, inandırıcı görünsün. Bir sözlə, poemalan yaratmaqdan Nizaminin məqsədi hansısa şahın könlünü oxşamaq və ya tarixə öz adını yazan hökmdarları vəsf etmək deyildi. Nizaminin apıalı ancaq azad cəmiyyətin necə olacağının axtarışına çıxmaq və özünün yaşadığı ölkədə fıravanlığın və ədalətliliyin necə bərqərar olacağı barədə fikir yaradıb onu gələcək nəsillərə ərməğan etmək idi. Ona görə də Nizami düşünürdü ki, bəlkə elə bir cəmiyyət qurula ki, əfsanəvi amazonkalar ölkəsində olduğu kimi burada qadınlar hökmdar olsun. Qadın hökmdarlar isə kişi hökmdarlardan fərqli olaraq eyş-işrətə meyl göstərməsinlər, içki məclislərinə qurşanmasınlar, hərəmxanalarda saysız-hesabsız qadınlar saxlamasınlar ki, padşah öləndə onlar başlı-başına qalmayalar. Nizami
qadın hökmdarların nümunəsində əvvəlcə
Məhinbanunu seçir. Məhinbanu hökmdardır. O zaman ərəb lərin «Ərmən» adlandırdıqları, böyük Azərbaycan ərazisinin hökmdarıdır. Hadisələrin təsvirindən məlum olur ki, Məhinbanunun hökmdarlıq etdiyi yerlərdə əhali yaxşı yaşayır, bolluq və firavanlıqdır. Məhinbanudan sonra isə o yerlərin ixtiyarı Şirinə keçir. Ancaq necə də olsa Məhinbanun hakimiyyəti zamanı çətin həyat keçirən insanlar da varmış. Şirinin hakimiyyətində isə çətinliklər aradan qalxır. Ölkə ədalətlə idarə olunur. Şirinin ədalətliliyi, hətta, ölkədə bolluq və firavanlıq baş verməsinə səbəb olur: 79
|