Ona tili-11 sinf indd

qo‘ltig‘iga suv purkamoq
Biror ishni qilishga o‘chakishtirmoq, 
gijgijlamoq.
hasratidan chang chiqmoq
Ortiq darajada norozilik bildirib ga-
pirmoq.
1. O‘xshatishlarning tarkibiy unsurlarini sanang, ularni misollar bilan 
izohlang.
2. Erkin o‘xshatishlarni ta’riflang.
3. Turg‘un o‘xshatishlar haqida nimalarni bilasiz?
4. O‘xshatishlarning nutq ifodaliligini ta’minlashdagi ishtiroki haqida 
so‘zlang.
5. Turg‘un o‘xshatishlar va frazeologik iboralarni qiyoslang, ular 
ning 
umumiy va farqli jihatlarini tushuntiring. 
108-mashq.
O‘qiyotgan badiiy asaringizdan beshta erkin va besh-
ta turg‘un o‘xshatishlarga misollar topib, ularni tegishli 
gaplari bilan ko‘chiring. Ular ishtirokida yuzaga kelgan 
ifodalilik haqida mulohaza qiling.
musTAhKAmLAsh
 
savollarga javob bering.
1. Til vositalarini ifoda maqsadiga to‘la muvofiq tarzda tanlash aso-
sida nutqning qaysi kommunikativ sifati yuzaga chiqadi?
2. 
Nutqning ifodalilik sifati tilga xos qaysi vazifani butun ko‘lami 
bilan namoyon etadi?
3. Nutqning ifodaliligini ta’minlovchi fonetik vositalar – bir xil to-
vush bilan boshlanuvchi so‘zlar ko‘pincha nutqning qaysi shaklida 
kuzatiladi? 
4. Ko‘chma ma’no va emotsional-ekspressiv bo‘yoq haqida nimalarni 
bilasiz?

---

92
5. Ko‘chimlarning qanday turlarini bilasiz?
6. Kinoya deganda nimani tushunasiz?
7. Kinoyaviy qo‘llangan so‘z yoki iboraning og‘zaki va yozma nutqda 
qo‘llanishi to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
8. O‘xshatishning qanday turlari bor va u qaysi tarkibiy unsurlardan 
tashkil topadi?
1-topshiriq.
Berilgan so‘z va ibora juftliklari ishtirokida gaplar tuzing. 
Shun 
dan kelib chiqib so‘z va iboraning ifodalilik imkoni-
yatlarini tavsiflang.
1) xafa – ichiga chiroq yoqsa yorimaydigan; 2) xursand – og‘zi 
qulog‘ida; 3) sho‘x – yerga ursang ko‘kka sapchiydigan; 4) lallaygan – 
og‘zing qani desa qulog‘ini ko‘rsatadigan; 5) yuvosh – qo‘y og‘zidan 
cho‘p olmagan; 6) hovliqmoq – o‘pkasini qo‘ltiqlamoq.