O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


Abu Rayhon Beruniy. Tanlangan asarlar. 1-tom , Toshkent, 1968, 74-bet



Yüklə 3,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə112/318
tarix28.11.2023
ölçüsü3,66 Mb.
#169347
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   318
Inson falsafasi. Choriyev A

1 Abu Rayhon Beruniy. Tanlangan asarlar. 1-tom , Toshkent, 1968, 74-bet.
159


shunday sifatlar topilsa, xulq uning foydasiga va kimda bular 
yetishmasa, xulq uning zarariga bo'ladi»2.
Abu Rayhon Beruniyning ta’kidlashicha, insonning kundalik 
turmush tarzida yaxshilik barqaror bo‘lishi uchun kishilar tinch- 
totuv, do‘st-birodar bo‘lib yashashlari lozim. Hind orollaridan 
birida yashovchi kishilar turmush tarzini tasvirlab, bunday deb 
yozadi: «Ular bir jins bo'lib, oralarida qarama-qarshilik yo‘q, 
qahatchilik ko‘rmaydilar va qarimaydilar. Istagan narsalari oldi- 
lariga kelib turadi, bir-birlari bilan totuv bo‘lib, rohatda yashay- 
dilar, yaxshilikdan boshqani bilmaydilar, go‘yo ular jannat 
bog‘ida istiqomat qiladilar. Ularga husn va uzoq umr berilgan, 
bir-birlaridan ortiqcha yoki kam joylari yo‘q, hammasi birday. 
Ularda xizmatkorlik, xo'jayinlik, gunoh qilish, bir-birini ko‘ra 
olmaslik, qarama-qarshilik, ortiqcha gap-so‘zga borish, savdo- 
garchilikka urinish yo‘q... Bu orolda yashovchilar bir-birlari bilan 
teng»3.
Uning tushuntirishicha, yaxshilikning teskari tomoni yomon- 
likdir. Yomonlik turli ko‘rinishlarda namoyon bo‘lib, eng yara- 
masi ta’ma, g‘azab va ilmsizlikdir. Ayniqsa, ilmsizlik — inson­
ning eng ashaddiy dushmanidir. Bunday g‘ayriinsoniy qiliqlarni 
o‘zida mujassamlashtirgan kimsalar odamlar ovqatlanganda qan­
day lazzat olsalar, rohat qilsalar, ular birovlardan o‘ch olgan- 
da ana shunday lazzat oladilar. Lekin lazzat, Beruniyning fikricha, 
turlicha m a’no va mazmunga ega bo‘ladi. Chunonehi, lazzat 
yaxshilik va yomonlik alomati bo‘lishi mumkin, ya’ni birov o‘zi 
qilgan yaxshilikdan lazzatlansa, boshqa birov o‘zi amalga oshir- 
gan yomonlikdan lazzatlanadi.
Abu Rayhon Beruniyning tushuntirishicha, yomonlikni vu­
judga keltiruvchi manbalardan biri yolg'onchilikdir. Yolg‘onchilik 
insonni rostgo'ylik va halollikdan, insof va diyonatdan benasib 
qilib qo‘yadi, adolatdan yuz o‘girtiradi. Yolg‘on guvohlik be- 
rishga, omonatga xiyonat qilishga sabab bo‘ladi. Qayerda 
yolg‘onchilik avj olsa, o‘sha yerda yomonlik tezroq rivojlanadi.

Yüklə 3,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   318




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin