Mustaqil 0 ‘zbekistonimizda bugungi kunda olib borilayot-gan izchil islohotlar xalqimizning hayot farovonligini ta’min-lashga xizmat qilmoqda

3.3-rasm. Parklarda marmar toshlardan tog‘li kompozitsiyalar yaratish.

Uchinchi sinfga oid qattiq toshlar va shag‘allar.

To‘rtinchi sinfga yumshoq dolomitlar, ohaksimon mayda toshlar oid.

Beshinchi sinfga oidlari esa juda mayda toshchalar, har xil qumlar. Bulardan asosiy materiallami bir-biriga bog* lash uchun yopishqoq mahsulot sifatida foydalaniladi.

31

Yuqorida nomlari keltirilgan tabiiy tog‘ mahsulotlari baland tog‘lardan toshlarga mexanik ishlov berish yo‘li bilan olinadi va ularga maxsus tosh yo‘nish sexlaridagi dastgohlarda ishlov beriladi, shlifovka qilinib har xil shakllarga keltiriladi. Ushbu tog‘ mahsulotlari kelib chiqishi bo‘yicha ikkiga bo‘linadi, ya’ni yer qa’rida ko‘p yillar mobaynida yig‘ilib magmalar natijasida paydo bo‘lgan mahsulotlar yoki har xil tashqi ta’sirlar: suv, shamol, muzlar ta’sirida toshlaming parchalanishidan paydo bo‘lgan mahsulotlar.

Birinchi holatda kristall ko‘rinishdagi mahsulotlar, ya’ni yaltirab turuvchi mahsulotlar: granit, sienit, diorit, liparit, bazalt va diabazlar olinadi.

Ikkinchi holatda esa graviy, shag‘al va qumlar, dolomit, brekchiyalar olinadi.

Toshli materiallaming quyidagi turlari bor:

toshli shashka, bruschatka(10 sm), yo‘l chetlarida o‘matila-digan bordyurli toshlar (biror-bir geometrik ko'rinishda, 70 sm dan katta bo‘ladi) yoki (10x20; 15x30; 20x30 oichamda) graviy, qum va shag‘al. Qattiqligi bo‘yicha shag‘alning 7 ta markasi mavjud: M-1200; M-1000; M-800; M-600; M-400; M-300 va M-

200. 
     Ushbu markalardan dastlabki to‘rttasi magistral va alleya, ya’ni xiyobon yo‘laklarida qo‘llaniladi.
     

Yo‘l qurilishida foydalaniladigan sun’iy inert materiallar - cherepitsalar va maxsus tayyorlangan g‘ishtlar, temir-betonli plitalar va porebriklar, ya’ni betida naqsh o‘yilgan yengilroq plitalar. Shuningdek, bog‘-parklarda yo‘l va maydonchalar qurishda parkning madaniy dam olish maskanlarida; maxsus ornamentli g‘ishtlar, plitalar, mayda, har xil ko'rinishdagi rang-baxang toshchalar, bitum, asfalt, beton, qipiqlar va paxta shulxasi ishlatiladi (izolyatsion tizimda).
Yo‘l va maydonchalar barpo etish vaqtida loyihada foyda-lanilayotgan materiallar yuza qismining har xil tashqi ta’sirga, ishqalanishga chidamliligi va atmosfera ob-havosi ta’siri e’tiborga olinadi. Bog‘dagi tuproqli yo‘llar vaqtinchalik bo‘lishi

32

mumkin. U har xil yengil aralashmalardan iborat bo‘ladi. Bu, asosan, so‘qmoq yo‘l hisoblanadi.

Shag‘al yotqizilgan yo‘laklar tashrif buyuruvchilaming qatnoviga rejalashtirilgan bo‘ladi va uning ostida yotqizilgan qum 6 t li katka bilan presslab chiqiladi. Shag‘alning yotqizilish qalinligi 5 sm gacha bo‘ladi. Agar tuproqli bo‘lsa, u holda 14 sm gacha shag‘al yotqiziladi(shag‘al markasi: M-200).