Nizomiy nomidagi namangan davlat pedagogika universiteti pedagogika va psixologiya fakulteti

PEDAGOGIK DIAGNOSTIKANING TEST METODI
Asosiy tushunchalar: nazorat shakli, metodlari, ilmiy asoslanganlik, testning ishonchligi, sifati, shaxsiy xususiyat, imkoniyat, qobiliyat, o‘quv jaraѐnining pirovard natijasi, test yo‘nalishlari.
Odatda barcha tekshiruvchilar tomonidan amalga oshirilgan nazorat shakli va metodlari ham test metodiga kiradi.
Nazoratning test metodi ilmiy asoslarga qurilgan bo‘lib, u ma’lum talab va qonun-qoidalar zaminida olib boriladi. Test usuli pedagogik diagnostika metodlari orasida eng qulayi hisoblanib, bu metod har jihatdan sifatli ma’lumot berishi bilan ajralib turadi. Test, asosan, psixolog olimlar tomonidan ishlab chiqilgan va amaliѐtga tadbiq etilgan.
Test sinovi muntazam takomillashib boradi. Masalan, nemis olimi Linner “Test shaxsning turli holatlarini, shaxsiy xususiyat, imkoniyat va qobiliyatlarini aniqlovchi metoddir” deb ta’riflaydi.
Test usuli chinakamiga pedagogik diagnostika metodi bo‘lib, u o‘quv jaraѐnining pirovard natijasini ob’ektiv aniqlab berishga qodir mezon hisoblanadi. U doimo tahlil asosiga qurilib, aynan, shu xususiyatiga ko‘ra, pedagogik jaraѐn natijalarining takomillashib borishiga ѐrdam beradi.
Ayni paytda testlar ta’limiy xulosalar bilan birga texnologik vaziyatning istiqboli va harakat yo‘nalishini belgilab beradi. SHunga ko‘ra testlar quyidagilarga bo‘linadi:
1. Ta’limiy natijalarni aniqlaydigan test.
2. SHaxs taraqqiѐti va uning imkoniyatlarini belgilaydigan test.
3. Intellektni aniqlovchi test.
4. Umumiy natijani belgilaydigan test.
5. Muayyan hududda, maktabda u ѐki bu fanning samaradorligini ko‘rsatuvchi test.
6. Professional kasbga moyillik laѐqatini, shaxsning funksional imkoniyatlarini aniqlovchi test.
7. SHaxs psixologiyasini ochib beruvchi test.
8. SHaxsning yo‘naltiril-ganligini belgilovchi test.
9. SHaxsning qiziqishi va moyilligini aniqlab, shu sohani takomillashtirishga ѐrdam beruvchi test.
10. Klinik test va h.k.
YUqorida baѐn etilgandek, test ham baholash, ham pedagogik diagnostika hisoblanadi. O‘quvchilar bilimini bu usulda baholash chet davlatlarda 1930 yilda boshlangan bo‘lib, keyingi vaqtlarda, mustaqillik yillarida u bizning ta’lim jaraѐnimizda ham keng qo‘llanilmoqda va hozirgi davrda talabalar bilimini baholashda asosiy mezon sifatida qaralmoqda, foydalanilmoqda.
Odatda barcha tekshiruvchilar tomonidan amalga oshirilgan nazorat shakli va metodlari ham test metodiga kiradi.
Nazoratning test metodi ilmiy asoslarga qurilgan bo‘lib, u ma’lum talab va qonun-qoidalar zaminida olib boriladi. Test usuli pedagogik diagnostika metodlari orasida eng qulayi hisoblanib, bu metod har jihatdan sifatli ma’lumot berishi bilan ajralib turadi. Test, asosan, psixolog olimlar tomonidan ishlab chiqilgan va amaliѐtga tadbiq etilgan.
Test sinovi muntazam takomillashib boradi. Masalan, nemis olimi Linner “Test shaxsning turli holatlarini, shaxsiy xususiyat, imkoniyat va qobiliyatlarini aniqlovchi metoddir” deb ta’riflaydi.
Test usuli chinakamiga pedagogik diagnostika metodi bo‘lib, u o‘quv jaraѐnining pirovard natijasini ob’ektiv aniqlab berishga qodir mezon hisoblanadi. U doimo tahlil asosiga qurilib, aynan, shu xususiyatiga ko‘ra, pedagogik jaraѐn natijalarining takomillashib borishiga ѐrdam beradi.
Ayni paytda testlar ta’limiy xulosalar bilan birga texnologik vaziyatning istiqboli va harakat yo‘nalishini belgilab beradi. SHunga ko‘ra testlar quyidagilarga bo‘linadi: