N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

 
1.2. Gaz konini ishlash loyihasini asosiy bo‘limlari 
Gaz konini ishlash loyihasininng asosiy bo‗limlari quyidagilardan iborat: 
1.
Konni va qatlamning suvli xududining geologik tuzilishi. Bu bo‗limga 
quyidagi masalalar kiradi: 
a) xudud haqidagi umumiy ma‘lumotlar, orogidrografiya;
b) konni qidiruv tarixi;
c) stratigrafiya;
d) tektonika;
e) gazneftlilik, gazning zaxiralari, gazlarning tavsifi;
f) qatlam suv tazyiqi tizimining girogeologik tavsifi, suv namunalarining tahlili 
natijalari; 
j) mahsuldor yotqiziqlarning kollektorlik xususiyatlari bo‗yicha tavsifi. 
2.
Iste‘molchininng xususiyati. Kondan gaz olish. 
Boshlang‘ich kon geologik ma‘lumotlarni asoslash. Suvli qatlamning 
ko‗rsatgichlarini aniqlashtirish. Bu bo‗limda quyidagi masalalar yoritiladi:

---

72 
a) quduqlar va qatlamlarni geofizik gazogidrodinamik va maxsus tadqiqotlari 
natijalarini tahlil qilish va qayta ishlash;
b) quduqlarni ishlatishni ruxsat etilgan texnologik tartibini asoslash; «o‗rtacha» 
quduq ko‗rsatgichlarini aniqlash; 
v) gazli va suvli qatlamning sig‘im, sirqish ko‗rsatgichlarini aniqlash; 
g) ishlash ob‘yektlarini asoslash.
Hisoblangan variantni asoslash:
a) kondan, aloxida ishlash ob‘yektidan (ko‗p qatlamli kon bo‗lsa) gaz olish 
bo‗yicha;
b) konni ishlash tizimi bo‗yicha (quduqlarni joylashtirish, ularni 
konstruksiyasi, qatlamga beriladigan ishchi depressiyasi va b. bo‗yicha);
v) konni jihozlash tizimi bo‗yicha (guruh punktlarini joylashishi va soni, gazni 
yig‘ish, qayta ishlash va uzoqqa transport qilishga tayyorlash tizimi va usullari 
bo‗yicha).
3.
Konni ishlash tizimlarini va jixozlanishini ko‗rsatgichlarini aniqlash. Bu 
bo‗limda foydalanilgan hisoblash usullari va formulalari yoritiladi. Barcha variantlar 
uchun ishlash va jixozlash ko‗rsatgichlarining hisoblash natijalari keltiriladi. 
4.
Iqtisodiy ko‗rsatgichlarini aniqlash. Konni ishlash va jixozlashning oqilona 
variantini tanlash. 
5.
Ishlatuvchi va kuzatuvchi quduqlarni joylashtirish tizimini asoslash (texnik-
iqtisodiy xisoblashlar natijalarini, ko‗llar, axoli punktlari va boshqalarini xisobga 
olgan holda). 
6.
Gaz qazib chiqarishni jadallashtirish bo‗yicha tadbirlar. 
7.
Konni ishlashni nazorat qilish bo‗yicha tavsiyalar. 
Ishlatuvchi, zaxira va kuzatuvchi quduqlarning qancha kerakligi o‗rnatilgandan 
keyin quyidagilar asoslanadi:
a) ishlatuvchilar yoki kuzatuvchilar fondiga o‗tkazilgan qidiruv quduqlarining 
soni;
b) gazlilik maydonida va tuzilmada loyihaviy quduqlarni joylashish o‗rni;

---

73 
v) ularni ishga tushurish tartibi (ishlashni o‗ziga xosligi va ko‗p qatlamli 
konlarni qazishni hisobga olgan holda).