9.5. Vergilərin qiymətlərin səviyyəsinə təsiri Yuxanda qeyd olunan ilkin tələbat mallarına «tavan qiymətlərinin müəyyənləşdirilməsi siyasətindən başqa, dövlətin vergi siyasəti kimi mühüm aləti də var. Məsələn, zinət əşyaları istehsalına (və satıcısına) dolayısıyla yüksək vergi müəyyənləşdirməklə dövlət bu qəbildən olan əmtəələrin istehsalını və istehlakını məhdudlaşdırmaq məqsədi güdür. Və əksinə, ilkin tələbat əmtəələrinə vergini azaltmaqla dövlət onlann istehsalı və istehlakını həvəsləndirir (şəkil 11.15). Vergidən başqa subsidiyalardan da istifadə oluna bilər. Subsidiyalar istehlakçılara verilir ki, onlar əmtəə istehlakmın həcmini artıra bilsinlər. Subsidiyalar əmtəə təklifini həvəsləndirmək və bununla onların bazar qiymətini aşağı salmaq üçün təchizatçılara da verilə bilər. Subsidiyaların bazarın tarazlığına və qiymətlərin səviyyəsinə təsiri mexanizmi şəkil 11.16-da verilmişdir.
Əksər hallarda vergi ağırlığının hamısı istehlakçı üzərinə keçirilmir. Əvvəlki və yeni təkliflər arasındakı şaquli məsafə bir əmtəəyə düşən vergi vahidini göstərir. Diqqət yetirək ki, qiymət artımının son göstəricisi vergi vahidindən aşağı olacaq, çünki tələb əyrisi şaquli deyil, mənfi meyllidir. Buna görə də vergi vahidinin yalnız bir hissəsi yeni bazar qiymətinə daxil olur və alıcı tərəfindən ödənilir. Verginin qalan hissəsi satıcının payına düşür. Əgər tam qeyri-elastik tələb hadisəsini nəzərdən keçirsək, verginin hamısının əmtəənin qiymətinə girdiyini və tələb əyrisinin tam şaquli olduğunu görərik. Belə ki, Rusiyada MTS satışlarına vergi qoyulanda vergi bütövlükdə telefon şəbəkəsi abonentlərinin üstünə keçirilir, çünki hazırda mövcud olan qiymət intervalında MTS xidmətlərinə tələb tamamilə qeyri-elastikdir. Mövzu 10. Rəqabət və inhisarçılıq. İnhisarçı rəqabət nəzəriyyələri
10.1. Rəqabət: anlayışı və növləri 10.2. İnhisar və oliqapoliya 10.3. Bazar hökmranlığı 10.4. İnhisarçı rəqabət və oliqapoliya şəraitində firmanın davranışı
