MühaziRƏ konspektləRİ Qiyabi təhsil alan tələbələr üçün yardımçı vəsait Bakı- 2002


Bayramov Ə.S. , Əlizadə Ə.Ə.. Psixologiya. Bakı, Maarif"



Yüklə 0,7 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə15/71
tarix01.12.2023
ölçüsü0,7 Mb.
#170988
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   71
Cəfər H İbrahimov Psixologiya mühazirələri az 1

1
Bayramov Ə.S. , Əlizadə Ə.Ə.. Psixologiya. Bakı, Maarif" 
1989, səh. 121-122. 
24 
downloaded from KitabYurdu.org


olur. Şəxsiyyət üçün həyati məna kəsb edən, onun həyatının 
mənasına çevirilən motivlər əsas motivlər kimi meydana çıxır. 
Şəxsiyyətin iradi keyfiyyətləri və onların 
formalaşması 
İradə insan fəaliyyətinin xüsusi formasıdır. O, insandan öz 
davranışını tənzim etməyi, bir sıra başqa istək və meylləri lə-
ngitməyi tələb edir. İradə şüurlu olaraq qarşıya qoyulmuş 
məqsədlərə müvafiq müxtəlif əməliyyatların ardıcıl surətdə 
təşkili və ya həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. İradi fəaliyyət 
zamanı insan öz-özünə hakimlik edir, öz şəxsi qeyri-ixtiyari 
impulslarını nəzarət altına alır və lazım olduqda onları boğur, 
cilovlayır. İradənin təzahüru, yəni insan tərəfindən müxtəlif növ 
iradi işlərin və iradi hərəkətlərin icrası şəxsiyyətin elə bir fəallıq 
formasıdır ki, orada şüur mütləq iştirak edir. İradi fəaliyyət üçün 
bir sıra elə aktların, hərəkətlərin olması zəruridir ki, orada 
şəxsiyyət öz səylərini və icra olunan psixi proseslərinin 
xüsusiyyətlərini geniş ölçüdə dərk edə bilsin. Buraya yaranmış 
vəziyyətin qiymətləndirilməsi, aparılacaq əməliyyat üçün 
müvafiq yolun tapılması, məqsədə nail olmaq üçün lazımi va-
sitələrin seçilməsi, qərar qəbulu və s. aiddir. 
Bəzi hallarda iradi fəaliyyət insanın həyat yolunu təyin edən, 
onun ictimai, mənəvi simasını səciyyələndirən qərarların qəbul 
edilməsi ilə əlaqədar olur. Ona görə də insan şüurlu fəaliyyət 
göstərən bir şəxsiyyət kimi bütünlükdə belə hərəkətin icrasına 
cəlb olunur. Belə hallarda insan artıq təşəkkül etmiş əqidə və 
görüşlərə, əxlaqi prinsiplərə istinad edir. İnsanın həyat yolu üçün 
əhəmiyyətli olan məsul iradi hərəkətlərin icrası zamanı onun 
bütün görüşləri, əqidələri, ayrı- ayrı fikirlər, hisslər formasında 
insanın şüurunda aktuallaşaraq (canlanaraq) situasiyanın 
qiymətləndirilməsinə qəbul olunan qərarın xarakterinə və onun 
icrası üçün tələb olunan vasitələrin seçilməsinə təsir edir. 
25
downloaded from KitabYurdu.org


İradi fəaliyyətin səciyyəvi xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, iracdı 
hərəkəti insan həmişə bir şəxsiyyət kimi icra edir. Məhz bununla 
əlaqədar olaraq insan iradi hərəkətin icrası üçün tam məsuliyyət 
daşıyacağını aydın dərk edir. İnsan əsasən iradi fəaliyyət sayəsində 
özünü bir şəxsiyyət kimi dərk edir, aydın surətdə başa düşür ki, 
özünün həyat yolunu, taleyini tam surətdə özü müəyyən edir. 
İradi fəaliyyət prosesində şəxsiyyətin müvafiq iradi keyfiy-
yətləri təzahür edir və formalaşır. 
İnsanlarda iradi fəaliyyət müxtəlif formada cərəyan edir. Biri 
təkidlilik göstərir, digərində bu keyfiyyət müşahidə olunmur, biri 
qərar qəbul edərkən özünü çox müstəqil aparır, digəri, əksinə, tez 
təsir altına düşür, biri öz əzmi ilə hamını heyran edir, digəri 
qətiyyətsizliyi ilə fərqlənir.Belə keyfiyyətlər çoxdur. Biz burada 
onların ən mühümləri barədə - 

Yüklə 0,7 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   71




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin