О. Щ. Мирзяйев нефт-газ мядян аваданлыгларынын техники диагностикасы нын ясаслары bakı 012 Rəycilər
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4.2. Nəzarətin elektrik növü
Dağıtmadan nəzarətin elektrik növü (QOST 25315- 82) nəzarət edilən obyektlə qarĢılıqlı təsirdə olan və yaxud xarici təsir nəticəsində nəzarət obyektində yaranan elektrik sahəsinin parametrlərini qeyd etməyə əsaslanır. Nəzarətin elektrik metodunun əsas növləri cədvəl 1.2-də verilmiĢdir. Neftqaz avadanlıqlarının texniki diaqnostikasında elektrik metodlarından ilk növbədə izolyasiya örtüyünün bütövlüyü qiymətləndirilir. Vaxtından əvvəl avadanlığın korroziyaya uğraması baĢlıca olaraq örtüyün dağılması, onlarda mikrodeĢiklərin olması, nazikləĢmə, qabarcıq- lanma və digər bütövlüyü pozan əlamətlər nəticəsində yaranır. Ġzolyasiyaya nəzarət adətən elektroparametrik və elektrik qövsü (yüksək gərginlikli) metodlarla aparılır. Elektrik qığılcımı metodu yüksək gərginlik mənbəyinin bir qütbünə bağlanmıĢ Ģup və yaxud fırçalı 96 elektrodla quru izolyasiya örtüyünün üst səthi və mühafizə olunan obyektin (məsələn, yeraltı rezervuar) yüksək gərginlikli mənbəyin digər qütbünə birbaĢa və yaxud torpaqlayıcı vasitəsilə torpaqdan keçməklə hava boĢluğunun deĢilməsinə əsaslanır. Bu metodun əsasında bir sıra elektroqığılcım defektoskoplarının modelləri hazırlanmıĢdır. ġəkil 4.3-də elektrik qığılcımı defektoskopunun KRONA-2Ġ modelli AO*ĠNTROSKOP+ hazırlanmıĢdır. Bunlardan epoksidli, bitumlu, aĢkarlı və emallı boru kəmərlərinin örtüklərinə nəzarət edilməsində istifadə olunur. Bu cihaz qeyri-elektriki keçirməyən örtüklü istənilən konfiqurasiyalı məmulatlara nəzarət etmək üçün istifadə oluna bilər. Şək.4.3. KRONA-2İ - elektrik qığılcımı defektoskopu Ġzolyasiya örtüklərinin vəziyyətini kəmiyyət cəhətcə qiymətləndirmək üçün elektroparametrik nəzarət meto- dundan geniĢ istifadə olunur. Ġzolyasiya örtüyü üçün əsas parametr, örtüklə əsas metal arasındakı keçid müqavi- mətidir. Ġzolyasiya örtüyünun kecid müqavimətinin ölçülməsinin elektrik sxemi Ģəkil 4.4-də verilmiĢdir. 97 Şək. 4.4. Boru kəmərinin izolyasiya örtüyünün keçid müqavimətinin elektrik ölçü sxemi Qaz borularında izolyasiya örtüklərini sınaqdan keçirməzdən əvvəl keçid müqavimətinin ölçüləcək sahəsində səth əsaslı surətdə çirklənmədən və nəmdən təmizlənməlidir. Distillə edilmiĢ suda sodanın (Na 2 CO 3 ) 3%-li məhlulunu hazırlayır və parça (3) örtüyünü isladaraq izolyasiya örtüyünün (4) bütün perimetri boyunca sərirlər. Üstündən metallik elektrod-bandaj (2) parçaya sıx quraĢdırılır. ġəkil 4.4-də göstərilən sxemə uyğun elektrik dövrəsi yığılır. 6-qida mənbəyinin mənfi qütbü 1-mexaniki kontakt vasitəsilə 5-metal borunun təmizlənmiĢ hissəsinə birləĢdirilir. R rezistoru ilə G qida mənbəyindən 10...30V həddində gərginlik ötürülür. U voltmetri gərginliyi, A ampermetri isə cərəyan Ģiddətini göstərir. Keçid R müqavimətinin qiyməti Om.m 2 -lə I US R 98 düsturu ilə hesablanır. Burada U-iĢçi gərginlik, S-metal elektrod – bondajın sahəsi , m 2 ; I- cərəyan Ģiddəti, A. ġəkil 4.4-də verilmiĢ sxem ilə ölçmə ən azı üç müxtəlif rejimdə aparılır. Keçid müqavimətinin qiyməti ölçülən cərəyanın hər bir qiyməti üçün hesablanır. Qalıq resersunu hesabat zamanı nəzərə almaqla R faktiki üçün, üç ölçmənin nəticələrinin orta qiyməti götürülür. Yuxarıda qeyd olunan dağıtmadan nəzarət metodlarının elektrik növü ilə, digər hallarda da istifadə olunur; məsələn: zond metodu ilə müqavimətin ölçülməsi və yaxud vertikal yerləĢdirilmiĢ polad rezervuarların oturacaqlarının altındakı qruntun elektrik tutumunun dielektrik anomaliyanın yerinin təyin edilməsində xüsusi keçiriciliyin və yaxud dielektrik nüfuzluluğunun yüksəlmiĢ anomaliyası paslanmasının və yaxud su yığımının toplandığına dəlalət edir. AzalmıĢ anomaniya isə neft və neft məhsullarının rezervuarlarının oturacaq qruntuna yığıldığına dəlalət edir. Bu metod imkan verir ki, rezervuarlar 14 oturacaq- larında neft məhsullarının sızma zonasını, oturacağın yüksəlmiĢ korroziyaya uğraması və həmçinin batma, sızma, yüksəlmiĢ korroziyanı identifikasiya olunsun. Qazıma avadanlıqlarının elektroparametrik metodla diaqnostikasında batırılmıĢ boruların korroziyaya uğrama- sının nəzarət edilməsində əsasən bu üsuldan istifadə olunur. Bu halda korroziyanın dərəcəsi kimi quyuya salınmıĢ kontakt zondu vasitəsilə uzununa (boyuna) elektrik müqavimətinin dolayısı metodla ölçülməsilə qiymətləndirilir. Yeraltı boru kəmərlərinin diaqnostika- sında izolyasiyanın zədələnməsini təyin etmək üçün ANPĠ aparatlarından istifadə olunur. 99 Dağıtmadan nəzarət metodlarının elektriki üsulundan rezervuarların və borukəmərlərinin elektrik təhlükə- sizliyini, həmçinin onların elektro-kimyəvi mühafizə örtüyünün polyarizasiya potensialını [19] ölçməklə nəzarət etmədə istifadə olunur. Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|