O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

H ar necha mazlum so'zi topsa tul,
Tuli hayot istasang ulma malul.
Zulm o'tidin qilsa f ig ‘on dodhoh,
Soya adling aro bergil panoh3.
Navoiyning nazarida, adolatli, odil podshoh — buyuklik 
timsolidir. Adolatli podshoh Xaq taolloning xaloyiqqa ko'rsatgan
1 Naqshbandiya ta ’lim otining yirik namoyandasi, buyuk insonparvar shoir,
davlat arbobi Alisher N avoiy 1441-yilda Hirotda tug‘ilgan. Yoshligidanoq adabi-
y ot, musiqa, tarix, falsafa, mantiq ilmlarini chuqur o ‘rgangan. 
1466—1468-
v yillarda Samarqandda yashagan. 1469-yilda Sulton Husayn Boyqaro taklifiga mu­
vofiq Hirotga kelgan va uning saroyida muhrdor bo‘lib ishlagan. 1472-yilda vazir,
1487-yilda Astrobod hokimi etib tayinlangan. 1500-yilda sog‘Iig‘i yomonlashganligi
uchun Hirotga qaytgan va 1501-yilning boshida vafot etgan. Uning inson to ‘g‘risidagi
qarashlari «Ham sa», «Behad nodirliklar», «H olati Sayid Ardasher», «Xolati
Pahlavon Muhammad», «Besh hayrat», «Majolis un-nafois», «Muhabbat shaba-
dasi», «Chor devon», «Lisson ut-tayr», «Muhokamat u l-lu g‘atayn», «Mahbub
ul-qulub* asarlarida bayon etilgan.
2 Alisher Navoiy. Xamsa. Toshkent, 1960, 82-bet.
1 0 ‘sha asar, 137-bet.
265

---

marhamatidir. Adolatli podshoh mamlakat uchun tinchlik va 
farovonlik sababchisidir... Kambag'al va bechora odamlar uning 
yaxshi, muloyim muomalasidan rohatda, zolim amaldor va 
mirshablar uning siyosati tig‘idan qo'rquvda... Zabtidan amal- 
dorlar qalami siniq va zolimlar bayrog‘i yig'iq. G ‘amxo‘rligi va 
faoliyatidan masjidlar jamoat bilan to‘la va madrasalar ilm ustida 
bahslashuvchilar bilan g‘alag‘ula... Shoirlar uning go‘zal sifatini 
madh etib qasidalar yozadi. Olimlar uning yaxshi nomini 
ta ’riflab risolalar bitadi. Bastakorlar unga atab kuylar yaratadi; 
xonanda-sozandalar uni dil — jigardan kuylaydi.
Adolatparvar shoh xalqni rozi qilsa, Haq taollo shohdan 
rozi bo'ladi, kishilarning arz-u dodini tinglaganda, bu ish 
yuzasidan xalq oldida so‘roq berishini o‘ylab, iztirob chekadi1. 
Shoir yozganidek: