Ona tili-11 sinf indd

2-topshiriq.
Matnni o‘qing. Ko‘chimlarning turini aniqlang, ularning 
nutq ifodaliligini ta’minlashdagi o‘ziga xosligini tavsiflang.
Kech kirib, qosh qoraya boshladi. Daraxt shoxlarini shirtillatib uzguday 
yoqqan yomg‘irning tinganiga ancha bo‘ldi-yu, osmon pardasi ochilmadi. 
Qoramtir bulutlar quyuqlashib, tobora pastlamoqda, azim daryodek Sharq-
qa tomon oqib bormoqda. Havodagi gard-g‘uborni yuvib, tanga rohat 
baxsh etgan asad yomg‘irining yoqimli shabadasi uzoqqa bormadi. Havo 
dim bo‘la boshladi. Boyadan beri ko‘rpachaga ko‘kragini berib, yostiqni 
quchoqlab yotgan Mahkam aka dimiqib ketdi. (Rahmat Fayziy)
3-topshiriq. 
Erkin Vohidovning «Boshindadir» she’ridan olingan par-
chani o‘qing. Matn mazmuniga singdirib yuborilgan za-
harxandani tushunishga harakat qiling. Yaqqol kinoyaviy 
qo‘llangan so‘zni topib, uning qarama-qarshi ma’noda 
namoyon bo‘lishiga diqqat qiling.
Nay misol shim kiygan ul
Sandiqdayin tufli bilan,
Hurpayib turgan savatdek
Soch aning boshindadir.
O‘zgalardan kulgay erdi
Ko‘cha-ko‘yda bir zamon,
Aqlg‘a yuz hayrat, emdi –
Bul uning qoshindadir.

---

93
O‘g‘lidan aylardi umid
Keltirar rahmat debon,
Barcha «rahmat» elning otgan
Ta’nayi toshindadir.
Yo‘q ajab, yoshlikda o‘g‘lin
Ota ardoqlab, suyib,
Erkalab boshiga qo‘ydi,
Ul hamon boshindadir.
Sh. Rahmatullayevning «O‘zbek tilining izohli frazeologik 
lug‘ati»dan olingan quyidagi iboralarning izohlarini esda tuting. Ular 
ishtirokida gaplar tuzing.
Ko‘ziga issiq ko‘rinmoq
1. Tanishdek tuyulmoq. 2. O‘ziga tort-
moq, yoqimli bo‘lmoq. Varianti: 
ko‘ziga o‘tday ko‘rinmoq.
Zidi: 
ko‘ziga sovuq ko‘rinmoq. 
yuzi shuvut bo‘lmoq
Uyatli holatda qolmoq. Varianti: