Mühazirə konspekti

5. AKTİV  GÜCÜN VƏ ENERJİNİN ÖLÇÜLMƏSİ 

 

 

Sabit cərəyan və birfazalı dəyişən cərəyan dövrələrində gücün ölçülməsi  elektrodinamik 

və ferrodinamik vattmetrlərin köməyi ilə yerinə yetirilir.  

 

Elektrodinamik  vattmetrlər  əldə  gəzdirilən  çoxhədli  laboratoriya  cihazları  şəklində 

buraxılır.Onların  dəqiqlik  sinfi    (0,1  –  0,5)-dir.  Elektrodinamik  vattmetrlərin  tezlik  diapazonu 

yuxarıdan  bir  neçə  kHs  ilə  məhdudlaşır.  Tezliyin  artması  ilə  sarğacların  induktiv  müqaviməti 

cihazın xətasına öz təsirini göstərir. 

 

Ferrodinamik  vattmetrlərin  dəqiqlik  sinfi  1,5  və  2,5  –  dir,lakin  onların  tezlik  diapazonu 

elektrodinamik vattmetrlərə nisbətən kiçikdir. 

---

 

Sabit cərəyanın gücü dolayı yolla – ampermetr və voltmetrin köməyi ilə də ölçülə bilər.Bu 

halda güc bu cihazların göstərişlərinin hasili ilə -  P = İU ilə təyin olunur. 

 

Gücü ölçmək üçün istifadə edilən elektron cihazları – elektron vattmetrləri gücü gərginliyə 

çevirən  ölçmə  çeviricisinin  əsasında  qurula  bilər.  Ölçmə  çeviricisinin  çıxışında  şkalası  gücün 

vahidlərində dərəcələnmiş maqnit-elektrik ölçmə mexanizmi yerləşdirilir. 

 

Gücü ölçmək üçün müxtəlif prinsiplərdə qurulmuş rəqəm vattmetrlərindən də geniş istifadə 

olunur. Belə vattmetrlər əsasən iki struktur üzrə qurulurlar: 

- gücün aralıq analoq çeviriciləri ilə elektrik siqnalının informativ parametrinə və sonradan analoq-

kod çevrilməsi (şəkil 5.1 a); 

- giriş  siqnallarının  informativ  parametrlərinin  koda  çevrilməsi  və  nəticənin  rəqəm  hesablama 

qurğuları vasitəsilə təyin olunması (şəkil 5.1 b). 

 

Birinci  struktur  sxemdə  güc  ölçmə  çeviricisi  (GÇ)    kimi  yuxarıda  nəzərdən  keçirilən 

çeviricilərdən biri  istifadə  edilə  bilər. Çıxışda alınan gərginlik ARÇ vasitəsilə  rəqəm  formasına 

çevrilir  və  nəticə  rəqəm  oxuma  qurğusunda  (ROQ)  göstərilir.Bu  struktur  üzrə  qurulmuş  rəqəm 

vattmetrləri  elektrik  ötürmə  sistemlərində,  təcrübi  tədqiqatlarda,enerji  obyektləri  texnoloji 

proseslərinin AİS-lərində, dispetçer idarəetmə sistemlərində və s. daha geniş istifadə ediliriər. 

 

İkinci struktur üzrə qurulmuş sxemdə gərginliyin və cərəyanın ani qiymətləri u(t)  və i(t)  

gərginlik və cərəyan ARÇ-ləri  (GARÇ və CARÇ)  vasitəsilə rəqəm formasına çevrilir. Hesablama 

qurğusunda  (HQ)  bu  kodlar  bir-birinə  vurulur,  orta  qiymət  təyin  olunur  və  nəticə  ROQ  –  a 

çıxarılır.Bu metoddan alçaq və infraalçaq tezlikli siqnalları olan dövrələrdə gücün analoq-rəqəm 

çevrilməsi üçün istifadə edilməsi daha məqsədəuyğundur.