Mühazirə Əməliyyat sistemi anlayışı

Planlaşdırma parametrləri
 
Qoyulmuş məqsədlərin həyata keçirilməsi üçün planlaşdırmanın ağıllı alqoritmləri 
sistemdəki proseslərin hər hansı bir xarakteristikalarına, növbədəki tapşırıqların yüklə-nilməsinə, 
hesablama sisteminin özünün vəziyyətlərinə, başqa sözlərlə desək, planlaşdırma parametrlərinə 
söykənməlidirlər.
Planlaşdırmanın bütün parametrlərini iki böyük qrupa bölmək olar: statiki parametrlər və 
dinamiki parametrlər. Statiki parametrlər hesablama sisteminin işləmə gedişatında dəyişmirlər, 
dinamiki parametrlər isə, əksinə, daimi dəyişikliyə məruz qalırlar.
Hesablama sisteminin statiki parametrlərinə onun resurslarının son qiymətlərini aid etmək olar 
(əməli yaddaşın ölçüsü, svopingin həyata keçirilməsi üçün diskdəki yaddaşın maksimal miqdarı, 
giriş-çıxışın qoşulmuş qurğularının sayı və i.a.). Sistemin dinamiki parametrləri həmin anda boş 
resursların miqdarını təsvir edirlər.
Proseslərin statiki parametrlərinə, bir qayda olaraq, ar-tıq yüklənilmə mərhələsində 
tapşırııqlara xas olan xarakteristi-kalar aid olunurlar: 
-Hansı istifadəçi tərəfindən proses işə salınmış və ya tapşırıq formalaşmışdır? 
-Qoyulmuş məsələ nə qədər vacibdir, yəni, onun yerinə yetirilmə üstünlüyü nədən ibarətdir? 
-Məsələnin həlli üçün istifadəçi tərəfindən nə qədər prosesssor vaxtı sorğu olunmuşdur? 
-Prosessor vaxtı ilə giriş-çıxış əməliyytlarının həyata keçirilməsi üçün zəruri olan vaxt arasında 
hansı nisbət vardır? 
-Hesablama sisteminin hansı resursları (əməli yaddaş, giriş-çıxış qurğuları, xüsusi kitabxanalar və 
sistem proqramları və i.a.) və hansı miqdarda tapşırığa lazımdır?
Uzun müddətli planlaşdırma alqoritmləri öz işində hesablama sisteminin statiki və dinamiki 
parametrlərindən və proseslərin statiki parametrlərindən (tapşırıqların yüklənilmə mərhələsində 
proseslərin dinamiki parametrləri hələ məlum deyildir) istifadə edirlər. Qısa müddətli və orta 
müddətli planlaşdırma alqoritmləri əlavə olaraq, proseslərin də dinami-ki xarakteristikalarını 
nəzərə alırlar. Orta müddətli planlaş-dırma üçün bu cür xarakteristikalar kimi aşağıdakı 
informasiyadan istifadə etmək olar:

---

-prosesin diskə yüklənilməsi anından və ya onun əməli yadda-şa yüklnilməsindən nə qədər vaxt 
keçmişdir; 
-proses nə qədər əməli yaddaş tutmuşdur; 
-nə qədər prosessor vaxtı artıq prosesə təqdim olunmuşdur. 
Qısa müdətli planlaşdırma üçün bizə daha iki dinamiki parametrləri daxil etmək lazım 
olacaqdır. İstənilən prosesin fəaliyyətini prosessordan istifadə olunmanın tsikllər ardıcıllığı və giriş-
çıxış əməliyyatları bitməsinin gözlənilməsi kimi təsvir etmək olar. Prosessordan fasiləsiz istifadənin 
vaxt müddəti CPU burst, giriş-çıxışın fasiləsiz gözləmə vaxtı isə I/O burst adını daşıyır. Şək.3.1-
də göstərilən vaxt müddəti ayrılmaqla, proqramlaşdırmanın psevdodilində müəyyən bir proses 
fəaliy-yətinin fraqmenti göstərilmişdirr.
Şək.3.1. Prosessorun fasiləsiz istifadə olunmasının ayrılma və giriş-çıxış gözlənilmə prosesi 
fəaliyyətinin fraqmenti 
Qısa olmaq üçün tərcümə etmədən biz CPU burst və I/O burst terminlərindən istifadə 
edəcəyik. Sonuncu-ların və növbədə olanların CPU burst və I/O burst vaxt müddəti qiymətləri 
prosesin vacib dinamiki parametrlərini təşkil edirlər.