Navoiy kon-metallurgiya kombinati

Turkistonda jadidchilik harakati va ta'lim-tarbiya. Markaziy Osiyoda temuriylar hukmronligi inqirozga yuz tutgandan keyin bu o’lkani qolga kiritish uchun jahonning ko’pgina mamlakatlari harakat qildilar. Ana shulardan biri chor Rossiyasi edi.
1876-yil 19 fevralda podsho Aleksandr II Qo’qon xonligi tugatilganligi to’g’risidagi buyruqqa imzo chekdi. 1885-yilga kelib Markaziy Osiyoning hamma yerlari Rossiya tasarrufiga o’tdi va O’lkada Turkiston general-gubernatorligi tashkil etildi.
Markaziy Osiyo mustamlakaga aylantirilgach, chor hukumati mustamlakachilik
siyosatini yurgizdi, bu siyosatga qarshi ko’tarilgan xalq qo’zg’olonlarini esa ayovsiz bostirdi. U Markaziy Osiyo hududida istiqomat qiluvchi turli xalqlarni bir-biriga qarshi qo’yish bilan ular o’rtasida nizolarni avj oldirdi.
Chor hukumati xalqimizning milliy madaniyatiga va uning rivojiga tish-tirnog’i bilan qarshilik qildi, milliy zulmni kuchaytirdi. Bu zulm birinchi navbatda madaniyat, fan, san'at, ijtimoiy va pedagogik fikr, turmush tarziga o’z ta'sirini ko’rsatdi.
XX asr boshlariga kelib, Turkiston o’lkasidagi yirik markaziy shaharlarda oliy ta'lim maskani hisoblangan quyidagi madrasalar:
Buxoroda-80, Qo’qonda-40, Samarqandda-22, Marg’ilonda-28, Toshkentda-17, Xiva xonligida-130 madrasa mavjud bo’lib, ularda 400 dan 5000 ta gacha talaba tahsil olardi.
1906-yilga kelib, birgina Samarqand viloyatining o’zida 1510 musulmon maktabi bor edi, ularda 1482 o’qituvchi 12740 talabaga saboq bergan.
Umuman olganda, Turkiston o’lkasida 1905-1906 -yillari 5290 maktab bo’lib, ularda 70955 talaba ta'lim olgan.
Rus muhojirlari Turkiston general-gubernatoriningfarmoniga binoan o’lkada rus va rustuzem maktablari, gimnaziya kabi maktablarni ochish va bu maktablarni kengaytirish hisobiga mahalliy maktablar, madrasalarni siqib chiqarish maqsadida maorif islohotini o’tkaza boshladilar.
Bu bilan go’yoki, ular Markaziy Osiyo aholisining savodxonlik darajasini oshirmoqchi
boldilar va har bir qilingan ishni bo’rttirib ko’rsatishga urindilar.