Mühazirə Tarix, elm və fəlsəfə. Anlayışlar və ideyalar Keçmiş və Tarix

Elm və fəlsəfə

Elmin tarixini öyrənərkən qarşılıqlı əks (zidd) adlandırıla bilən iki hadisə görürük: gah zahiri (görünən) mürəkkəblik arxasında sadəlik gizlənir, gah da tərsinə, sadə görüntü özündə fövqəladə mürəkkəblik gizlədir (Анри Пуанкаре. О науке. «Наука», Москва, 1983; стр. 95).

Fəlsəfə qədimdə, nisbətən də orta əsrlərdə geniş mənada düşüncə sistemi, zəka fəaliyyəti idi, hər şeyi əhatə edirdi (etməyə çalışırdı). Çağdaş zamanımızda fəlsəfə elm deyil, yəni yeni bilik sistemi yaratmır. Fəlsəfədə və müxtəlif sənət növləri müxtəlif, bir-biri ilə yola getməyən, çarpışan görüşlərdən, konsepsiyalardan ibarətdir. Burada doğru və yalan əlamətləri tam müəyyən olunmur. Henri Bergson: “İfşa” etdiyimiz “yalanlar”ın içində bir sıra “həqiqətlər”in olduğunu anlayırıq. Fəlsəfə tarixi elm və din arasında dalğalanmışdır...Nietzsche: bütün başlanğıc problemləri metafizikadır.Fəlsəfədən ən tez ayrılan elm, yəqin ki, riyaziyyat idi. Riyaziyyatın özündən də ayrılanlar oldu – musiqi, astronomiya, fizika!)

Elmin vəzifəsi bu obyektiv gerçəkliyi meydana çıxarmaq və izah etmək, və mümkünsə, həyatımızı daha gözəl etmək üçün bu gerçəklikdən istifadə yollarını müəyyən etməkdir. Bu yolda mühəndislik və tibb kimi tətbiqi elmlər mühüm rol oynayır. Sənayeləşmə dövrünə qədər elm əsasən təbiətlə dil tapmağa çalışırdısa, sonra onu dəyişdirməyə, bir çox hallarda da ona hücum etməyə başladı.Elm izah edir, texnologiya icad edir deyə bilərik. Elm və texnologiya bir-birinə ideya, mövzu və material verir.