Muzrabot pedagogika kolleji maxsus fanlar kafedrasi maktabgacha yoshdagi bolalar
Yüklə 0,94 Mb.
|
|
Nazorat savollari:
1. Qobiliyat deb nimaga aytiladi? U nimalarda namoyon bo‘ladi? 2. Layoqat nima? 3. Qobiliyatning qanday turlari bor? 4. Iste’dod va iqtidor haqida tushuncha bering, ularning farqi nimada?
biri turli yoshdagi bolalarga sezish, idrok, diqqat, xotira, nutq, tafakkur, xayol, hissiyot va iroda kabi psixik jarayonlari va holatlarining namoyon bo‘lishi, taraqqiy etishi hamda takomillashuvining qonuniyatlarini o‘rganishdan iboratdir. Bolalar psixologiyasi bola shaxsiy psixologik xususiyatlarining tarkib topishi va bolalar shaxsining tarkib topishiga faol ta’sir qiluvchi omillarni chuqur analiz qiladi. Ma’lumki, bola shaxsi va uning shaxsiy psixologik xususiyatlari qandaydir tasodifiy omillarning tartibsiz ta’sir etishi natijasida emas, balki muayyan konkret omillarning qonuniy ta’sir etishi natijasida tarkib topadi. Ana shu muhim qonuniy tarzda ta’sir qiladigan omillarni ochish va isbotlash bilan bolalar psixologiyasi shug‘ullanadi. Bolalar psixologiyasi bolalar 226 shaxsi va shaxsiy psixologik xususiyatlarining tarkib topishi kabi muhim ilmiy tushuncha va natijalarni o‘rganib, har tomonlama rivojlanishga yo‘naltirilgan barkamol shaxsni tarbiyalab yetishtirish qonuniyatlarini ochib beradi. Bolalar psixologiyasi o‘zining murakkab predmetini tatbiq qilishda psixik taraqqiyotning asosiy qonuniyatlariga asoslanadi hamda bola ongining ijtimoiy-hissiy, psixofiziologik jihatdan hayotga bog‘liqligini isbotlab beradi. Tabiat va jamiyat taraqqiyotining umumiy qonuniyatlaridan xabardor bo‘lish bolalar psixologiyasida, bolalar
psixik taraqqiyotini o‘rganishda va «tabiiy zot» bo‘lib tug‘ilgan bolaning inson ijtimoiy tajribasini egallab, shaxs bo‘lib yetishishi davomida to‘g‘ri yo‘l topishga yordam beradi. Bolalar tarbiyasi va ta’lim olishlari, ularning qonuniy huquqlari va manfaatlari himoyasi borasida ota-onalarning o‘rni va javobgarligi muhim hisoblanadi. Shunga muvofiq so‘nggi yillarda «Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan Davlat talablari» (2017-yil, 9-iyun, 5-mh son) maktabgacha ta’lim tayanch dasturi, «Bola shaxsiga yo‘naltirilgan ta’lim», «Bola huquqlari to‘g‘risidagi Konvensiya» kabi hujjatlarga asoslanish bola shaxsini shakllantirishning muhim omili hisoblanadi. «Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari» maktabgacha yoshdagi bolalarni maktabgacha ta’lim muassasalarida har tomonlama rivojlantirish, ta’lim-tarbiya berish, ko‘nikma va malakalarini shakllantirish hamda maktab ta’limiga tayyorlash bo‘yicha davlat talablarini belgilaydi. Davlat talablari: – davlat maktabgacha ta’lim muassasalari; – nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalari; – qisqa muddatli guruhlar; – 7 yoshgacha bolalar mavjud bo‘lgan mehribonlik uylari va bolalar shaharchalariga nisbatan tatbiq etiladi. Davlat talablarining vazifalari: – bolalarni maktabda o‘qishga tayyorlash; – bolalarning sog‘lom va har tomonlama kamol topib shakllanishini ta’minlash hamda unda o‘qishga intilish hissini uyg‘otish; 227 – bolalarning har tomonlama rivojlanishi uchun integral ta’limni tashkil etish; – shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim-tarbiyani amalga oshirish; – bolalarni xalqimizning boy madaniy-tarixiy merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida ma’naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash uchun shart-sharoitlar yaratish; – bolalarni maktabda o‘qishga tayyorlashda ularning ota-onalari bilan o‘zaro hamkorlik qilish hamda ota-onalarga amaliy
jihatdan ko‘maklashish; – bolalarda ijtimoiy-kommunikativ, axloqiy, estetik, intellektual, jismoniy sifat va salohiyatlarni uyg‘otish hamda rivojlantirish; – bolalarni sog‘lom turmush tarzi bilan tanishtirish; – bolalarda mustaqillik, mas’uliyatlilik, tashabbuskorlik xislatlarini shakllantirish; – bolalarga dunyo haqida tushunchalar berish va tasavvurlarini kengaytirish; – bolalarning yoshi, individual, psixologik va jismoniy xususiyatlari hamda qobiliyatini inobatga olgan holda ta’limtarbiya jarayonini tashkil qilish. Davlat talablari quyidagi sohalar bo‘yicha belgilanadi: – jismoniy rivojlantirish va madaniy-gigiyenik ko‘nikmalarni shakllantirish; – ijtimoiy-kommunikativ rivojlantirish; – nutq, savod, o‘qish va chet tillarini o‘rgatilishiga tayyorlash; – bilish jarayonini rivojlantirish; – badiiy adabiyotlar bilan tanishtirish va badiiy estetik rivojlantirish. Ijtimoiy-kommunikativ rivojlantirish sohasi quyidagi yo‘nalishlarga bo‘linadi: – ijtimoiylashuv, muloqot va odob-axloq qoidalarini shakllantirish; – bolaning oila va jamiyatda o‘zini tutishi; – bolada mehnat tarbiyasini shakllantirish; – xavfsizlik asoslarini shakllantirish. U maktabgacha ta’lim tizimining mohiyatini belgilaydi va maktabgacha ta’lim muassasalarini mulkchilik shaklidan qat’i nazar, barcha bolalarning tengligi va bolalir qadriyatini saqlagan holda har bir bolaning individual rivojlanishini ta’minlashga yonaltiradi. Bolalar psixologiyasining fanlararo bog‘liqligi Bolalar psixologiyasi o‘z predmetini o‘rganishda umumiy Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|