N. M. AĞABƏyli

Şaxtayadavamlılıq. Sementin ayrılıqda şaxtayadavamlılığı 
normalaşdırılmır və bu xassə ondan hazırlanan beton və məhlullara aid 
edilir. Lakin beton və məhlulların şaxtayadavamlılığı işlədilən 
sementin növündən də asılıdır. Sement daşının məsamələrindəki su 
donduqda həcmini təxminən 9 % artırır. Bunun hesabına yaranan 
daxili gərginliyin qiyməti sement daşının dartılmada möhkəmlik 
həddini keçdikdə o dağılır.
Portlandsementdən hazırlanan beton və məhlullar kifayət qədər 
şaxtayadavamlı hesab edilir. Portlandsement klinkerinin mineral 
tərkibindən asılı olaraq, beton və məhlulların şaxtayadavamlılığı 
dəyişir. Şaxtayadavamlılığa ən çox təsir edən üçkalsiumlu alüminat 
mineralıdır. Klinkerdə onun miqdarının artması ilə beton və 
məhlulların şaxtayadavamlılığı azalır. Odur ki, şaxtayadavamlılığı 
artırmaq məqsədilə S
3
A-ı 10 %-ə qədər məhdudlaşdırmaq məsləhət 
görülür. Alit mineralının artması ilə sementin şaxtayadavamlılığı artır.

Saxlandıqda xassələrini dəyişməsi. Portlandsement uzun 
müddət saxlandıqda havadakı nəmin və karbon qazının hesabına qis-
mən hidratasiya edir və karbonlaşır, bu vaxt dənələr üzərində yaranan 
hidrat və karbonat təbəqəsi sement işlədilərkən suyun daxilə 
keçməsini çətinləşdirir, bərkiyərkən aktivliyini azaldır, tutma vaxtını 
ləngidir. Bu hal çox narın üyüdülmüş və yüksək markalı sementlərdə 
özünü daha kəskin göstərir. Uzun müddət saxlanma möhkəmliyə xeyli 
dərəcədə mənfi təsir göstərir. 3 aylıq saxlanma möhkəmliyin təxminən 
20 %, 6 aylıq saxlanma 30 %, 1 illik saxlanma isə 40 % azalmasına 
səbəb olur. Sement açıq halda saxlandıqda bu itki daha çox olur. 

---

124 
124 
Sementi təkrar üyütməklə, beton qarışığının qarışdırma vaxtını 
uzatmaqla sementin möhkəmliyini bərpa edirlər. 
Portlandsementə üyüdülmə vaxtı hidrofob əlavələrin qatılması, 
onun uzun müddət saxlandıqda möhkəmliyini və eləcə də digər 
xassələrini mühafizə etməyə imkan verir.