O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


Sunna arabcha so ‘z b o ‘lib, urf-odat, an’ana, xatti-harakat tarzi degan m a’noni



Yüklə 3,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə87/318
tarix28.11.2023
ölçüsü3,66 Mb.
#169347
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   318
Inson falsafasi. Choriyev A

1 Sunna arabcha so ‘z b o ‘lib, urf-odat, an’ana, xatti-harakat tarzi degan m a’noni
bildiradi.
130


likning avj olib borishi oqibatida qalbaki, yolg‘on hadislar 
ham vujudga kela boshladi. Turli ijtimoiy guruhlar, tabaqalar- 
ning vakillari o‘z manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan hadis­
lar to ‘qib, odamlar orasiga tarqata boshladilar. Ana shunday 
sharoitda hadislarni tartibga solish va ularni ishonchli man- 
balarda rasmiylashtirish zaruriyati ortib boraverdi. Bunday holat 
xalifalik hududidagi mamlakatlarda hadisshunoslikning rivojla- 
nishiga katta turtki bo‘ldi. Muhammad payg'ambar hayotligi 
vaqtidayoq boshlangan hadislarni yig'ish VIII asr o'rtalariga 
kelib butun bir fanga — hadisshunoslikka aylandi, VIII—IX 
asrlarga kelib, hadis ilmi bilan musulmon dunyosida mingdan 
ortiq olim1 shug‘ullana boshladi. Hadisshunos olimlar — mu- 
haddislarning tinimsiz m ehnatlari tufayli hadislar nafaqat 
musulmon madaniyati, balki umuminsoniy m a’naviy madani- 
yatning muqaddas manbaiga aylandi.
Hadisshunoslik uchta yirik: «musnad», «sahih» va «sunan» 
yo‘nalishlari bo‘yicha rivojlanib bordi. Hadisshunoslikning «mu­
snad» yo‘nalishi muhaddis olimlardan Abdulloh ibn Musa; Imom 
Ahmad ibn Hanbal asarlarida rivojlantirilgan bo‘lsa, «sahih» 
yo‘nalishiga Ismoil Buxoriy asos soldi. «Sunan» yo'nalishini shakl- 
lantirishda esa Abu Dovud, Iso Termiziy, an-Nasoiy, Ibn Mo- 
jalarning xizmatlari beqiyos bo'ldi.
«Musnad» yo'nalishida yaratilgan to ‘plamlarda hadislar rivo- 
yat qilgan muallifning ismi, o ‘sha muallifning islom dinini qabul 
qilgan vaqtiga qarab alifbo tartibida joylashtirgan bo‘lsa, «sahih» 
yo‘nalishdagi hadislar faqat uning ishonarliligi, to‘g‘riligiga qarab 
o'rinlashtirilgan. «Sunan» yo‘nalishidagi hadislar to'plamida na­
faqat to‘g‘ri, nafaqat ishonchli, balki «zaif», «qalbaki» hadislar 
ham o‘rin topgan.
Hadisshunoslik rivojida movarounnahrlik allomalarning ham 
hissalari ulkan bo‘ldi. Movarounnahrda hadis to‘plamini birinchi 
bo'lib Abdulloh ibn Muborak al-Marvaziy yaratdi. Shuningdek, 
vatandoshlarimizdan Imom Ahmad ibn Hanbal al-Marvaziy, 
Is’hoq ibn Rahovayh al-Marvaziy, Imom al-Haysam ibn Qulayb 
ash-Shoshiy, Abu Bakr Ahmad ibn Muhammad al-Barakotiy,

Yüklə 3,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   318




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin