Noorganik moddalar

K O K S G A Z I N I A J R A T I S H A Y R I M A G R E G A T L A R I N I N G
T E X N I K T A V S I F N O M A L A R I
T /r
K o'rsatkichlar
KR-32T 
agregat i
Porshenli
detanderli
agregat
1
2
3
4
1
.
Koks gazi bo'yicha unumdorlik, mVsoat
L I.
Hisob bo'yicha
31600
30800
1.2.
Yuklama chcgaralari
20000— 35000
20000— 35000
2 .
Koks gazi
2 . 1.
Tozalashdan so'ng koks gazining 
(o'rtacha) tarkibi, (h) %
2 . 1. 1.
Vodorod Hi
60.76
61,4
176

---

J a d v a ln in g d a v o m i
1
2
3
4
2 . 1.2.
Azot N2
2,91
4,1
2.1.3.
U glerod monooksidi CO
6.77
6,2
2.1.4.
Metan C H 4
25,32
23,9
2.1.5.
Etan CiHft
1.65
1,3
2. 1.6.
T o'yinm agan uglcvodorodlar C nHm
2,26
2,5
2.1.7.
K islorod 0 2
0.33
—
2 .2 .
Aralashmalar. sm3/m 3 dan ortiq с mas
2.2. 1.
V odorod sulfidi H 2S
1,0
1.0
2 .2 .2.
Uglerod dioksidi C 0 2
20,0
10,0
2.2.3.
V odorod sianidi HCN
izlari
izlari
2.2.4.
A setilen C 2H2
200
200
2.2.5.
Azot monooksidi NO
0,01
0,025
2.2.6.
Ammiak NH3
12
—
2.2.7.
Organ ik oltingugurt. mg/m3. S
30
—
2.2.8.
Benzol C 6H6
700
1000
2.2.9.
C.oNs
20
—
2.3.
Jarayon bosimi, MPa
1,5
1,5— 1.8
2.4.
Harorat. К
313
313
3.
T e x n o l o g i k a z o t N 2
3.1.
M iqdori. m3/soat
3.1.1.
Shu jum ladan qaytariladi
7300
8700
3.1.2.
Kom pressor so'rg'ichiga
600
1800
3.2.
Aralashmalar. sm3/m 3, (ortiq emas)
3.2.1.
K islorod 0 2
20
20
3.2.2.
Argon Ar
30
—
3.3.
Bosim, MPa
18,5
18— 20
3.4.
Harorat. К
313
313
4.
O l i n a d i g a n m a h s u l o t l a r
4.1.
Azot-vodorod aralashmasi
4.1.1.
M iqdori, m '/soat
24800
24820
4.1.2.
Tarkibi, (h) %
4.1.2.1.
V odorod H2
75
75
4.1.2.2.
Azot N2
25
25
1 2 -
177

---

J a d va ln in g d a v o m i
1
2
3
4
4.1.3.
Aralashmalar, sm3/m 3 (ortiq emas)
4.1.3.1.
Uglerod monooksidi CO
10.0
10,0
4.1.3.2.
Kislorod 0 :
5,0
10,0
4.1.3.3.
M etan 
%
argon CH4 +Ar
20,0
—
4.1.3.4.
Bosimi. MPa
1,4
1,25— 1,35
4.1.3.5.
Harorat, К
288— 293
293
4.2.
Etilen fraksiyasi
4.2.1.
M iqdori. nrVsoat
1270
1300
4.2.2.
Tarkibi, (h) %
4.2.2.1.
T o'yinm agan uglcvodorodlar, CnHm
50,5
51,0
4.2.22.
Etan C2H6
40.9
32,0
4.2.2.3.
Metan CH4
8,6
17,0
4.2.3.
Bosim. kPa
2,0
4.0
4.2.4.
Harorat, К
271— 273
273
5.
M etan fraksiyasi
Boyitilgan gaz 
(metan va 
uglerod 
monooksidi 
fraksiyasi)
5.1.
M iqdori, mVsoat
9230
10950
5.2.
Tarkibi. (h) %
5.2.1.
V odorod H2
4,5
2,7
5.2.2.
Azot N2
2,6
12,3
5.2.3.
Uglerod monooksidi CO
12,3
17.5
5.2.4.
M etan CH4
79,2
65,3
5.2.5.
Kislorod 0 2
0,6
1,7
5.2.6.
To'yinm agan uglcvodorodlar, CnHm
0,8
0.5
5.3.
Bosim, MPa
0,025
0,025
5.4.
Harorat, К
298— 323
—
6 .
Uglerod monooksidi fraksiyasi
178

---

J a d va ln in g d a v o m i
1
2
3
4
6.1.
M iqdori. mVsoat
2900
6.2 .
Tarkibi, (h) %
6.2 . 1.
V odorod H2
6,6
6 .2 .2 .
Azot N 2
37,2
6.2.3.
Uglerod monooksidi CO
34.8
6.2.4.
Metan CH4
19.7
6.2.5.
K islorod 0 2
1,7
6.3.
Bosim, kPa
5
6.4.
Harorat, К
298
7.
E l e k t r e n e r g i y a sarfi
7.1.
1 soatdagi sarfi, kW/soat
2316
2624
7.2.
1000 m3 azot-vodorod uchun sarf, 
kW/soat
93,3
105,5
Yuqoridagi j a dv a l d a n quyidagilar k o ‘rinib turibdi: K R - 3 2 T agregati 
t e x n o l o g i k a z o t n i t a q q o s l a n a y o t g a n agr egat ga n i s b a t a n deyarli 20% 
k a m , ishl ab c h i q a r i l a y o t g a n b a r 1000 m 3 a z o t - v o d o r o d a r al a s hm as i
u c h u n deya r l i 10% k am e l e k t r energiyasi tal ab e t a r e k a n ; K R - 3 2 T
ag re g a t i da m e t a n va ug l er o d m on o o k s i d i fraksiyalari a l o h i d a - a l o h i d a
i shlab chi qa r i l sa , t a q q o s l a n a y o t g a n a g r e g a t d a es a u l a r a r a l as h ma s i
i shlab c h i q a r i l a r ek a n.
T u r b o d e t a n d e r l i koks g az ini ajrat ish a gr ega t la r i kelajagi p o r l o q
b o ‘lib, a m a l i y o t d a h o z i r d a n o q ke n g q o ‘llanishi m u m k i n .
5.4. V O D O R O D ISHLAB C H IQ A R IS H U SU L L A R IN I
T A Q Q OSLASH
B o g ‘l a n g a n a z ot b i r i k ma l a r i ishlab c h i q a r i s h n i n g e n g sa ma r al i 
usuli — bu a m m i a k l i usul ekanligi y u qo ri da bayon etib o ‘tildi. A m m o ,
s i n t et i k a m m i a k ishlab c h i q a r i s h u c h u n deyarli 100% t ozal ikdagi
a z o t d a n t a s h q a r i x ud di s h u n d a y t ozal ikdagi v o d o r o d h a m za r ur di r.
V o d o r o d ishlab chi qar ishni ng opt ima l usulini ani ql ash u c h u n quyidagi
5. 7-j adval ga m u r o j a a t q i l a mi z 5 . 7 - j adval dan k o ‘rini b turi bdi ki, v o d o ­
r od ishlab c h i q a r i s h n i n g o p t i m a l usuli b u — t abi iy gaz ni suv bilan 
k o nv er s iy a la b , si nt et ik a m m i a k b o ‘y i c h a k u n i g a 1200— 1500 t N H 3 
i shl ab c h i q a r a d i g a n yirik q u ri l ma s i b o ‘!ib, u n d a 1 t N H 3 s h ak l d a
b o g ‘l a n g a n a z o t ishlab c h i q a r i s h u c h u n e n g k a m — 1,57 t shartli 
yoqi lg‘i sarflanishi k o ‘rsatilgan. Bu xul osani isboti sifatida 5. 8-jadval- 
ga m u r o j a a t e t a m i z .
179

---

5. 7 -ja d v a l
II A R X I L U S U L L A R B IL A N 1 T O N N A B O G ‘L A N G A N A Z O T
S H U J U M L A D A N V O D O R O D I S H L A B C H I Q A R I S H U C H U N E N E R G I Y A S A R F I
T / r
A tm o sfe ra a z o t ini 
b o g 'la s h va v o d o ro d ishlab 
c h iq arish usuli
O xirgi m a h s u lo t
X o m a sh y o sarfi
E n erg iy a sarfi
S h artli 
y o q ilg 'in i 
u m u m iy
ekviva- 
lenti*5), t
H aq iq iy
S h a rtli 
y o q ilg ‘iga 
n is b a ta n * , t,
E le k tr
en erg iy asi,
k W /s o a t
S h artli 
y o q ilg 'ig a 
n isb atan * 2), t
1.
E le k tr yoyli usul
K alsiy sclitrasi
4 t o h a k to s h
—
80000
32,0
3 2 ,0
2 .
S ia n a m id usuli
K alsiy
s ia n a m id i
7.5 t o h a k to s h ;
3.5 t k o ‘m ird a n
o lin g an koks
3 ,1 2
12000
4,8
7,98
3.
A m m iak li usul:
3.1.
S uvni ele k tro liz la b o lin g an
v o d o ro d
K alsiy sclitrasi
12500 k W - s o a t 
e le k tr en erg iy asi; 
4 t o h a k to s h
5,0
3500*3>
1,4
640
(5 ,6 0 )
3.2.
K oksni gazifik atsilash tirib
o lin g an yarim suv b u g 'in i g az- 
d a n ishlab c h iq a rilg a n v o d o ro d
K alsiy sclitrasi
2,5 t k o 'm ird a n
o lin g an koks; 4 t 
o h ak to sh
2,23*3)
8000*3>
3,2*4)
5,43
(4 ,6 3 )
3.3.
K rio g en usul b ilan o lin g a n
koks g azid a n ishlab 
c h iq a rilg a n v o d o ro d
K alsiy sclitrasi
K rio g en usul b ilan
o lin g an k o k s g a z i­
d an ish lab c h iq a ­
rilgan v o d o ro d
1,65*5)
З88О*3)
1,55
3,20
(2 ,4 0 )
3.4. T a b iiy g azn i a tm o sfe ra
b o sim id a b u g 1 kislorodli 
konversiyasi usuli bilan 
o lin g a n v o d o ro d
K alsiy sclitrasi
S o lish tirm a y o nish 
issiqligi 64740 k j/ m 3 
b o 'lg a n ta b iiy gaz- 
d a n 1160 m 3 suv 
b u g 'i (1 4 ,8 M j);
1,30
0,3 2
4190*3)
1,67
3,29
(2 ,4 9 )

---

3.5
T a b iiy g azn i 3 M P a b o s im - 
d a qu v u rli o 'c h o q la r d a suv 
b u g 'ili konversiyasi usuli 
b ila n o lin g a n v o d o ro d ; 
a m m ia k sin tczi u n u m d o r - 
ligi kuniga 600 t a g rc g a tla r- 
d a p o rsh e n li k o m p rc sso r- 
la rd a 30—32 M P a b o sim - 
g a c h a siqish bilan a m alg a 
o sh irilad i
K alsiy sclitrasi
N isbiy y o nish 
issiqligi 64740 
k j/m 3 b o 'lg a n ta b i­
iy g az d a n 1370 m 3; 
ta sh q a rig a (3,225 
M j) o rtiq e h a suv 
b u g 'i; 4 t o h a k to sh
1,53
0 ,1 3 2
2960*3)
1,185
2 ,5 8
(1 ,7 9 )
3.6
Q u rilm a yangi tcx n o lo g iy a 
b o 'y ic h a ; T ab iiy gazni 
3 M P a b o sim d a suv b u g 'i 
b ilan konversiyasi u su li b ilan
o lin g an v o d o ro d , a m m ia k
s in te z i u n u m d o rlig i k u n ig a 
1200— 1500 to n n a b o 'lg a n
y irik ag reg atlard a b u g ' b ila n
K alsiy sclitrasi
N isbiy y o n is h is­
siqligi 64740 k j/m 3 
b o 'lg a n tab iiy g a z ­
d an 1385 m 3; 4 t 
o h a k to sh
1,55
2040,5
0 ,8 2
2,37
(1 ,5 7 )
E slatm a. 
1 t a m m ia k is h la b c h i q a r is h n i v o d o ro d b ila n t a ’m in la s h u c h u n 7 0 0 m 3, 1 t b o g 'la n g a n a z o t u c h u n e s a 8 5 0 m 3
ta b iiy g a z s a r f b o 'la d i ; ja d v a ld a q u y id a g i b c lg ila s h la r q a b u l q ilin g a n :
*) s a r fla n g a n k o k s yoki g a z n in g is siq lik e k v iv a le n ti s o lis h tir m a y o n is h issiq lig i 5 8 1 0 0 KJ g a tc n g b o 'lg a n k o 'm ir g a n is b a ta n
q a b u l q ilin g a n .
*2) 1 kW -so at u c h u n 0 ,4 kg s h a r tli y o q il g 'i s a r fla n g a n d e b h is o b la n a d i; h is o b la r d a q u r ilm a n in g q o z o n x o n a s i f o y d a li ish 
k o e ff its iy c n ti 0 ,8 ga tc n g d e b q a b u l q ilin g a n (1 M j u c h u n y o q ilg 'i sa rfi 1 4 ,6 6 kg g a tc n g ) ;
*3 ) a z o t k is lo ta si va k a ls iy n it r a t i o lis h u c h u n a m m ia k n i q a y ta is h la s h d a s a r f ia n a d ig a n 2 0 0 k W -so a t e n e rg iy a n i q o 's h i b
h is o b la g a n d a .
*4) a z o t- v o d o r o d a r a la s h m a s in i s iq is h u c h u n a g a rd a k o m p r e s s o r n i b u g ' b ila n is h g a tu s h ir is h m o 'lja lla n g a n b o 'l s a e n e r ­
g iy a s a rfi m o s ra v is h d a p a s t b o 'l a d i .
*5) v o d o r o d n i a jr a tilg a n id a n k e y in b o y itilg a n g a z n i q a y ta r is h n i h is o b g a o lis h b ila n ;
*6 ) Q a v sla rd a I t a z o tn i a m m ia k s h a k lid a b o g 'la s h u c h u n s a r f b o 'lg a n s h a r tli y o q ilg 'i ( t o n n a d a ) k o 'r s a tilg a n .

---