Nitqin inkişafı üzrə işin elmi əsasları

47. Nitqin inkişafı üzrə işin dil sahələrinin tədrisi ilə kompleks şəkildə aparılması


48. Nitqin inkişafı üzrə işlərdə fəal təlim texnologiyalarından istifadə edilməsi


49. İfadəli oxu və nitqin inkişafı üzrə aparılan işlər 
İfadəli oxu yüksək bədii əsərlə dolu olan hiss və fikirləri sözdə ifadə etmək,
müəllifin yaradıcılığına ifaçı tərəfindən fərdi qiymət vermək bacarığıdır.
İfadəli mütaliə ədəbi tələffüz prinsiplərinə riayət etməklə yaddaşdan oxumaq və
Ya kitabdan oxumaq deməkdir. Eyni zamanda, əsərin obrazlı və ideoloji
mahiyyəti ən dolğun şəkildə ifadə olunur. İfadəli oxu dil öyrətmə texnikası kimi
istifadə olunur.
İfadəli oxu əsərin ideyasını, hisslərini və məzmununu çatdırmaq vasitələri
üzərind israrlı, zəhmətkeş işi nəzərdə tutur. Düzgün nəfəs alma, səslərin fərqli
tələffüzü, emosiyaları nitq vasitəsilə düzgün çatdırmaq bacarığı vacibdir.
İfadəli oxu parlaqlıq vasitələrinin istifadəsini nəzərdə tutur, məsələn:
İntonasiya.
məntiqi vurğu.
Fasilə.
Temp.
Səsin hündürlüyü və gücü.
İfadəli oxu qaydaları məktəblilərdə ədəbi oxu bacarıqlarını tez və effektiv şəkildə inkişaf etdirməyə kömək edən tövsiyələr toplusudur. Oxu kitabçası kitabla davranma mədəniyyətini inkişaf etdirməyə yönəlib, onun hazırlanması və düzgün oxunmasına dair tövsiyələri ehtiva edir. İfadəli oxu dərsi ədəbi yaradıcılığa maraq oyatmalı, məcazi sözə məhəbbət tərbiyə etməlidir.
İfadəli oxu nitqin tələffüz mədəniyyəti ilə bağlı müəyyən minimum bacarıqların inkişafını nəzərdə tutur. Bu minimuma aşağıdakı komponentlər daxildir: səs tonu, səsin gücü, nitqin tembri, nitqin ritmi, nitqin tempi (sürətlənmə və yavaşlama), pauzalar (dayanmalar, nitqdə fasilələr), melodik ton (səsin yüksəldilməsi və aşağı salınması) , məntiqi və sintaqmatik vurğu. Bütün intonasiya vasitələri, nitqin və oxunun ifadəliliyi ümumi nitq texnikası - diksiya, nəfəs alma, orfoepik olaraq düzgün tələffüz ilə dəstəklənir. Nitq texnikasının inkişafı üçün xüsusi məşqlər etmək lazımdır
İfadəli oxu üçün aşağıdakı tələblər yerinə yetirilməlidir:
Danışdığın kimi oxu
Sadə və təbii oxu
Durğu işarələrinin tələbini gözlə
Sözləri aydın və düzgün tələffüz et
Ayrı-ayrı adamların sözlərini oxuyarkən hər şəxsin xarakterinə görə səsini dəyiş.
Oxuduğun mətnin məzmununa uyğun olaraq səsini ölç, lazım olan yerdə onu qüvvətləndirib zəiflətməyi bacar.
Qrammatik məntiqi və emosional vurğunu gözlə
Oxu zamanı nəfəsini idarə etməyi bacar və s.