20.2. Gəlirlərin bərabərsizliyinin göstəriciləri Müxtəlif vaxt dövrlərində bərabərsizlik səviyyəsinin təhlili üçün, həmçinin bərabərsizliyin səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi üçün (yüksək, yoxsa aşağı) müxtəlif əmsallardan istifadə olunur. Qeyd olunmalıdır ki, gəlir statistik metodla müəyyənləşdirilir.
Desil əmsalı
Bərabərsizlik səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi üçün gəlir səviyyəsindən asılı olaraq bütün əhali hər qrupda əhalinin 10%-i olmaqla 10 qrupa bölünür. Belə qruplar desil adlanır. Belə ki, birinci Dj desilə əhalinin 10% ən yoxsul hissəsi daxil olur, D2 desilə nisbətən - digər 10% daha yüksək gəlirli sonrakı qrupu və b.k. daxil olur (şəkil 24.1).
Desil əmsalı 9-cu və 10-cu desillərin sərhəd gəlir qiymətinin 1-ci və 2-ci desillərin sərhəd gəlir qiymətlərinə nisbəti kimi hesablanır. Bu, cəmiyyətin 10% ən varlı hissəsinin gəlirlərinin ən yoxsul 10%-nin gəlirlərindən neçə dəfə yüksək olduğunu göstərir.
Fondlar əmsalı 9-cu və 10-cu desillər arasındakı gəlirlərin orta kəmiyyətinin 1-ci və 2-ci desillər arasındakı gəlirlərin orta kəmiyyətinə nisbəti kimi hesablanır. Rusiya üçün fondlar əmsalının göstəriciləri cədvəl 24.1-də verilmişdir.
Cədvəl 24.1-dən göründüyü kimi 1990-cı illər ərzində fondlar əmsalı 3 dəfə artmışdır. Özü də o, bərabər qaydada deyil, 1992-1994-cü illərdə sıçrayışla artmışdı. Beləliklə, iqtisadi islahatların aparılması ölkədə iqtisadi bərabərsizliyin kəskin şəkildə güclənməsinə səbəb olmuşdur. 15-ə bərabər olan fondlar əmsalı kritik hesab olunur və yüksək sosial qeyri-sabitliyin göstəricisidir.
Cədvəl 24.1
