O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol
Shacht R. Alienation. London, 1972
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1 Shacht R. Alienation. London, 1972.
2 Уша acap. 369 kuchi» (1962-y.), «Autsayder izidan» (1965-y.) asarlarida har tomonlama tahlil qilindi. Minglab-millionlab ingliz fuqarolari ma’naviyati zaiflashib borayotganligi isbotlab berildi. Ma’naviyati tanazzulga uchragan bunday kishilami K.Uilson, M.Xaydegger aytgan «autsayderlarga 0 ‘xshatadi»1. Kolin Uilson fikriga muvofiq, autsayder — hammaga o'xshash odam, lekin uning qiliqlari, fikrlash madaniyati g'alati. Maqsa- di, intilishlari boshqalamikidan mutlaqo farq qiladi. O'sha g‘alati kimsa, ya’ni autsayder jamiyatning ustiga chiqib olishga intila- di, hatto uning sudyasi bo'lishga harakat qiladi. Uilson individning autsayderga aylanishini madaniy-ma’naviy aspektda ham, psixofizik aspektda ham alohida bir mezon bilan ajratib ko‘rsatish zarur, deb hisoblaydi. Chunki u yoki bu shaxs emansipatsiyasining asosidabiron holatning prinsipial ta’siri emas, balki irratsional holatning ta ’siri yotadi, deb tushunti- radi. Kolin Uilson «autsayderlar» ma’naviy qiyofasini ta’sirlashda nemis klassik falsafasining tadqiqotchilaridan biri Osvald Ship- ingler (1880— 1936-y.) va o‘z vatandoshi Arnold Toynbi (1889— 1975-y.) qarashlariga asoslanadi. Arnold Toynbi fikrlarini hech qanday o'zgarishsiz davom ettirgan K.Uilsonning e’tirof etishicha, autsayderlar yashayotgan jamiyat ma’naviy chirigan, tubanlash- gan. Shuning uchun bunday jamiyatda yashagan kishiga faqat instinktlar turtki beradi. Autsayder yolg'iz, xudbin individ si- fatida jamiyatga qarshi bir o‘zi qo‘zg‘alon ko‘taradi. Lekin in soniyat qo‘lga kiritgan sivilizatsiya yo‘q bo'lib ketish arafasida turganda, uni vayron qilib tashlashga qodir bo'lgan kuchlar tayyor bo‘lib turgan bir paytda, instinkt o'zini o‘zi himoya qila olmaydi, xuddi shunday paytda zukko intellektual ong zarur bo'ladi. Uilsonning ta ’kidlashicha, ana shunday ong — dindir. Faqat universal din eski sivilizatsiya o‘rniga yangi sivilizatsiya- ning qaror topishini ta ’minlashi mumkin. Shunday qilib, K. Uilson dinning zarur ekanligini, uni har tomonlama boyitish lozimligini e’tirof etadi. Yangi sivilizatsiyani vujudga keltirishda eng muhim umid dinda, deb biladi2. K. Uilsonning ekzistensializm taraqqiyotiga qo'shgan eng muhim hissalaridan biri — nemis faylasufi E.Gusserl tomonidan Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|