Ona tili-11 sinf indd

103-mashq.
N. Mahmudov va D. Xudoyberganovaning «O‘zbek tili 
o‘xsha 
tishlarining izohli lug‘ati»dan olingan 
o‘q
so‘zi 
ishtirokidagi turg‘un o‘xshatishlarning ma’nolariga diqqat 
qiling. O‘z mulohazalaringizni bayon qiling.
O‘qday (kabi, singari)
1. To‘g‘ri, adil. Asosan, egri bo‘lmagan ko‘cha, yo‘l va boshqa nar-
salar haqida: Hammasini yer yuzidan sidirib tashlab, o‘rniga bog‘-rog‘ga 
ko‘milgan, ko‘chalari 
o‘qday
 to‘g‘ri, oppoq, ko‘rkam qishloq barpo qildi. 
(O. Yoqubov, «Diyonat») 

---

89
2. To‘g‘ri. Rost, adolatli so‘z, shuningdek, g‘irromlikni bilmaydigan 
odam haqida: 
O‘qdek
to‘g‘ri bo‘lmoqlik, kibr-u havoga yo‘l ochmasligi 
lozim... – negadir o‘ylanib qoldi sohibqiron. (M. Ali, «Ulug‘ saltanat») 
3. Botmoq, tegmoq, teshib o‘tmoq, sanchilmoq, qadalmoq. Odamga qat tiq 
ruhiy azob bermoq. Asosan, gap-so‘z, o‘y-xayol haqida: Uning so‘z 
la 
ri 
garchi 
o‘q
 
kabi
botayotgan bo‘lsa-da, Elchin uchun yangilik emasdi. 
(T. Ma 
lik, «Shaytanat») U ketdi, ketdi-yu endi shum o‘ylar San chilave-
ra di qalbga 
misli
 
o‘q
. (A. O‘ktam, «U ketdi...»)
4. Uchmoq. Juda ham tez harakatlanmoq; zarb, shiddat bilan chiqib 
ketmoq.
Vatan, aylanarman bir keskir toshga, Qoshingga 
o‘q
 
kabi
uchib borar-
man. (R. Parfi, «Ona Turkiston») Bizdan uzr so‘rab, «pat-pat»iga o‘tir-
di-yu 
o‘qday
uchirib ketdi. (M. M. Do‘st, «Lolazor»)
5. Otilmoq. Keskin, shiddat bilan biror tomonga tashlanmoq; odam, 
jonivor va boshqa harakatlanuvchi narsalar haqida: Qamchi yeb o‘rganma-
gan uchqur bedov oldinga