O‘quv adabiyoti h. K. Shodiyev, S. R. Ahmedov teri va tanosil kasalliklari

ASOSIY KASALLIKNING BAYNI
Teridagi toshma elementlari tarqalgan xarakterga ega. Toshmalar bemor terisining deyarli barcha sohalarini (ko‘l, oyoq, korin, ko‘krak, bel, yuz) egallagan.

Birlamchv toshma elementlaridan yallig‘langan doglar, kavarchkqlar va yiringchalar kuzatilmoqda. Toshmalarnpng asosiy kismini pushti dog‘lar tashkil etgan. Eritematoz doglar qorin va ko‘krak terisining yon yuzalarida, orqa sohasida, son, boldir va bo‘yin terivida ko‘p joylashgan. Aksariyat dorlarda o‘tkir yallig‘lanish belgilari juda rivojlangan bo‘lib, ular pushti, qizil pushti, qizil tus olgan. Dog‘larning bir K4ismi sargish pushti va och pushti rashta ega. Ko‘pchilik dog‘lar ovalsimon, ba’zilari noto‘gri oval shaklda, chegaralari ioanik, sogdom teri bilan astasekin qo‘shilib ketgan. Ularning periferik kismlarida yallyulanshp belgplari tarkok, teri bir. oz shishgan, bittaikkita yallig‘langan tugunchalar bilan o‘ralgan. Ko‘pchilik doglarning markazida qipiklarniig o‘ziga xos katlami kuzatilnokda («ezilgai iapiros sogozi» belgisi). Yuz terisida bir necha qavarchiqlar kuzatshshokda. Ular ham pushti rang, ovalsamon, chetlari iotakis, teri sathidan sezilarli darajada ko‘tarilib turibdi. Ikkala bilak terisining ichkiYUzalarida pustulalar ham bor. Kattaligi tarik va moshdek, atrofidagi terp kizargan, usti yirnngli katkaloklar bilan qonlangan.

Chap son terisining ichki yuzasida katgaligi ellik tiyinlik tangadek keladigan ovalsimon pushti dog‘ kuzatilmokda. Mazkur dorning yuzasi, ayniqsa markaziy qismi ko‘chib tushishi natijasida kipiqlar bilan qoplangan.

Ikkilamchi toshma elementlari (kipiklar va qatqaloqlar)iing asoyeiy kismi qorin, bilak va kurak terisida t;uzatilmokda. Siliqlar fakat pushti doglar ustida emas, balki yelka va korin terisida ham kepaksimon ko‘chib tushib turibdi, bilak va qorin terisida jvylashgan qatkaloklar esa tirnalish izlarining ustini koplab turibdn.

Limfa tugunlaridan bilak, yelka va ko‘ltik sohaspda joylashgani moshdap no‘xatgacha bo‘lgan kattalnkda paypaslandi. Ular ogriqli, birbiri va atrofidagi teri bilan qo‘pshlib ketishga moyil.

Noxush belgjlaridan yeigil kichish bezovta kilayangi.

Dastlabkp tashxis — Jiberning pushti temiratkisi.

Po‘rsildotskl ch&lingai, S. ismli bemor bola kasallik tarixshshag asosiy kasalligi bayonidan ko‘chirma
ASOSIY KASALLIKNING BAYONI
Terida kuzatilayotgan patologpk jarayon tarkalgan tus olgan. Toshma elementlari yuz terispda, qornn va ko‘krak soxalarida joklashgan.

Birlamchj toshma elementlaridan pufaklar ko‘rinib turibdn. Yuz terisidagi pufaklarning kattaligi o‘rikning dakagidek, ko‘krak va qorin sohaspda esa uchbesh tiyinlik chaqadek keladi. Pufaklarning ko‘p qismj aylanaoval shaklda, ba’zilari noto‘gri ovalsimon bo‘lib, ularning pardasi nozik va tez yirtiluvchanligi ma’lum bo‘ldi. Pufaklar asosan seroz suyuqligi bilav, ba’zilari serozyiringli suyuqlik bilan to‘lgan. Toshmalar atrofidagi teri o‘zgarmagan, rangi tabshga, yallyulanish belgilari ko‘rinmaydi.

Ikkilamchi toshma elementlaridan shilinish (eroziyalar) kuzatilmoqda. Eroziyalar yuz terisida aylanaoval shaklga ega bo‘lib, betartib joylashgan, birbnridan ajralgan holda ko‘rinmoqda. Ko‘krak yeohasida joylashgan eroziya juda katta, ayniqsa ular birbiri bilan ko‘shilib ma’lum sohani egallagan, kattaligi 4x7x8 sm gacha keladi. Sorin terisida joylashgan eroziya o‘choqlari ham betartib joylashgan bo‘lib, birbiri bilan qo‘shila boshlagan.

AsboXansen va Nikolskiy simptomlari musbat.

Endigina pufak pardasi yirtilgan eroziyalarning nam yuzasidan tayyorlangan bosmasurtmalarda bir necha akantolitik hujayralar (Tsank bo‘yicha) topildi.

Dastlabki tashxis — odatdagi po‘rsildoq pufakli yara

So‘zakka chalingan S. ismli bemor siz kasallik tarixining asosiy kasalligi bayonidan kuchirma
ASOSIY KASALLIKNING BAYONI
Siydiktanosil a’zolarining terisi va pshlliq qavatlarpda kuzatilayotgan patologik jarayon tarqalgan tus olgan. Kichik jinsiy lablar, kin dahlizi, qin, siydik yo‘li va orka chiqaruv teshigi sohalarida yallig‘lanish belgilari kuzatilmoada.

Katta va kichik jinsiy lablar terisining tashqi yuzasi bir oz qizargan va shishgan, ichki yuzasida esa o‘tkir yallirlanish belgilari yaqkol ko‘zga tashlanib turibdi. Jinsiy lablar terisi tabiiy yoriqdan oqqan yiringli suyuklik qurishi natijasida hoyeil bo‘lgan sargishyashil qatqaloqlar qatlami bilan qoplangan.

Sin dahlizi qipqizil, sezilarli shishgan. Dahliz shillik qavatining barcha sohalari mayda zroziya o‘choqlari bilan to‘lgan. Shilnnish o‘choqlarining o‘rtasida yashil yiring tomchilari bor. Sin dahlizining pastki satxida yiring to‘plangan o‘choq kuzatilmoqda. Sin pardasida ham o‘tkir yalliglanish alomatlari yavdol ko‘rinib turibdi. Sin devorlari qizarib shishgan, yiringli suyuqlik okishi va qisman qotishi natijasida qalinlashgan, shu sababli qin yo‘li toraygan. Sin tubida yiringli seroz suyuklik katta miyedorda to‘plangan.

Siydik chiqarish naychasi boshidan oxirigacha yallig‘langan, bosib ko‘rilganda qattiq ogridi. Naychaning pastki devoriga bosish undan yiringli suyuqlikning chiqishiga olib keldi, shuningdek bir oz siydik ajralib chiqdi.

Oraliq sohasi va orqa chiqaruv teshigishshg atrofidagi terjda kizarish, shishnsh kabi belgilardan tashkari terining maddalaganligi va o‘sha o‘choqlardan suvlanish kuzatildi. Yalliglanish o‘choqlarining atrofida qipiqlanish ko‘rindi, teri och pushti yoki yashilsimonsargish tus olgan.

Sin dahlizi, qin va siydik chiqarish kanalmdagi yiringli suyukliklardan tayyorlangan surtmalarda Neysser gonokokklari ko‘p miqdorda topildi.

Dastlabki tashxis yangi so‘zak, so‘zak vulvovaginiti, so‘zakli uretrit.

Birlamchi zaxm bilan otrigan bemorning kasallik tarixi asosiy kasalligi bayonidan ko‘chirma
ASOSIY KASALLIKNING BAYONI
Terida kuzatilgan patologik jarayon chegaralangan tus olgan.

Toshma elementi yara ko‘rinishida bo‘lib, yua pastki labining chap yarmida joylashgan, aylana shakljda, qizgish rang, kattaljgn no‘xatdek keladi. Yaraning chetlari chegaralangan, sog‘lom teridan aniq ajralib turjbdi va teri sathjdan byar oz ko‘tarilgan. Uning tubj tekns, yaltiroq, sezilarsezilmas tepos suyuqlngi bilan qoplangan. Yara tubida, uning markazida mayda gemorragiyalar kuzatilmoqda. Yara atrofndagi teri va shilliq qavat tabinm rangda, o‘tkir, yalliglanish belgilarn ko‘rinmaydi. Ogiz bo‘shligining shilliq qavatida patol«gik o‘zgarishlar va toshmalar yo‘q. Ammo shilliq qavat, ashshqsa yuqori va qattiq tanglay shillik kavatlari kalinlashgan. Til byar oz kattalashgan, undagi so‘rrichlar birmunja rivojlangan.

Periferik limfa tugunlaridan jar ostj va quloq oldn bezlari kattalashgan. Jag‘ osti tugunlarn no‘xatdek, quloq oldi soxasida joylashganlari esa moshdek keladi. Paypaslanayotgan limfa bezlari ogriqejz, juda harakatchan, atrof to‘qima bilan chatishmagan. Shuningdek, kattalashgan tugunlar ustidagi va atrofidagi terida patologik o‘zgarishlar sezilmaydi.

Bemor tanasini va qo‘l oyoqlarini soplagan terining barcha sohalarida toshma elementlari va ularning izlari topilmadn.

O‘tkazilgan dastlabki laboratoriya tekshiruvlari natijasida yaradan ajratib olingan to‘qima suyuqligidan rangpar treponemalarning katta mikdori topnldi.

Klassik serologik reaksiyalar manfiy natijalar berdn.

Dastlabki tashxis — birlamchi seromanfii zaxm.

Ikkilamchi yangi zaxm aniklangan V. ismli o‘smir qizning kasallik tarixining asosiy kasalligi bayonidan kuchirma
ASOSIP KASALLIKNING BASHI
Terida kuzatilayotgan toshma elementlari tarkalgan •tus olgan. O‘lar qorin va ko‘krakning yon saghlarida, kulning barcha sohalarida, sonning ichki yuzasida joylashgan.

Birlamchi toshma elementlaridan yalliglangan doglar kuzatilmokda. Dog‘larning kichigi moshdek, kattasi no‘xatdek keladi. Rangi ko‘kimtirqizil va qizshsh, ko‘pchiligi aylana shaklida. Bosib ko‘rilganda yo‘qolib, so‘ngra yana paydo bo‘ldi. Sichishish, ogriq kabi noxush sezgilar bemor kizni bezovta qilmayapti. Rozeolalar atrofidagi teri oqimtir sargish. Sorin terisining pastki sohalari va sonning ichki yuzasida bo‘rtmasimon yallig‘langan do.glar kuzatilmoqda. Bu qavarchiqli toshmalarning ko‘p kismi oval shaklda, teri saxhidan sezilarli bo‘rtib chivdan, kizrish pushti rangli, noxush sezgilarspz. Teri dermografjzmi qizil va vaqtmnchalik.

Katta jinsiy lablarning yuqorigi tutashgan sohasida aylana shaklidagi yara kuzatilmoqda. Yaraning hajmi bir tiiinlik chaqadek, chetlari bir oz ko‘tarilgan, to‘q kizil rangli. Yara tubi silliq va yaltiroq. Undan seroz suyuqligi ajralib turnbdi. Paypaslab r;o‘rnlganda yara ostida. kattik madda to‘planganligi ma’lum bo‘ldi. ofriksiz, boshqa noxush sezgilar yo‘q. Yara atrofidagi terpda yallig‘lanish belgilari yo‘q.

Periferik limfa tugunlaridap chov sohasidagi bezlar pkkp tomonlama kattalashgan, hajmi gilos danagidek. Tizza osti bezlari olcha danagidek paypaslandi. Bezlarnpig barchasi kattiq, harakatchan. Tugunlar ustini qoplagan teri va atrof to‘qimalar o‘zgarmagan.

Terj va pshlliq k.avatlarning boshqa sohalarjda toshma elementlarp yoki boshqa o‘zgarishlar kuvatilmadi.

Yaradan ajralib chiqayotgan to‘kima suyukligi bilan o‘tkazilgan dastlabkd laooratoriya tekshiruvi natijasida ko‘p miqdordagi rangpar treponemalar topildi.

Dastlabki tashxis — ikkilamchi yangi zaxm (zaxm rozeolalari, yarali shankr, poliadenit).

Kech tutma zaxm anitslangap 24 yoshli bemor siz kasallik tarixiiing asosiy kasalligi bayonidan ko‘chirma
ASOSIY KASALLIKNING BAYENI
Bemorda kuzatilayotgan patologik jarayon tarqalgan va turli manzarali tabiatga ega.

Toshma elementlaridan do‘mboqchalar kuzatilmoqda, ular o‘ng yelka va ikkala kurak sohalarida joylashgan. Do‘mboqchalarning ko‘p kismi olcha danagidek, aylana va oval shakllarda. Koramtirqizil va /kigarrangkizgish do‘mboqchalarnnng yuzasi sillis, tekis. Faqag o‘ng kurak sohasida joylashgan ba’zi do‘mboqchalar dipiq aralash qatkaloklar bilan qoplangan. To‘pto‘p bo‘lib joylashgan bu toshmalar bprbiri bilan qo‘shilmagan, paypaslab ko‘rilganda qattiqligi ma’lum bo‘ldi. O‘ng yelka sohasidagi terida a!1lana shakliga ega bo‘lgan va kattaligi moshdek keladigan ikkilamchi pigmentli dorlar ham bor.

O‘ng ko‘z muguz pardasi xiralashgan, bir oz kulrang tus olgan. Konyunktpval ggavat kizavgan, shishgaag.

Tizza bo‘g‘imlarining hajmi kattalashgan, bir oz shishgan. Bo‘gim soxasidagi teri patologik o‘zgarmagan. Bosib ko‘rilganda ogriq va boshqa noxush sezgilar paydo b5glmadi. Bo‘rim harakati chegaralanmagan. Bemor bemalol yuradi, qiynalmasdan o‘tirib turadi.

Avsptidiyskiy va Dyubua belgilari musbat.

Teri va shilliq qavatlarda boshka toshma elementlari va patologkk o‘zgarishlar yo‘q. Jumladan, og‘iz shilliq kavati, taiglay va tishlarning hoyaati joyida. Suyakmushak sistemasnda sszilarli klinik o‘zgarishlar aniqlanmadi.

KSR (VR, KR, ZVR) nnng barchasi manfiy natijalar berdi. IYOR o‘ta musbat. THCHR treponemalar xarakati 90% cheklangan.

Klinik tashxis kech tugma zaxm, belgyalari rivojlangan turi (yaarenximatoz keratit, spetsifik gonit, do‘mbokchali sifilnd). Eslatma:

4: rkulist ko‘rigi — parenximatoz keratit. 2. Terapevt ko‘rjgi — spetsifik gonit.

3. Nevropatolog, otolaringolog va stomatologlar tomonidan zaxmga alokador o‘zgarishlar aniqlanmadi.

4. Naysimon suyaklar va bosh suyagining rentgenologik tekshiruvlari patologik o‘zgarishlar topa olmadi.

Erta tutma zaxmga chalingan B. ismli 2 oylik go‘dak kasallik tarixining asosiy kasalligi bayonidan ko‘chirma
ASOSIY KASALLIKNING BAYONI
Terida kuzatilayotgan patologik jarayon tarqalgan tuye olgan. Asosan yuz terisi, peshona, boshning sochli k_;ismit so‘d kafti va oyoq kafti zararlangan.

Birlamchi toshma elementlaridan tugunchalar va eritematoz doglar kuzatildi.

Tugunchalar tariq va mosh kattaligida, misknzil rangli, tarqoq joylashgan. Ularning ko‘p qismi yuz terisida, ayniqsa ensa sohasida, qisman boshning sochli kismlarjda kuzatilmoqda. Ba’zi tugunchalar qjiyaq bilan koplangan. Yuz terisida kuzatilayotgan eskm papulalarning o‘rnida qoramtir pigmentli doglar ham bor.

Qo‘l kaftida, oyoq kafti terisida va qjsman yoonshing sochli dnsmida tarqoq joylashgan terinnng maddalagan o‘choqlari mavjud. Bu infiltratsiya o‘choqlarida kizarish va shish kabi yallig‘lanish belgilarn sezilarli rivojlangan. Zararlangan o‘choqlar bosilganda qattiq, teri elastikligi yo‘qolgan. Ayniqsa kaft *a tovon yeohalaridagi teri quruq, silliv;, yaltiroq. Mazkur soxalarning terisi yorila boshlagan. Boshning yeochli kismida joylashgan madda hosil qiladigan o‘choqlar sarg‘ish jigar rang tus olib, noto‘rri shaklga ega. Ular ustini koplagan teri ham quruq, unda suvlashish, yirjnglashjsh kabi o‘tkir yalliglanish belgilari ko‘rinmaydi. Bulardan tashqari, zararlangan sohalardagi soch to‘kila boshlagan, ma’lum qismi sinib tushgan, singan soch tolalari o‘tkir tikandek tik holda ko‘rinib turnbdj. Koshdagi sochlar ham siyraklashgan.

Periferik limfa tugunlari paypaslaimadi. Boshka turdagi toshma elementlari aniklanmadi.

Terining madda boylagan o‘choqlaridan olingan to‘qima suyuqligi tarkibida rangpar tregyunemalar topilmadi.

KSR (VR, KR, ZVR)larning barchasi o‘ta musbatu IYOR 4( + ), THCHR • treshshemalar harakati* 80% cheklangan.

Klinik tashxis — erta tug‘ma zaxm, klinik belgilari rivojlangan turi (Goxzingerning tugunchali qattiqlashgan terisi).

Eslatma:
Oftalmolog ko‘rigiga binoan (ko‘z tubida kuzatilgan «tuz va ^alamiir» belgisi asosida) xorioretinit aniqlandi.

Nediatr va nevropatologlarning ko‘rigida boshqa spetsifik o‘zgarishlar ani^lanmadi. Naysimon suyaklar rentgenografiyasida go‘dakning katta boldir suyaklarida 2darajali osteoxondrit borligi ma’lum bo‘ldi.

2 Ilova
TERI KASALLIKLARI DIAGNOSTIKASIDA SO‘LLANILADIGAN

MAXSUS KLINIK TEKSHIRUV USULLARI
1. Terini qavatmaqavat qirib tekshirish usuli.

Mazkur qirtishlash usuli epidermioda sodir bo‘layotgan o‘zyuarishlarni, ayniqsa teri toshmalarida kuzatiladigan qipiqlanish jarayonn xarakteryani aniqlashga yordam beradi. Masalan, parakeratoz jarayonida teri po‘sti qavatlari g‘ovak, giperkeratozda esa qatgiq bo‘ladi. TTTuningdek, epidermis barrida kichik, yashirin pufakchalar bo‘lishi mumkin. Asl terining so‘rgichsimon qavatida joylashgan kapillarlarning mo‘rtlik darajasini ham qirib tekshirish yo‘li bilan aniqlash mumkin. Bu usulga binoan tekshirplayotgan element (ko‘pincha tuguncha) skalyiyel yoki buyum shishasi yordamida qavatmaqavat qirib boriladi.

Mazkur usul psoriazni parapsoriaz(dan ajratishda juda qo‘l keladi. Tekshirilayotgan tugunchada epidermis qavatlari navbat bilan qirib borilganda stearin dog‘i, chegara nardasi va qonli shudring simptomlari namoyon bo‘lishi mazkur tugunning psoriazga aloqador ekanliginya ko‘rsatadi. Aksincha, parapsoriazda bu belgilar o‘rnida boshqa belgi — yashirin qipiqlanish belgisi iamoyon bo‘ladi.

Qizil yuguruk (eritematoz) da toshmalar (follikulyar giperkeratoz) ustini qoplab olgan qipiqlarni qirtishlash kuchli orrioda (Beyaye simptomi) sabab bo‘ladi va shu tarida bemorning tashxisi aniqlanadi.

Zaxm tugunchalarini psoriatik tugunchalardan farqlashda ham qirtishlash usuli yordam beradi. Zaxmda stearin dori belgisi namoyon bo‘lsada, chegara pardasi va nuqtasimon qonash belgilari kuzatilmaydi. Bu farq uni qo‘’busdan farqlashga imkon beradi.

2. DermOgrafizm usuli Dermografizmni teri nervtomir apparatining tashqi ta’sirotlarga javob reaksiyasi deb tushunmoq kerak. Dermografizm terining funksinoal holatini, jumladan qo‘zgalish xususiyatpni aks ettiradi. Terining javob reaksiyasi nerv sistemasining alohida olingan a’zosi teriga nisbatan munosabatini ko‘rsatsada, dermografizmda kuzatiladigan jano5 reaksiyasintshg maxalliy xarakterga ega ekanligini anglash lozim.

Dermografizm to‘mtoq narsa bilan, masalan cho‘i ziiatel bilan aniklanadi. To‘mtoq tayodcha yoki barmoq bilan aniqlasa ham bo‘ladi. Hozir dermograf deo ataluvchi asbob ham mavjud. sorlom terida, uning ma’lum sohasi bo‘ylab yurityalgan shpatel o‘rnida 15 sek dan so‘ng qizpl chiziq paydo bo‘ladi, 15—45 sek ichida hosil bo‘lgan chizik. atrofida eritema xosil bo‘ladi. Oradan 1—1,5 daqiqa o‘tgandan so‘ng chizik o‘rtasi kavaradi va nzhoyat 2—3 daqikadan keyin izsyaz yo‘qolib ketadi. Bu holat normal dermografizmdan dalolat beradi. Ko‘pincha dermografizm teriking qorin sohashda, bilakning ichkp yuzasida, son, orqa, kuraklar ostida tekshirib ko‘riladi.

Dermografizm teri kasalliklarini birbirkdan ajratishda yordam beradi, zero kasalliklarning tabiatiga qarab terya tashqi ta’sirotlarga turlicha javob berad;.. Masalan, gush va ko‘’busda dermografizm qizil bo‘lib, bunda eritema yakqol namoyon bo‘ladi. Teri satxi bo‘ylab yurgizilgan shpatel o‘rnida oq chiziq hesil bo‘lishi mumkin. Bunday hollarda eritema va qavarchiq kuzatilmaydi. Bu turdagi terining ya\avob reaksiyasi oq dermografizm deyiladi, u neyrodermit, qnchima, ko‘tir kasalliklarida va eritrodermiyalarda kuzatiladi.

Dermografizmning maxsus turi eshakem dermografizmidir. Bunda teri satxida yurgizilgan har qanday to‘mtoq narsa o‘rnida tezda bo‘rtib chiqadigan keng, ravon qizil yo‘l xosil bo‘ladi. Mazkur eritema tezda qavarib, qavarchivda aylanadi. Eshakem dermografizmi eshakem kasalligida (urticaria) kuzatiladi.

3. Mushaksoch refleksn («goz terisi»). Teri sathi bo‘ylab cobvis, buyum (predmet) yuritilganda teri bo‘kpb, soch tikka bo‘ladi. Oradan 5—10 daqiqa o‘tgach, yana o‘z holjga kaytadi. Bu holat sorlom terida kuzatkladi.

Teri kasalliklarida mushaksoch refleken paido bo‘lmasligi mumkin. Masalan, ixtiozlarda, qichkma (Gebra) kasalligida vegetativ nerv sistemasi simpatik bo‘limining innervatsiyasi buzilishi natijasnda bu refleks kuzatilmaydi. «Fos terisi» dermatozlariing u yoki bu turiga aniqlik kiritishdagina emas, balki ularni o‘xshash kasalliklardan ajratishda ham yordam beradi. Masalan, qichima kasalliklarining eng tarqalgan turi yayeprodermitda (Brok) pilomotor refleksi yuqori bo‘ladi, ya’ni sovuq narsa ta’sirida hosil bo‘lgan’«goz tsrksi» uaoq saklanib qoladi.

4. Shisha bilan bosib ko‘rish. usuli (vitropressiya yoki diaskopiya). Vitropressiya, ya’ni fransuzcha vitrage — deraza oynasi, lotincha pressare bosish, siqish degan ma’noni bildiradi. Bunda terining zararlangan soxasi <5uyum oynasi, soat oynasi yoki shisha shpatel bilan bosib ko‘riladi. Mazkur usul yordamida qon ketishi natijaspda xosil bo‘lgan doglarni koi tomirlarning kengayishi natijasida hosil bo‘lgan dog‘lardan ajratish mumkin.

Ma’yaumki. kon to‘ilanishi natijasida paydo bo‘lgan dog oyna bilan bosib ko‘rilsa ham yo‘qolib ketmaydi. Aksincha, qon kapillarlarining kengayishi natijasida hooil bo‘lgan dog shisha bilan bosilganda oqaradn, ya’ni rangsizlanadya (t^onsizlanish natijasida). Masalan, zaxm rozeolalari (dog‘lari) bosilganda yo‘qoladi. Sheynleyn1’yenox sindromnda kuzatiladigan gemorragik doglar soat oyyaasi byalan bosplganda ham yo‘qolmapdp.

Shuningdek, terp silida kuzatiladyagan to‘d ^izil rangli do‘mboqcha (lyupoma) lar oyna bilan bosilganda sarg‘ish dog paydo bo‘ladi (olma mag‘zi simptomi),

5. Terining sovuqqa sezuvchanligini aniqlash usuli. Asosan eshakem kasalligi diagnostikasida so‘llaniladi. Eshakemnyng sovuvdan kelib chitsadigan turida bu sinov musbat natija beradi. Son, yelka yoki dumba sohasiga muz parchasi qo‘yilganda soglom bolalar terisishshg muz qo‘yilgan joyi oqaradi, atrofi qizarib eritema shakllanadi. Oradan 15—30 sek o‘taro‘tmas eritema o‘zo‘zidan yo‘qoladi. Sovuqdan rivojlangan eshakemga duchor bo‘lgan bemorlar terisida esa muz qo‘yilgan joyda qavarchnq hosnl bo‘ladi, atrofjda soxtaqavarchiq (yasevdopodiya) kuzatiladi.

6. Allergik sinov usullari. Turlituman moddalarni teri orasiga yuborish, chaplash, tomizish va tomizib tnlish taxmnn qnlnngan kasallnklar tashxisinp anpqlashda qo‘llaniladi. Chunonchi:

a) moxov kasallngyada lepromin bjlan snnov o‘tkaziladn. Bu usul moxovni boshqa o‘xshash kasalliklardan farqlash bilan bir qatorda kasallik turini aniklashda ham qo‘llaniladp. Moxovning tuberkuloid turida lepromiya sinovi musbat natija beradi. Leprompn leprsmann kaypatyab tayyorlangaya suvli ekstraktdir, y 0,1 ml miqdorda teri orasiga yuboriladi. Ko‘pincha 24—48—72 soatdan so‘ng lepromin yuborilgan soha qizarib, tuguncha hosil bo‘ladi (erta reaksiya) yoki 10—14 kundan so‘ng lepromin yuborilgan joyda kattaligi 1 yoki 2 tiyinlik chaqadek keladigan tugun hosil bo‘ladi (kech reaksiya).

b) teri silida tuberkulin bilan sinov (Pirke, Mantu reaksiyalari) ning diagnostik ahamiyati katta. Tuberkulin sinovi teriga tomizib tilish yoki teri orasiga yuborish yo‘llari bilan amalga opshriladi. Tuberkulin sinovining turlari, o‘tkazish usullari maxsus adabiyotlarda keng yoritilgan.

v) Dyuring dermatitida kaliy yodidning 50% li malhami bilan o‘tkaziladigdn sinov (Yadasson bo‘yicha). Bu po‘rsildoq va boshqa pufakli dermatit.lardan farqdashda muhim diagnostik rol o‘ynaydi. Bunda malxam chaplanishi lozim bo‘lgan teri sohasi (ko‘pincha bilakning ichki yuzasi) spirtefir eritmalari bilan tozalanadi. So‘ngra malhamning ozgina miqdori chaplanib, bir necha qavatdan iborat marmar parchasi (kattaliga 2x2 sm) bilan qoplanadi. Ustidan mumlangan Qoroz yopiladi va bint yordamida boglanadi, ba’zi mualliflar doka parchasi ustidan kompress kleyonkani yopib, yopishqoq plastir bilan mustahkamlashni taklif etadilar. Bu maqsadga muvofiq emas, chunki kleyonka va yopishqoq plastir teri sezuvchanlipini oshirishi va dermatit rivojlanishiga sabab bo‘lishj mumkin. Bu ham sinov natijasiga salbiy ta’sir etib, diagnostik xatoga yo‘l qo‘yilishiga olib keladi. Sinov javobi 24—48—72 soat mobaynida rivojlangan eritemaga (musbat javob) qarab o‘qiladi.

Hozir terining allergik kasalliklari diagnostikasida turlituman allergenlar bilan o‘tkaziladigan sinov usullari deyarli so‘llanylmayapti: Allergenlar bilan o‘tkaziladigan sinov teridagp yallig‘lanish jarayonining chuqurlashishiga, teri sezuvchanligining oshishiga, organizmda sensibilizatsiyaning kuchayishiga va nihoyat bemor ahvolining ogirlashishiga olib kelmovda. Shusababli allergik dermatozlar diagnostikasining bilvosita usullari (Kumbs reaksiyasi, lizotsimlar aktivligini va komplementlar miqdorini aniqlash, T va V limfotsitlar sonini sanash va hokazo) keig qo‘llanilmokda.

7. Terining toshma ko‘rinishidagi javob reaksiyasi (izomorf reaksiya). Ba’zi teri kaoalliklarida tashqi ta’sirotlar ostida klinik soglom terida toshmalar kuzatilishi mumkin. Bu hol patologik terini aynan shu kasallikka xos javob reaksiyasi hisoblanadi. Mazkur holat izomorf reaksiya deb ataladi.

Bemor organizmniig tashsi ta’sirotlarga javob reaksiyasi teri ta’sirlangandan so‘ng o‘sha lahzadayoq namoyon oo‘lnshi yoki bir necha soatdan keyin ko‘rinishi mumkin, yoxud toshmalar bir necha kundan keyin paydo bo‘lishds mumkin. Toshmalar paydo bo‘lish tezligi bemor organizmining sensibilizatsiya darajasiga, jumladan^ teri sezuvchanligining qay darajada oshganligiga bogliq.

Bolalarda kuzatiladigan gush va neyrodermitda ishqalanish, tirnalish, quyosh nurlari ta’sirida terining mana shu omillar ta’sir etgan sohalarida yangi toshmalar paydo bo‘lishiga olib kelyashi mumkin. Shuningdek, eski toshmalar atrofida yangi gardish paydo bo‘lishiga sa•bab bo‘lishi mumkiya. Bunday toshmalar ko‘pincha o‘sha zahotiyoq hooil bo‘ladi. Eshakem kasalligida kuzatiladigan eshakem dermografizmi ham bunga misol bo‘la oladi. Bunda tershshng soglom sathida yuritilgan tayoqcha o‘rnida o‘sha zahotiyoq qavarchiqli yo‘l paydo bo‘ladi. Aksincha, psoriaz, qizll kssya temiratki kasalliklarida tashqi ta’sirotlar bir necha soat yoki kundan so‘ng yangi toshmalar (tugunchalar.) paydo bo‘lipshga sabab bo‘ladi.

Izomorf reaksiya sun’iy yo‘l bilan hosil qnlipishi mumkin. Masalan, qo‘’busning rivojlanish bosqyachini o‘troq (statsionar) bosqichdan farqlash maq&adida bemor terisnning sorlom sathiga o‘tkir buyum (masalan, igna) sanchiladi. Mazkur sohada yangi tugunchalar paydo bo‘lishi kasallikning rivojlanish (progressiya) bosqichi kechayotganligini ko‘rsatadi.

8, Muguz qavatni oydinlashtirish usuli. Epidermyas bag‘rida shakllanadigan ba’zi patologik o‘zgarishlar teri yuzasidan ko‘rinmasligi yoki xira ko‘rinishi mumkin. Masalan, terp po‘stiniyag donador qavatining notekis natologik o‘sishi (granulyoz) natijasida shakllanadigan o‘ziga xos (to‘rsimon yoki o‘rgimchak uyasi shaklidagi) manzara barcha bemorlarda ham yakqol ko‘rinavermaydi. Fchsyat kizil yassi temiratki kasalligiga xos bo‘lgan bu klinyak belgi fanda Uikxem «to‘ri» deb nom olgan. Mana shu stshptomnya aniqlash maqsadmda zararlangan teri sathiga yog‘ surtilib (vazelin moyi, paxta va kungaboqar moylari), kasallikshgag klinik mlnzarasi oydnnlatptiriladi. Uikxem syamktomyaii ko‘pros og‘pz bo‘shlig‘idan (muguz qavatnjng yo‘kligndak) izlash sababi ham ana 1putsd;ni. Moy surtshn ko‘ruv mayadoiayaiag muguz qapat sathidagi kshsh1\lardan va tez orada ko‘chib tushadigan muguz xujayralaridan tozalanishiga olib keladi. Shu tarika muguz kavat yupqalashadi va shishasimon kavat ostidagi o‘zgarishlarni kuzatlsh osonlashadi.

9. Yod yoki anilin bo‘yoqlar bilan sinov (Belser usuli). Ma’lumki, rangbarang temiratki kasalligida terining zararlangan soxalaridagya muguz kavat g‘ozak bo‘ladp. Shu sababli kasallnk o‘choklarp kepakenkop yoki unsimon qipiqlar bilan qoplanadi. Ana shu rangbarang dog‘lar yod yoki boshsa anilin bo‘yoqlar bplan bo‘yalganda zararlangan teri bo‘yoqni o‘ziga ko‘proq tortib (spigdirib) oladi. Shu tufayli doglar sog‘lom teriga nisbatan to‘qroq bo‘yaladi. Bu hol musbat Balser sinovi hpsoblanib, rangbarang temiratkya borligidan guvohlpk biradi.

10. Yogdulanish usuli. Bu usul lshmineyetsent chnrod yordamida zararlangan teri sohalarini yoritishga yesoslaigan. Bunda zararlangan teri o‘choklari zararlanish tabiatiga qarab, turlicha yogdulanadi. Masalai, boshning sochli qismi mikrosporiyasida kasallangan sochlar Vud chirogi bilan yoritilganda zamburugli o‘cho^lar yagail tusda yog‘dulanady.

Shuniigdek kepakslmon temiratki kasalligida rangbaraig doglar lyuminessent (Vud) chiroq yordamida yoritilganda ular to‘s ya^igar rangga yoki sarrssh qpzil tusga kiradi.

11. Ter ajralish darajasini aniklash usuli. Ter bezlari faoliyatiki aniklaydigan bir necha usullar (kopchalarga ter tomchilarini yig‘ish, ter bezlarining chiqaruv yo‘llariga mikropipetkalar o‘rnatish. gigrometrik, kalorimetrik usullar va boshqalar) taklif etilgan. Bunday usullar ichida eng qulayi kalorimetriya usulidir. Bu usul maxsus asbob va uskunalar talao etmaydi. Bu usulga binoan bo‘yalgan ter tomchilari soniga sarab ter bezlari faoliyati to‘g‘risida xulosa chiqarish mumkin: terining tanlab olingan sohasiga 10% li kanakunjut moyi qo‘shilgan yodnpng 1,5% li erptmasi surtiladi. Moylangan teri sathi qurigach, kraxmal kukuni bilan upalanadi. Natijada ter bezlaridan ajralayotgan ter tomchilari ko‘ng‘ir rangga bo‘yaladi. Xosil bo‘lgan sora nuktalarning joylashgan o‘rni va soniga qarab iptlab turgai ter tezlari to‘g‘risida ma’lum xu"ossga };yelinadi.