tod Shodiy ijodlarida ko‘rish mumkin. Bir ibora bilan aytganda,
XIV—XV asrlar musulmon madaniyati go‘zallikni ulug‘lash,
go‘zal inson qiyofasini tasvirlash avj olganligi bilan IX—XII
asrlar musulmon madaniyatidan keskin farq qilar edi.
XIV—XV asrlar musulmon madaniyati kutubxonachilikning
ommaviylashayotganligi bilan IX—XII asrlar musulmon madani
yatidan keskin farq qilar edi1. Buni birgina Movarounnahr,
Xuroson misolida yaqqol ko'rish mumkin. Chunonchi, Amir
Temur hokimiyat tepasiga kelishi bilan o‘zining ona shahri Keshda
(Shahrisabzda) ulkan saroy kutubxonasi tashkil etdi. 0 ‘sha sa-
roy kutubxonasida yunon, lotin, arman, arab, fors va boshqa
tillardagi noyob qo‘lyozmalarni to ‘plattirdi. Bu qo‘lyozmalarning
aksariyat qismi Amir Temuming harbiy yurishlari vaqtida bosib
olingan mamlakatlardan olib kelingan edi. Xususan, Turkiya
zabt etilgach Bruss shahridagi mashhur antik Pergam kutub-
xonasining fondi, Armaniston zabt etilganda Gayev monastri
qoshidagi universitet kutubxonasining katta qismi ham Samar-
qandga olib kelindi. Amir Temur kutubxonasidan faqat saroy
ahli emas, balki ilm-fanga qiziquvchi barcha kishilar ham foy-
dalandilar.
Temuriylar davrida barcha kitobxonlar foydalanishi mumkin
bo‘lgan jamoatchilik kutubxonalari ham bor edi. Bulardan biri
taniqli shayx Muhammad Pars tomonidan XV asr boshlarida
Buxoroda tashkil etildi. Shuningdek, Movarounnahr, Xurosonda
yirik olimlar, yozuvchilaming kutubxonalar tashkil etish ha-
rakati avj oldi. Alisher Navoiy, Zahiriddin Bobur, Kamoliddin
Behzodlaming kutubxonalari ana shunday kutubxonalardan edi.
Shunday qilib, XIII asrning boshlari va XIV asrning 70-
yillarigacha bo‘lgan davrda mug‘ullar istilosi tufayli rivojlanish-
dan to'xtab qolgan musulmon renessansi o‘z taraqqiyotining
yangi bosqichiga qadam qo'ydi. Aniqroq qilib aytganda, XIV
asrning 70-yillarida sohibqiron Amir Temur hokimiyatga erishib,
Samarqandni poytaxt qilib olgandan so‘ng musulmon renes-
sansining ikkinchi bosqichi boshlandi. Temur va temuriylar davrida
sodir bo'lgan madaniy-ma’naviy yuksalish, birinchidan, Mo-
Dostları ilə paylaş: