Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»
Yüklə 4,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mingyillik rivojlanish deklaratsiyasi e’lon
qilindi. 189 mamlakat tomonidan qabul qilingan ushbu Deklaratsiyada davlatlar o‘z zimmasiga qashshoqlikka barham berish uchun yangi global sheriklini yo‘lga qo‘yish majburiyatini oldilar. Shuningdek, 2015-yilga borib erishilishi kerak bo‘lgan boshqa maqsadlar ham belgilandi. Ular Mingyillik rivojlanish maqsadlari nomini oldi. Rivojlanish soxasidagi maqsadlar BMT tomonidan qator yillar davomida o‘tkazilgan xalqaro konferensiyalarning bitimlari va rezolyutsiyalari asosida ishlab chiqildi. Ushbu maqsadlar 1996-yilda “Rivojlanish sohasidagi xalqaro maqsadlar” sifatida shakllantirilgan edi. Shundan keyin bu maqsadlarni takomillashtirish davom ettirildi. Mingyillik rivojlanish deklaratsiyada insonni global rivojlantirish va inson xavfsizligini ta’minlashga erishish uchun umumiy harakat rejasi o‘z ifodasini topdi. Shu bilan bir qatorda mazkur maqsadlarda ko‘zda tutilgan hal qiluvchi yo‘nalishlar bo‘yicha jahonda erishilgan muvaffaqiyatlarni o‘lchash va ular monitoringini o‘tkazishning miqdor mezonlari taklif etildi. Mingyillik rivojlanish maqsadlari 8 maqsad, 18 vazifa va 48 ko‘rsatkichdan iborat (9-jadval). Mazkur vazifalarining aksariyat ko‘pchiligi 1990-yillarda jahonda tarkib topgan ahvolni hisobga olgan holda 2015-yilga qadar hal qilinishi rejalandi. 419 Mingyillik rivojlanish global maqsadlari doirasida mamlakatlar o‘z milliy muammolarini hal etishga qaratilgan maqsadlarini belgilab olishlari mumkin edi. Ayni paytda Mingyillik rivojlanish maqsadlari faqat rivojlanayotgan mamlakatlar tomonidangina emas, shuningdek rivojlangan davlatlar tomonidan ham aniq choralar ko‘rilishini talab etadi. Rivojlangan davlatlar belgilangan global maqsadlarda erishishga o‘z hissalarini qo‘shishlari ko‘zda tutilgan. 420 Mingyillik rivojlanish maqsadlarining monitoringi umuman BMT tizimi bo‘yicha ham, shuningdek, ayrim davlatlar darajasida ham amalga oshiriladi. Umumiy darajada Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibi BMTning Bosh Assambleyalarida Mingyillik rivojlanish maqsadlari ayrim vazifalarining bajaralishi to‘g‘risida har yili hisob berishi shart. Mingyillik rivojlanish maqsadlari to‘g‘risidagi hisobot mamlakatlar tomonidan har 5 yilda bir marta taqdim etiladi. Mingyillik rivojlanish maqsadlarining dastlabki yetti maqsadi bir- birini o‘zaro to‘ldiradi hamda kambag‘allikning barcha ko‘rinishlarini kamaytirishga qaratilgan. Mazkur muammolarga ochlik, tirikchilik uchun mablag‘ning yetishmasligi, ta’lim va sog‘liqni saqlash darajasining pastligi, erkak va ayollarning tengsizligi hamda atrof- muhit ahvolining yomonlashishi kiradi. Ushbu har bir maqsad o‘zicha muhim bo‘lishiga qaramasdan ular jamlanma holda kambag‘allik muammosini hal etishga kompleks yondashuvni nazarda tutadi. Masalan, sog‘liqni saqlash samaradorligini oshirish maktab o‘quvchilarining soni ko‘payishiga va kambag‘allik darajasi pasayishiga olib keladi. Aholining ta’lim darajasini oshirish odamlar sog‘lig‘ini yaxshilashga ham xizmat qiladi. Daromadlarning ortishi insonga o‘z ta’limi darajasini oshirish, sog‘lig‘ini mustahkamlash imkoniyatlarini kengaytiradi, shuningdek, atrof-muhitni sog‘lomlashtirishga yordam beradi. Mingyillik rivojlanish maqsadlarining sakkizinchi maqsadi rivojlanish maqsadlarida global sherikchilikni shakllantirishni nazarda tutadi. U mohiyat jihatidan yuqoridagi dastlabki yettita maqsadga erishish vositalarini belgilab beradi. Mingyillik rivojlanish maqsadlariga erishish boy davlatlardan qo‘shimcha yordamni, shu jumladan, kambag‘al mamlakatlar qarzlarini kamaytirish va o‘zaro savdodagi to‘siqlarni bartaraf etish orqali yordam ko‘rsatishni talab qilishi mumkin. 1990-yilgi Insonni rivojlantirish to‘g‘risidagi birinchi ma’ruzada insonni rivojlantirish o‘z ko‘lami va yalpi qamrovi tufayli barcha mamlakatlar uchun xos ekanligi alohida ta’kidlanadi: “Insonni rivojlantirish ishlab chiqarish bilan tovarlarni taqsimlashni birlashtiradi, inson qobiliyatlarini kengaytiradi va undan foydalanishni yaxshilaydi. Bu, shuningdek, odamlar nimaga ega bo‘lishi kerak, 421 tirikchilik o‘tkazishga mablag‘ topish uchun nima qilish lozimligi muammosiga ham e’tiborni qaratadi. Bundan tashqari insonni rivojlantirish faqat uning asosiy ehtiyojlarini qondirishnigina emas, balki insonni umumiy va jo‘shqin jarayon sifatida rivojlantirishga ham taalluqlidir. Bu ham kamroq rivojlangan, ham yuqori darajada rivojlangan mamlakatlar uchun bir tarzda qo‘llanila oladi”. BMTning Mingyillik rivojlanish maqsadlari qabul qilingan davrdan o‘tgan yillar davomida ko‘p narsalarga erishildi. Jahon hamjamiyati 2015-yilda 1990-yilga nisbatan kuniga 1 AQSH dollaridan kam daromadga ega aholi salmog‘ini ikki barobarga qisqartirish vazifasini bajarish yo‘lidadir. Xalqaro e‘tirof etilgan kambag‘allik darajasi – kuniga 1,25 AQSH dollari miqdorida daromad hisobiga yashayotgan odamlar soni 1990 yildagi 1,8 milliard kishidan 2005-yilga kelib 1,4 milliard kishiga kamaydi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda nihoyatda qashshoq yashayotgan aholining ulushi 46,0 % dan 27,0 % gacha kamaydi. Ya’ni jahonda bu vazifa muvaffaqiyatli hal etilishi kutilmoqda. Yüklə 4,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|