Navoiy kon-metallurgiya kombinati

Alisher Navoiy talim-tarbiya to’g’risida. Alisher Navoiy fan va san'atning turli sohalari: adabiyot, tarix, til bilimlari, musiqa, xattotlik, tasviriy san'at hamda me'morlikning rivoji yo’lida amaliy harakatlar olib borish bilan birga, yoshlarga ta'lim va tarbiya berish masalalariga ham alohida diqqat-e'tibor qaratdi. Ulug’ mutafakkir o’zining «Xamsa»,
«Mahbub ul-qulub», «Munojot», «Vaqfiya», «Majolis un-nafois», «Muhokamat ul-lug’atayin»,
Abdurahmon Jomiyning «Arba'in» nomli asarining tarjimasi sifatida yaratilgan «Chihil hadis» («Qirq hadis») kabi asarlarida ta'lim-tarbiya masalalariga oid qarashlarini ifoda etadi.
Alisher Navoiy o’z asarlarida komil inson obrazlarini yaratib, ular qiyofasida namoyon boiuvchi ma'naviy-axloqiy sifatlarni uluglagan bolsa, talimiy-axloqiy muammolarni yorituvchi asarlarida esa komil insonni shakllantirish jarayonining mazmuni, ushbu jarayonning o’ziga xos jihatlari, yo’llari, shakl va usullari borasidagi mulohazalarni bayon etadi.
Allomaning tasavviridagi komil inson o’z qiyofasida eng yuksak insoniy fazilatlarni mujassam eta olishi lozim. Chunonchi, u ijodkor, qobiliyatli, shu bilan birga, ilm-fanga muhabbatli bo’lmog’i zarur. Mutafakkir axloqlilikning eng muhim mezoni odob deb hisoblaydi. Odobli, axloqli bo’lish insonga atrofdagi kishilar o’rtasida muayyan mavqe hamda hurmatga sazovor bolishga yordam beradi.
Demak, yaxshi xulqning asosi bo’lgan odob Alisher Navoiyning talqinida barcha insoniy xislatlarning bosh bo’g’ini sanaladi. Qanoat, sabr, tavoze, ishq, vafo, saxovat, himmat, karam, muruvvat, hilm kabi fazilatlarning odobli, axloqli kishilar qiyofasidagina namoyon bolishini uqtiradi.
Aksariyat asarlarda yigit kishi yoshligidanoq o’zlashtirishi shart bo’lgan harbiyjismoniy xislatlar borasidagi fikrlar ilgari surilar ekan, yoshlarda ularni tarbiyalash yo’llari ko’rsatiladi. Navoiy ham, boshqa mutafakkirlar singari, har bir yigitga quyidagi fazilatlar xos bo’lishi lozimligini aytadi: kamondan ota olish - merganlik, qilichbozlik, suvda suzish, kurash tusha olish. Mutafakkir asarlarida bosh obraz sifatida talqin etilgan qahramonlar o’zlarida ana shu xislatlarni tarkib toptirishga muvaffaq bo’la olgandirlar.
Navoiy bilim olish jarayonida barcha fanlar asoslarini chuqur o’rganish maqsadga muvofiqdir, deb hisoblaydi. Shu bois alloma turli fanlar yo’nalishlarida yetuk bilimlarga ega va xalq o’rtasida alohida hurmat-e'tiborli boigan olimu fozillarni yig’ib, ularning yordami bilan ilm-fanning rivojini ta'minlashga e'tiborni qaratadi.
Navoiy bola tarbiyasi bilan oila hamda maktabda shug’ullanish, bola tarbiyasini olib borish jarayonida namuna usulidan foydalanish maqsadga muvofiq ekanligiga alohida e'tiborni qaratadi. Tarbiya va talim ishlari o’qituvchi, ota-ona tomonidan olib borilisbi lozim. Adib bolalarga jismoniy jazo berishdan saqlanish, aksincha, xushmuomalalik bilan yo'1 qo’yilgan xatolarning mohiyatini ularga tushuntirish zarurligini, biroq bu o’rinda me'yorga amal qilish zarurligini aytadi. Navoiy o’qituvchining talabchan bo’lishi bolalarning puxta bilim olishlari va ularda axloqiy sifatlarning shakllanishida muhim ahamiyatga ega deb hisoblaydi.
Alisher Navoiy asarlarida zamonaviy pedagogika fani asoslari sistemasida muhim o’rin tutuvchi omil o’z-o’zini tarbiyalash masalasining mohiyati ham yoritiladi.
Alisher Navoiy tomonidan asoslangan ta'lim sistemasi o’zida quyidagilarni aks ettiradi: a) maktab yoki madrasada tahsil olish;
b) olim, hunarmand yoki san'atkorlarga shogird tushish asosida ta'lim olish;
d) mustaqil ravishda ilm o’rganish.
Yoshlarga chuqur bilim hamda axloqiy tarbiya berishda muallimlarning o’rni beqiyosdir. Muallimlik faoliyatini olib borish o’ta mas'uliyatli va sharafli, ayni vaqtda, murakkab ish sanaladi.