O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


Qarang: Чалоян В.К. Восток и Запад. М ., 1979, 150—151-betlar. Iqtibos



Yüklə 3,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə85/318
tarix28.11.2023
ölçüsü3,66 Mb.
#169347
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   318
Inson falsafasi. Choriyev A

1 Qarang: Чалоян В.К. Восток и Запад. М ., 1979, 150—151-betlar. Iqtibos
N.Komilovning «Tafakkur karvonlari» (Toshkent, 1999, 57-bet) kitobidan olindi.
2 Гердер Г. И деи к ф илософ ии истории человечества. М ., 1977, 473—477-
betlar. Iqtibos N .K om ilovning «Tafakkur karvonlari» (Toshkent, 1999, 59-bet)
kitobidan olindi.
3 M usulmon madaniyati, xususan falsafasining G ‘arb madaniyatiga ko'rsatgan
ta ’sirini yevropalik tadqiqotchilar: N .Konrad, I.Krachkovskiy, I.Orbeli, Adam
Mets, V.Jirmunskiy, I.Braginskiy, P.Grinser, B.Riftin, A Sagadeev, S.Grigoryan,
V .Chaloyan, J.Sarton, J.T im son, M .Rojenskaya, o ‘zbekistonlik tadqiqotchilar:
I.M o'm inov, V.Zohidov, S.Tolstov, M.Xayrullayev, F.Sulaymonova, N .Kornilov,
A.Qayumov, M .Shohidiy, P.Bulgakov, Sh.Shom uham m edovlar har tom onlam a
isbotlab berdilar.
128


Odamlarning kundalik turmush tarzlari, ayniqsa, fikrlash 
madaniyatidagi o ‘zgarishJar ham, m a’naviy-ma’rifiy sohadagi 
faollik, tashabbuskorlik, yaratuvchanlik, bunyodkorlik hissining 
ortib borishi ham, yangilik tomon intilishning kuchayishi ham 
musulmon madaniyati ta ’sirining oqibati edi1. Shuning uchun 
ham musulmon madaniyati, xususan, falsafasining G'arbga 
ko‘rsatgan ta ’siridan ajablanmaslik, taajjubdan yoqa ushlamaslik 
darkor2.
Afsuski, zamonlar o‘tishi bilan musulmon madaniyati erish- 
gan yutuqlami, hatto Sharq olimlari, xususan, faylasuflarining 
olam va odam borlig'i haqidagi fikr-mulohazalarini G ‘arb olim­
lari «o'zlariniki» qilib olaboshladilar. Hatto musulmon olimla- 
rining ismi shariflariga yevropacha nom berish urf bo'ldi. Chu- 
nonchi, Ahmad Farg'oniy, yevropalik o‘quvchilarga «Alfarag- 
nus», Abu Ali ibn Sino esa «Avitsenna», Ibn Rushd «Aver- 
roes», deb tanishtirildi.
Yevropani ulug‘lovchi-evropatsentrizm tarafdorlari, Sharqda 
allaqachonlar erishilgan ilm-fan, ma’naviyat-ma’rifat yutuqlarini 
tan olgisi kelmas edi. Ular Yevropada sodir bo'lgan Renessans 
voqeasini tashqi ta’sirsiz sodir bo'lgan, faqat Yevropa ilm-fan, 
madaniyat beshigi, deb ayuhannos solar edilar. Shunday qilib, 
Yevropada o‘z xalqi madaniyatini ilohiylashtirish, boshqa xalqlar 
madaniyatini mensimaslik illatlarining ildizlari uzoq-uzoqlarga — 
o'rta asrlarga borib taqaladi. Lekin vaqtning o‘zi adolatli hakam, 
deganlaridek g'arbning ilg‘or olimlari musulmon madaniyati­
ning Yevropaga ko'rsatgan ta’sirini zukkolik bilan ilg‘ab ola­
boshladilar. C hunonehi, rus sharqshunos olim laridan biri 
S.S.Uvarov, «Barcha dinlar, hamma fanlar, butun falsafa Osiyo- 
dan kelib chiqqan, faqat Osiyogina ma’naviy dunyoning barcha 
katta xazinalarini paydo qiluvchi ajoyib zakovatni o‘zida saqlab 
qolgan; bu yerda biz umumiy bilimlarning yaxlit va haqiqiy 
manbaini topa olamiz»3, deb yozgan edi. Bir ibora bilan ayt­
ganda, G'arbdagi uyg‘onish musulmon renessansining yuksak 
darajada takomillashgan shakli edi.

Yüklə 3,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   318




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin