MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

213 
 
MÜHAZIRƏ 12. MƏHSULUN DAŞINMASINA VƏ SAXLANMASINA 
GÖSTƏRILƏN SANITAR GIGIYENIK TƏLƏBLƏR  
Qida məhsullarının daşınmasının sanitar-gigiyenik tələbləri 
Qida  məhsullarının  daşınması  zamanı  sanitar  qaydalara  ciddi  riayət  edilməsi 
onların  keyfiyyətli  saxlanmasını  təmin  edir.  Qida  məhsullarının  daşınması 
rejiminin  pozulması,  ona  mikrofloranın  atmosfer  havasının  mexaniki  və  qaz 
qatışıqları deyil, ətraf mühitin digər amillərinin təsirinə məruz qalar. 
Ona  görə də, qida  məhsulları bu  məqsəd  üçün  xüsusi ayrılmış  nəqliyyatlarda 
(furqon,  motosiklet,  motoroller  və  b.)  daşınır  və  ancaq  bu  təyinat  üzrə  istifadə 
vasitəsinin  nömrəsi,  onun  avadanlığı,  işçinin  familiyası  və  adı,  sanitar  geyimin 
olması göstərilməlidir. 
Əgər  məhsul  üstü  açıq  nəqliyyatda  daşınarsa,  təmiz  brezent  (su  keçirməyən 
parça) yelkənlə örtülür. 
Çörək-bulka  məmulatları  xüsusi  təchiz  edilmiş  avtofurqonlarda  daşınır.  Tez 
xarab  olan  məhsulların  daşınması,  içərisində  8
o
C  temperaturu  olan  izotermik 
kuzova  (gövdəyə)    bağlanmış  nəqliyyatda  həyata  keçirilir.  Qida  məhsulları 
daşınması  üçün  istifadə  olunan  nəqliyyat  kuzovuna  alüminium  və  ya  çinklənmiş 
təbəqələrdən  üz  vurulur.  Qida  məhsullarının  daşınması  üçün  metal,  plastmass  və 
yaxud ağac taralardan istitfadə olunur. Ağac taraların içərisinə sinklənmiş dəmir və 
yaxud alüminium təbəqədən üz çəkilir. 
Ət, balıq və subməhsulları yeşikdə daşınır. Bu halda yarımfabrikatlara qoşma 
sənəd  də  (sertifikat  yaxud  faktura)  tərtib  edilir.  Burada  yarımfabrikatların  hər 
növünün  hazırlanma  vaxtı  (adı,  tarixi  və  saatı),  satılmasının  son  müddəti  və 
hazırlayan  müəssisəsinin  adı      göstərilir.  Ət  qiyməsi  sellofan  və  ya  perqament 
kağızı  döşənmiş  10-kq-dan  çox  tutumu  olmayan  xüsusi  tarada  yerləşdirilir.  Balıq 
və  ət  qiyməsi  məmulatları,  bir  qat  olmaqla  qapaqlı  plastmass  və  ağac  qutulara 
yerləşdirilir. 
Tərəvəz 
yarımfabrikatları 
möhkəm 
bağlanan 
qapaqlı 
alüminium 
konteynerlərdə  daşınır.  Bu  da  havanın  daxil  olmasını  azaltmaqla  C  vitamini 
itkisinin qarşısını alır. Sulfitləşmiş kartof isə polietilen kisələrdə daşınır. 
Südü, xamanı, qaymağı daşımaq üçün metal qablardan və yaxud perqamentlə 
möhkəm  qablaşdırılmış  metal  qablardan  (flyaqa-mehitərə)  istifadə  olunur.  Bu 
məhsullardan  üzün,  yağın  tökülməməsi  üçün  qablar  ağzına  qədər  doldurulur.  Yağ 
yeşikdə və yaxud boçkada daşınır. Daşınma vaxtı 2 saatdan çox olmamalıdır. 
Birinci  xörəklər  bufetdə  və  yeməkxanada  yaxşı  yuyulmuş  və  qaynadılmış 
termosa,  ikinci  xörəklər  isə  ağzı  möhkəm  bağlanan  qazanlara  tökülür.  Daşınılacaq 
xörəklər  və  digər  qidalar  göndərilməyə  bir  saatdan  az  olmayaraq  hazır  olmalıdır. 
Onların saxlanma müddəti, hazırlanma vaxtından saxlanmanın qurtarmasına qədər 3 
saatdan çox olmamalıdır. 
Qida  məhsullarının  daşınması  üçün  işlədilən  nəqliyyat  vasitələri  təmiz 
saxlanılmalıdır.  Bunun  üçün  onlar  hər  gün  təmizlənməli  və  qələvili  isti  su  ilə 
yuyulmalıdır (1% kalsiumlu soda məhlulu və yaxud 15%-li kaustik soda məhlulu – 
texniki  adı  –  NaOH).  Bundan  sonra  kuzovlar  şlanqdakı  isti  su  ilə  yaxalanır  və 
təmiz əski ilə qurulanır. Nəqliyyat vasitələri 5 gündən az olmayaraq, xloraminin 2-

---

214 
 
3%-li  məhlulu  ilə  dezinfeksiya  edilir,    sonra  isə  xlorun  iyi  tam  gedənə  qədər 
qurudulur və havası təmizlənir. Daşınma zamanı qidanı örtən örtüklər çirkləndikcə 
sabunlu şotka və ya qələvi məhlulu ilə yaxalanıb qurudulur. 
Məhsulların  müəssisədaxili  daşınması  zamanı  isə  xüsusi  arabacıqlardan 
istifadə olunur. Bu zaman məhsul bağlanmış halda taraya yerləşdirilir, ya da təmiz 
mələfə  (döşəkağı)  yaxud  plyonka  ilə  bağlanır.  Bu  məqsəd  üçün  istifadə  olunan 
taralar markalanır. Ət yarımfabrikatları üçün, təzə tərəvəz üçün və s. 
Məhsulu  alan  zaman,  müəssisələrdə  taranın  təmizliyinə  diqqət  verilməlidir. 
Bu  zaman  arabacıqlardan  tara  məhsulla  birbaşa  stola  və  yaxud  stellaja  (qəfəsə) 
düşürülür. Taranı döşəməyə qoymaq olmaz, belə ki ona yapışan çirk stolu çirkləyə 
bilər.  Taranı  açmazdan  əvvəl,  onun  tam  təmizliyinə  əmin  olmaq  lazımdır.  Səthi 
çirkli  olan  tara  əvvəlcə  təmizlənir  və  yalnız  bundan  sonra  onun  qapağı  çıxarılır. 
Boş  taralar  otaqdan  tez  yığışdırılır.  Çəkilən  zaman  məhsulu  birbaşa  tərəziyə 
qoymaq  məsləhət  görülmür.  Çirklənmədən  qorumaq  üçün  onu  polietilen  örtükdə 
çəkirlər. 
İstehsalda  məhsulları  boşaldan,  yükləyən  və  aparan  şəxslər  isə  sanitar 
geyimlərlə  (xalat,  əlcək,  şapka)  təmin  edilməlidirlər  və  bu  geyimlərdən  yalnız  iş 
zamanı istifadə olunmalıdır.