О. Щ. Мирзяйев нефт-газ мядян аваданлыгларынын техники диагностикасы нын ясаслары bakı 012 Rəycilər
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Şək. 3.10. Köməkçi elektromaqnit sxemi
85 Bu zaman məmulatın qütb ucluqları arasındakı hissəsi doyma həddinə qədər maqnitləndirilir. Elektromaqnitin maqnit dövrəsindən cərgəyanı açdıqadan sonra qalıq maqnit induksiyasının hesabına nəzarət edilən məmulatda qalıq induksiyası mövcud olur ki, bu da Holl çeviricisinin çıxıĢında siqnal yaradır. Daha sonra cərəyan dolağında əks istiqamətdə cərə- yan buraxmaqla, avtomatik olaraq qalıq maqnitlənmə kompensasiya edilir. Kompensasiya cərəyanı o vaxta qədər artırılır ki, maqnit seli dövrədə sıfıra bəra- bər olsun. Bu vəziyyətə Holl çeviricisindəki çıxıĢ- dakı siqnal kəsilmiĢ olsun, yəni Holl çeviricisi sifir indikatoru rolunu oynayır. H c -in qiyməti nə qədər çox olarsa o, qədər də maqnitsizləĢdirici kom- pensasiya cərəyanı çox olacaqdır Maqnit sahəsini kompensasiy edən cərəyanın böyüklüyü ilə koersitiv qüvvələrin qiymətləri hesablanır daha sonra koersitiv qüvvələrin rəqəmli induksiyasını iĢə salınır. Nəzarət edilən obyektin metal konstuksiyasındakı gərginlik deformasiya vəziyyətini diaqnosika etmək üçün kifayətdir ki, H c kəmiyyətinin paylanma obyektin üst səthində vəziyyəti analiz edilsin. Ən çox yüklənmiĢ element ( MAX с ) aĢkar edilsin, bu qiymələr Т с və yaxud T C qiymətləri ilə müqayisə edilsin ki, obyekt hansı metaldan hazılanıb. Əgər metal obyektin elastik və yaxud elastik-plastik oblasında iĢləyirsə, H c -in qiyməti yenidən nomoqramma üzrə poladın həmən markasına əsasən hesablanır və gərginliyi buraxıla- bilən ( bur.b ) gərginliklə müqayisə edilir. ġəkil 3.11-də bir çox sənaye obyektlərində, o cümlədən də neftqaz 86 sənayesində iĢlədilən damarlı-hava birləĢməli B-10-ya nəzarət edilməsinin nəticələri verilmiĢdir. Koersitimetrik metodun əsas üstünlüyü onun sadə- liyidir, çatıĢmayan cəhəti - həll edilən məsələlərin və ferromaqnit motorların məhdudluğudur. Bu metodun mən- fi cəhəti birbaĢa qaynaq Ģovlarına nəzarət edilməsində məlumatların olmamasıdır. Şək.3.11. Koersitiv gücə nəzarətin nəticələri və damarlı- hava birləşmələrinin gərginlik vəziyyəti Metal konstruksiyaların dağılması həmiĢə təsir edən gərginliyin maksimal səviyyədə təsir edən zonasında baĢ verir. Belə zonada gərginliyin konsentratoru olduqda situasiyanı kəskin surətdə Ģiddətləndirir. Konsentratorların kənarlarında gərginlik dəfələrlə metalın kənarlarında axma və yorulma prosesini sürətləndirir. Onu görədə 87 onların vaxtında aĢkarlanması birinci dərəcəli əhə- miyyət kəsb edir. Poladdan hazırılanan metal konstruk- siyaların dağılma Ģərti, konsentrator zonasında maksi- mal gərginliyi (KMG) qiyməti və əsas mexaniki gərginliyin qradiyent fərqidir (MGQF). Materiallar müqavimətindən məlumdur ki, elastik əlaqəli konstruksiya poladın möhkəmliyinin üçüncü kriteriyası ən dəqiq hesab olunur və uyğun olaraq çatlar üçün zəruri Ģərt max 3 1 2 hesab olunur. Burada - toxunan gərginliklər; ( 1 - 3 ) - əsas mexaniki gərginliklərin fərqi; - buraxılabilən toxunan gərginliyi göstərir. BaĢqa sözlə, konstruksiyaların cari texniki vəziyyətini qiymətləndirmək üçün KMG-lə yanaĢı MGQF qradiyentinidə bilmək vacibdir. Məlumdur ki, mexanki gərginliyi və deformasiyanın təsiri nəticəsində materialın maqnit xüsusiyyəti qeyri bərabər dəyiĢir. Metalın surukturunda konsentratlar zonasında gərginliyin və maqnitlənmə vektorunun istiqamətləri qonĢu zonadan fəqlənirlər. Bu dəyiĢməni ancaq dağıtmadan nəzarət metodu ilə aĢkar etmək olar ki, bu metalın maqnitomexaniki anizotropiyasına əsaslanır. Metalın verilmiĢ gərginlikli - deformasiyalı vəziy- yətində onun ümumi maqnit xarakteristikası son həddə çatdırılmıĢ histerezis ilgəyidir (Ģəkil 3.2) ki, parametrləri B s induksiyası, maqnit sahəsinin H max doyma gərginliyi, B c maqnit induksiyası və H koersitiv qüvvəsi ilə təyin olunur. Histerezis ilgəyinin hər hansı ayrıca bir para- metri və konstruksiyanın gərginlikli-deformasiyalı 88 vəziyyəti arasında eynimənalı fuksional asılılığın qurulması əmələ gəlir. Bu parametrlər arasındakı əla- qə korrelyasion asılılqla müəyyən səhihliklə təyin olunur. Texniki diaqnostika problemləri institutunda (Sankt-Peterburq Ģəh.) dağılmadan sınaq metodu tədqi- qatlarının nəticəsində müəyyən olunmuĢdur ki, konstruk- siyanın səthində gərginlik vəziyyətinin müxtəlif vəziy- yətdə paylanması maqnit ilgəyinin uyğun kompleks paramerləri ilə funksional surətdə əlaqədardır. Histere- zis ilgəyinin bir sıra parametlərini ölçməklə təyinet- mənin (müəyyənləĢdirmənin) səhihliyi artır. Bundan əlavə, eyni zamanda maqnit induksiya vektorunun dönmə bucağı ölçülür. Sadalanan maqnit parametrlə- rinin ölçülərinin nəticələri uyğun alqoritm üzrə riyazi iĢlənilərək konstruksiyanın nəzarət edilən hissəsində gərginliyin faktiki paylanması müəyyən olunur. Maqnit parametrləri (Kompleks 2.05) maqnit- anizatorlu skaner-defektoskopu cihazı vasitəsilə yerinə yetirilir. Ölçmənin nəticələri xüsusi proqramlı kompüterdə iĢlənməklə əsas mexaniki gərginliklər fər- qinin kartoqrammasını almaga imkan verir (ƏMG). Nəzarət olunan səthin təhlükəli sahəsi KMG-dən alınan görüntülər və izotress xətləridir (MGQF).Bu kartoqramma üzrə aĢkarlanmıĢ qüsüurların təhlükəlilik dərəcələri təyin olunur. Ümumi halda qüsurları aĢkar edən və ölçən cihaz defektoskop adlanır. Bu mənada (Kompleks 2.05) cihazı defektoskop deyildir. Onu yaradanların fikrincə, bunu texniki diaqnostikanın yeni sinfinə aid edirlər. Əgər bu cihazla nəzarət edilən zonada qüsur vardırsa, sahə gərginlik qasırğası yaratmırsa və gərginlik konsentratı deyildirsə, bu qüsur 89 MGQF və KMG-ın kartoqrammalarında qeyq olunmayacaq. Belə qüsurların olması metal konstruksiya- ların təhlükəsiz istismar edilməsi üçün təhlükəli deyildir. Eyni zamanda istənilən gərginlikli konsen- tratın qüsur Ģəklində, hətta çox kiçik ölçüdə olsa belə, və, ümumiyyətlə, mühitin bütövlülük xəttinin qırılması olmadıqda və defektoskopun ənənəvi üsulla təyin etmədiyi zədə MGQF və KMG-in kartında aĢ- kar oluna bilər. Bunlara nazık çatları, qorxulu qüsurları aid etmək olar. (Kompleks 2.05) cihazı hər Ģeydən əvvəl metal konsturuksiyalı boru kəmərlərinin neft və metal rezervuarlarını, təzyiq altinda olan qabların qaynaq birləĢmələrinə nəzarət etmək üçündür. |