Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti maxmutazimova yulduz raxmatovna
Yüklə 224 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mavzu boyicha muhokama qilish uchun savollar
- Tayanch tushunchalar
|
Xulosa:
M aktabgacha yoshdagi bolalarda mantiq va algoritmik fikrlashni rivojlanritish, dasturlash, rejalashtirish va modellashtirish qobiliyatlarini rivojlantirishda robototexnika elementlarini o ’rgatish, STEAM ta ’lim jarayonida ilk kommunikativ kompetensiyalarini shakllantirishda Scratch dasturi bolalarga ijodiy va tanqidiy fikrlashni, birgalikda ishlashni o ‘rganishga yordam beradi. Mavzu boyicha muhokama qilish uchun savollar: 1. M aktabgacha yoshdagi bolalarda mantiq va algoritmik fikrlashni rivojlanritishda qanday vositalar kerak bo’ladi? 2. Robototexnika nima? M aktabgacha yoshdagi bolalarda robototexnika elementlarini o ’rgatish qanday amalga oshiriladi? 3. M aktabgacha yoshdagi bolalami dasturlash, rejalashtirish va modellashtirish qobiliyatlarini rivojlantirishda Scratch dasturini ahamiyati qanday? 87 10-mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarda matematik rivojlanish, intellektual qobiliyatlar ta’lim moduli sifatida. Maktabgacha yoshdagi bolalarning kattalik, shakl, vaqt, son, maydon, hisoblash haqidagi tushunchalarini shakllantirish. Tayanch tushunchalar: matematik rivojlanish, intellektual qobiliyatlar, kattalik, shakl, vaqt, son, maydon, m o’jal olish, hisoblash. 1. Bolalarning yoshi va individual xususiyatlarini hisobga olgan holda matematik rivojlanish muammolarini kompleks hal qilish. Inson tafakkuri nihoyatda kuchli bo’lib, bu kuchning beqiyosligi yoshligidan bilimlami qanday va qancha o ’zlashtirishiga juda bog’liqdir. Pedagog va psixologlarimiz fikricha bola 7 yoshgacha insoniyat tajribasining 50-60% o ’zlashtirar ekan, demak mana shu yoshgacha bolaga eng kerakli bilimlami yoshiga mos ravishda berish bolaning kelajakda qanday inson bo’lishiga juda katta turtki bo’ladi. M aktabgacha yoshdan bolalarda matematik bilimlaming yetarli bo’lishiga katta ahamiyat berish muhimdir. Chunki, inson hayoti davomida matematik hisob-kitoblarga tez- tez duch keladi, y a’ni matematik bilimlar har qadamda kerak bo’ladi. Agar biz maktabgacha yoshdan bolalami matematika olamiga turli qiziqarli usullardan foydalangan holda olib kira olsak, matematik bilimlar bilan yetarli darajada qurollantirsak, ular maktabda a ’lo baholarga o ’qib, yuqori natijalarga erishadilar, hayoti davomida xalqimiz uchun foydali kasbni tanlash va chuqur egallashda qiynalmaydilar. Chunki qaysi kasbni olmaylik uni mahorat bilan bajarishga albatta matematik bilimlar kerak bo’ladi. Shu sababli turli ta ’limiy usullar, qiziqarli she’rlar, topishmoqlar orqali bolalarning yoshiga mos matematik bilimlar berib borishga katta ahamiyat berish muhimdir. Ilk matematik tushunchalam ing qanchalik aniq va mukammal bo’lishi, bolalarda mantiqiy fikrlash, xulosa chiqarish jarayonlarining kuchli bo’lishini ta ’minlaydi. Y a’ni matematika bolalami mantiqiy fikrlashga - to ’g ’ri fikrlash, to ’g ’ri fikrlardan to ’g ’ri xulosalar chiqa- rishga o ’rgatadi, shu bilan birga nutqning takomillashuviga katta yordam beradi. Ilk matematik tushunchalar bolalarning yoshiga mos tarzda qiziqarli qilib o ’rgatilsa, samarali natijalarga erishiladi. Bolalarda umumiy bilimlar bilan birgalikda o ’ziga bo’lgan ishonch, mustaqil fikrlash, o ’z fikrini chiroyli ifoda eta olish kabi fazilatlar shakllanadi. Maktabgacha ta ’lim tashkilotlarida ta ’lim-tarbiyani tarbiyachi amalga oshiradi. U pedagogik jarayonda markaziy o ’rinni egallaydi. 88 Shuning uchun tarbiyachi o ’z sohasini chuqur bilishi, har xil metodik vositalami yaxshi egallagan, puxta pedagogik-psixologik tayyorgarlikka ega bo’lishi muhimdir. Maktabgacha yoshdagi bolalarda matematik tasaw urlam i shakllantirish jarayonida ularga oddiy matematik tushunchalami o ’rgatibgina qolmay, ayni vaqtda bolalaming mantiqiy tafakkurini o ’stirish, mustaqillik faoliyatini shakllantirish, maqsadga intilish, topshirilgan vazifani m a’suliyat bilan bajarish, o ’z oldiga qoygan maqsadga erishish, qat’iyatlilik, muomala madaniyatini shakllantirish ham muhimdir. Tushuncha - bu predmetlar va hodisalami ba’zi bir muhitni alomatlariga ko’ra farqlash yoki umumiylashtirish natijasidir. Masalan, son, miqdor, kesma, to ’g ’ri chiziq va hokazo. Alomat (belgi) esa predmet yoki hodisalaming bir-biriga o ’xshashligi, tengligi yoki farqlanishini bildiruvchi xossadir. Predmetlar deganda ob’ektlar nazarda tutiladi. Odatda, ob’ektlar m a’lum muhim va muhim b o ’lmagan xossalarga ega. Muhim xossa faqat shu o b ’ektga tegishli va bu xossasiz o b ’ekt mavjud bo’la olmaydigan xossalarga aytiladi. O b’ektning mavjudligiga ta ’sir qilmaydigan xossalar muhim bo’lmagan xossalar hisoblanadi. O b’ekt nimani anglatishini bilish uchun uning xossalari mavjud bo’Isa, u holda bu ob ’ekt haqida tushuncha mavjud deyiladi. Tushuncha nomlanadi, shuningdek, mazmun va hajmga ega bo’ladi. Obyektning barcha muhim xossalari birgalikda tushunchaning mazmunini tashkil etadi. Bir xil muhim xossalarga ega bo’lgan ob’ektlar to ’plami tushuncha hajmini tashkil etadi. Demak, tushuncha hajmi bitta tushuncha bilan nomlanishi mumkin bo’lgan ob’ektlar to ’plami ham ekan. Matematik tushunchalar o ’z navbatida insoniyat to ’plagan katta tajribani umumlashtirish natijasida yuzaga keladi va moddiy dunyoning tub mohiyatini aks ettiradi, lekin real ob’ektlaming k o ’pgina xossalaridan ko’z yumgan holda ulami ideallashtirishnatijasida hosil bo’ladi.Matematik tushunchalami shakllantirish maktabgacha yoshdagi bolalarni matematikani o ’rgatishga tayyorlash maktabning zarur predmetlaridan biri sifatida tan olingan. Bolalarda matematik tushunchalami shakllantirish nazariyasi va metodikasining bosh masalasi bolalarda matematik tushunchalami shakllantirishning didaktik asoslarini ishlab chiqishdan iborat. Bu o ’z navbatida dunyoni chuqur bilish, fikrlashni rivojlanishini yangi metodlarini o ’rganish kabi vazifalami bajarish orqali yechiladi. Bolalarda matematik tushunchalami shakllantirishning nazariy jihatlari psixologik, pedagogik va boshqa fundamental fanlar asosida yaratiladi: Yüklə 224 Kb. Dostları ilə paylaş:
|