Turli mamlakatlarda aholining o`sishi. 1-jadval Mamlakatlar Tug’ilish O’lish O’sish (foizda) Rivojlanmaganmamlakatlar Iordaniya
38.8
5.5
3.3
Uganda
50.8
21.8
2.9
Zimbabve
34.3
9.4
5.2
Rivojlanganmamlakatlar Germaniya
9.4
10.8
-1.5
Shvetsiya
10.8
10.6
0.1
AQSH
14.8
8.8
0.6
Ozuqa va makon
O’rmonda yashaydigan tirik jonzotlar har doim ham yetarli ozuqa
va yashash joyiga ega bo’lavermaydi. Gida qizilishton (1- rasm) Sonoran
Arizona cho’li va Meksikada yashaydi. Qizilishton Saguara kaktusida teshik
hosil qilish yo’li bilan uya yasaydi. Qizilishtonlar har bir makon uchun
o’zaro kurashadi. Belashuv qachonki ikki yoki undan ortiq jonzotlarning bir
vaqtda bir xil manbani egallash uchun bo’ladi.
Populyatsiya soni . Ekologlarga zimmasiga populyatsiya sonini baholash
vazifasi yuklatiladi. Bu ma’lumotlar populyatsiyaning o’sishi yoki aksincha
holatni ko’rsatib beradi. Populyatsiya hisobi yo’qolib ketish havfida turgan
organizmlarni aniqlab bera oladi.
Ba’zi tirik organizmlarni o’lchash oson kechadi. Agar siz qora
shigirtkalarni ko’paytirayotgan bo’lsangiz siz konteunerdagi barcha
shigirtkalar sonini hisoblash orqali aniqlashingiz mumkin. Agarda siz 2 ta
konteynerdagi qora chigirtkalar sonini aniqlamoqchi bo’lsangiz nima
qilasiz? Siz konteyneringizning metr kvadratidagi ma’lum shigirtkalarni
sanashingiz mumkin. Ma’lum hududdagiajratilgan qism “populyatsiya
zichligi” deyiladi. 6-rasmda Yerning populyatsiya zichligi miqdori
ko’rsatilgan.
Populyatsiya o’lchami Qora shigirtkalar sonini sanash tadqiqotchini chalg’itishi mumkin. Ular
juda bir-biriga o’xshash, tez harakatlanadi va berkinadilar. Ba’zi bir qora
shigirtkalar bir necha maratobadan ko’p sanalishi mumkin va boshqalari esa
umuman qolip ketadi. Ekologlar yovvoyi tabiat populyatsiya o’lchamini larini
hisoblayotganlaridabir xil muammoga duch keladilar. Ular foydalanadigan eng
