O‘quv adabiyoti h. K. Shodiyev, S. R. Ahmedov teri va tanosil kasalliklari

11 masala.

Bolalar kasalxonasiga keltirilgai 2 oylik go‘dakda quyidagi o‘zgarpshlar aniqlapdi: o‘pkaning ikkala qismi ham yallpg‘langan, o‘zi nimjon, terisi qurib bujmaygan, burni bitib qolganidan qiynalib nafas olmoqda, k;orni juda katta, jigar va talog‘i kattalashgan. So‘lning kafti va oyoq kafti teryasi qizarib shishgan, madda to‘planib, qattidlashgan, yaltiroq.

1. Go‘dakka dastlabki tashxis do‘ydingizmi?

2. Bemor bolada barcha klinik belgilarga izoh bering.

12 masala.

Okulist 14 yoshli qiz bolani «parenximatoz keratit» tashxiyei bilan venerologga yo‘lladi. Dispanserdagi tekshiruvlar qizning yelkasidan yangi chandiqlar topdi, ogiz atrofida nursimon chandiqlar aniqlandi. Sizshshg xanjarsimon o‘simtasi yo‘v; zkan.

1. Sizning dastlabki tashxisingiz?

2. Bemor qizning kasalligini aniqlash uchun algoritmik tekshiruv rejasini tuzing.

13 masala.

U. ismli 31 yoshli bemorpi dermatolog maslahatiga yuborgan onkolog unga «Kaposhi s.arkomasi» tashxisini qo‘ydi. Mazkur kasallikning yoshlarda uchramasligini bilgan dermatolog bemorni atroflicha tekshirdi: limfadenopatiya, leykopeniya va ogaz bo‘shligida yaraga aylangan tugun aniqlandi. Bemor ikki oy mobaynida sababsiz isitmalagan ekan.

1. Bemorga dastlabki tashxis qo‘ying.

2. Kasallikning aniq tabiatini aniqlash uchun nimalar silish kerak?

14 masala

Ichki kasallikla|r bo‘limiga astma (diq^inafas) kasallrggi bilan yotqizilgan bemorda KSRlar musbat natijalar berdi. Shu sababli o‘tkazilgan qo‘shimcha serologik tekshiruv natijasya quyidagicha: IYOR— (4+), TX.CHR — treponemalar harakatini cheklash darajasi 90%. Kurak sohasining pastida bir xil kattalikdagi bir guruh chandiqlar va pigmentli doglar anidlandi. Terapevt va nevropatolog ko‘riklari zaxmga aloqador belgilarni topa olmadi.

1. Bemorning tashxisi nima? Uni isbotlab, ieoh bering.

2. Sanday epidemiologik choralar zarur?

15 masala.

Ikii hafta davomida sababsiz ichi ketgan (diareya) G. ismli bemor badanini yara bosib ketdi. Antibiotiklar bilan o‘tkazilgan davo naf bermadi. Dardga yangi dardlar (kandidoz, oyoq kafti etshdermofitiyasy) kelib Cho‘shildi. Chorasiz qolgan dermatolog bo‘lim boshlig‘ini maslahatga chaqirdi. Bemor bilan suhbatlashib, uning palapartish jinsiy hayot kechirib kelganligini aniqlagan tajribali shifokor darhol limfotsitlarning miqdorini va o‘zaro nisbatini aniqlashni buyurdi.

1. Bo‘lim boshlig‘i laboratoriyadan qanday javob kutayapti?

2. G. ga anik; klinik tashxis qo‘yitp uchun yana qanday ma’lumotlar kerak?

16 masala.

A. ismli 22 yoshdagi yigit 1991 yil 8 sentabrda teri kasalliklari dispanseriga moyak xaltasining terisiga yara chikdanligi tufayli murojaat etdi. Bemorning anamnezidan uning 24 avgustda K. ismli noma’lum ayol bilan jineiy aloqada bo‘lganligi ma’lum bo‘l.di.

A. ikki yil avval uylangan, bolasi yo‘q. Hozirgi paytgacha turmush o‘rtona bilan yashaydi, tanosil kasalliklari ha^ida tushunchaga ega emas. Uch kun avval oxirgi marta jinsiy aloqada bo‘lgan. Keyingi to‘rt hafta ichida dori moddalari, jumladan antibiotiklar qabul dilmagan.

Bolaligida Botkin kasalligini o‘tkazgan, ba’zan jigari bezovta qilib turadi. Uch oy ilgari oshqozon yarasi tufayli jarrohlik muolajasini o‘tkazgai.

Obyektiv tekshiruv ma’lumotlari: moyak xaltasining chap yarmida aylana shaklida eroziya kuzatilib, kattaligi bir tiyinlik chaqadek keladi. Eroziya noxush belgilarsiz, go‘shtqizil rangli. Yara tubidan oz mivdorda seroz suyuqlik ajralib turibdi, shu sababli yaltiroq. Errziya ostida qattiq madda paypaslandi. Limfa tugunlaridan suyidagilari paypaslandi: chap tomondagi chov tuguni o‘rshshing danagidek, o‘ng tomondagisi — no‘xatdek. Ular qattiq, harakatchan, noxush belgilarsiz. Tugunlar ustidagi terida yalliglapish belgilari kuzatilmaydi. Teri va shilliq qavatlarning boshqa sohalarida toshmalar yo‘q.

Savollar: 1. Sizning dastlabki tashxisingiz?

2. Aniq klipik tashxis qo‘yish uchun qanday anamnestik, klinik, laboratoriya ma’lumotlari zarur (olinadigan ma’lumotlarning turiga qarab, tashxisni izohlang) ?

3. Sattiq yara suyuqligida oqish treponemalar topilmasa, sizning xulosangiz?

17 masala.

G. ismli 19 yoshli kizni tmsh ogrigi stomatologga yetaklab keldi. Ogiz bo‘shlpnshi sinchkovlik bilan tekshirgan vrach chap bodomcha bezi sohasida «yara» borligini ko‘rib qoldi. Bezni qoplab turgan shilliq qavatping pgalinganlipshi G. bilmas odi, chunki toshma uni bezovta dilmas zdi. Mazkur jarayonni oddiy stomatitlarga o‘xshamasligini sezgan stomatolog qizpi venerologga yuborishga qaror qildi.

Tori kaoallikdari dispanserida bodomcha bezining yarasi atroflicha o‘rganildi, undan akfalib chiqayotgan suyuqlikdap rapgnar spiroxetalar tonkldining apampezidan suiidagilar ma’lum buldi: turmushga chiqmagan, otaonasi bilan yashaydi, B. ismli yigit bilan muntazam jinsiy yaqinlik qilib turadi (unga turmushga chiqishga hozirlanayotgap ekan). Bogaqa shaxslar bilan jinsiy aloqada bo‘lmagan.

Obyektiv tekshiruv ma’lumotlari: chap bodomcha bezining shillis davatida oval shaklida bitta yara joylashgan, kattaligi loviyadek, tubi chuqur va yaltiroq, rangi qizgish. Yaraning asosida qattiq madda bor. Bo‘yin, jag osti, qo‘ltiq va bilak limfa tugunlari kattalashgap (no‘xatdan o‘rik danagigacha).

KSR (VR, KR, ZVR) natijalari o‘ta musbat. O‘sha kuniyoq bemorga birlamchi seropozitiv zaxm tashxisi qo‘yildi va davolash boshlandi. 400 000 TB penitsillin eritmasi yuborilgandan 2 soat o‘tgach, bemorshshg tana harorati ko‘tarila boshladi, boshi ogrib, ko‘ngli noxush bo‘ldi. So‘igra qaltiroq tutdi, isitmasi 39° gacha ko‘tarildi. Sorin terisining yon satxlarida mayda yalliglangan doglar paydo bo‘ldi. Ertasi kuni toshma yelka va bilak sohalariga toshdi.

Savollar: 1. Bodomcha bezidagi yarashshg tabiatini aniqlang va izohlang.

2. Penitsillin yuborilgandan so‘ng namoyon bo‘lgan noxush belgilarga kliiik baho bering.

3. Bemor tashxisini muhokama qilib, to‘grinoto‘rriligini so‘zlab bering.

18 masala.

Teri kasalliklari dispanseriga murojaat ztgaya V. ismli bemorning o‘ng boldir sohasida katta yarasi borlpgi ma’lum bo‘ldi. V. katta bir shifoxonaning jarrohlik bo‘limida 26 kun davolaigan ekan. Unga dastlab trofik yara, so‘ngra oqma yara tashxislari ko‘yilgan. O‘tyazilgai barcha davo choralari (vitaminlar, biogen stymulyatorlar, immunomodulyatorlar) bomor V. ga naf kilmadp, o‘z hohyapsh bilap bo‘limdan chiqib ketdi. Ko‘shnisining maslahatiga ko‘ra V. tabibda davolandi (mumpyodan tayyorlangan malham bilan). Ko‘p o‘tmay yara bita boshladi, ancha kichraydi. Ammo 3 kul avval V. Chgarvondan yiqilib, lat yedi, shu sabablya yara ochplib ogrik, paydo bo‘ldi. Bu hol uni biznipg statsionarimyzga boshlab keldi.

Obyektiv tekpshruz ma’lumotlari: o‘ng boldirning pastki uchdan bpr qismida, uning tashqi yuzasida 50 tyayinlik tangadek keladigan yara joylashgan. Yara aylanaoval shaklida, ko‘kimtirqizgish tusli, atrofida madda to‘plangai, ozgina shishgan. Yaraning tubi chuqur, o‘lik to‘qimadan iborat chiqindi bplan qoplaigan, o‘rtasidap olimsimon yopishqoq suyuklik ajralib turibdi.

Ajralayotgan yara suyuqligidan oqish spiroxetalar topilmadi. KSR (VR, KR, ZVR) manfiy natijalar berdi.

Bsmor hayotining zaxmga aloqador tomoilari o‘rgapildi. uning 18 yil avval zaxmga duchor bo‘lganligi aniqlandi. O‘shanda V. chala davolangan edi. Bemorning rafikasi S. klinik tekshiruvdan o‘tkazilganda, undai zaxm belgilari topilmadi. VR musbat, cho‘kma reaksiyalari manfiy chiqdi.

Savollar: 1. Boldir suyagi sohasidagi yaraga to‘liq ta’rif bering, uniig tabiati to‘g‘risida sizning xulosangiz?

2. V. ga apnq klinik tashxis ko‘yish uchun 1\anday ma’lumotlar zarur?

3. V. ning rafiqasi G. ga to‘g‘ri tashxis ko‘yish uchun vrach qanday tekshiruvlar o‘tkazishi lozim?

19 masala.

Ikkilamchi yangi zaxmga duchor bo‘lgan va yaxshi davolanmagan T. ismli go‘dakda zaxm belgilari topilmadi. Pediatr tomonndai o‘tkazilgan tekshiruvlar bolaning ichki a’zolarida spetsifik o‘zgarishlar yo‘qligini isbotladi. Serologik reaksiyalar quyidagi natijalarni berdi: VR (4+), ' (4+), (4+); IYOR 200 (4+), THCHR trepopemalar harakatini cheklash darajasi 70%. Shundan so‘ng nayspmon suyaklar rentgenologik tekshiruvdan o‘tkazildi va quyidagi o‘zgarishlar anpqlandi: katta boldir suyallarpning metafiz g^psmpdz da linligi 4 mm keladigan yorug otsimtir yo‘l (chizid) mavjud. Mazkur chiziqnyng tishli qirralari suyakniSH1 epifiz qismiga qarab turibdi. Boshqa suyaklarda patologik o‘zgarishlar topilmadi.

T. ning otasi erta yashirin zaxm diagnozi bilan davolangan. Hozirgi kunda klinikserologik kuzatish o‘tkazilmoqda. Go‘dakning ikkita akasi (4 yosh va 7 yosh) bor. Ular birga yashaydilar.

Savollar: 1. Bemor T. ga klinik tashxis do‘ying.

2. Katta boldir suyagida topilgan o‘zgarishni qanday ta’riflaysiz?

3. Boshqa oila a’zolaryaga nisbatan vrachning munosabati sanday bo‘lishi lozim?

20 masala.

X. ismli 62 yoshli ayol tibbiyot oliy bilimgohi kasalxonasining ichki kasalliklar bo‘limiga xafaQon tashxisi bilan yotqizildi. Qoidaga muvofiq KSR ga olingan qon suyidagi natijalarni berdi: VR— (3 + ), (3+), (4+); KR— (2+), ZVR— (3+). Shu sababli maslahatga chaqiridgan venerolog bemorning teri va shilliq qavatlarida zaxmga aloqador belgilarni topa olmadi. Takroriy serologik tekshiruvlar quyidagi >kavobni berdi: VR (3+), (3+), (4+); KR(3+), ZVR(3+), shuningdek IYOR 200 (4+), THCHRharakatni cheklash darajasi — 65%.

Bemor X. ning umr yo‘ldoshi 0. klinik va laboratoriya tekshiruvlaridan o‘tkazilganda, unda zaxm belgilari aniqlanmadi.

Erxotin 0. va X. lar butun umrlari mobaynida coflom turmush kechirganliklarini bir necha bor ta’kidladilar.

X. yetti marta homilador bo‘lgan, yettita farzandi bor. Ayolning gapiga qaraganda, u 3bolasini tug‘ayotganida ko‘p qon yo‘qotgan ekan. Ana shu sababli, unga tugruqxonada ^on suyilgan. Shundan so‘ng x,ozirgi davrga qadar X. ga qon va qon preparatlari quyilmagan. Xafaqon kasalligi tufayli tuman va viloyat shifoxonalarida bir necha bor davolangan.

Bemor X. terapevtning qayta ko‘rigidan tashqari nevropatolog, xirurg, ginekolog, okulistlar tomopidan atroflicha tekshirildi. Rentgenologik tekshiruv o‘tkazildi. Uning barcha a’zolari va sistemalarida zaxmga aloqador biror o‘zgarish topilmadi.

Savollar: I. Bemor X. ning kasalligi to‘g‘risida qanday xulosaga keldingiz? 2. X. da yashirin zaxm taxmin qilinadigan bo‘lsa, nega 0. da zaxm belgplary namoyon b}^tlmadi? O‘z fikringizni ayting. Z.Serologik tekshiruvlar javobini muhokama qiling.
21 masala

Jismli bemor 44 yoshda, muhandis. Teri kasalliklari dispanseriga moyak xaltasining terisi va oraliq sohasida dogaar va yaralar paydo bo‘lganligi saoabli murojaat etdi. Uning gappga qaraganda bir hafta akval moyak xadtasyada bir necha doglar va pufaklar paydo bo‘lgai, 2—3 kun o‘taro‘tmas yaraga aylangan, so‘igra oraliq sohasiga tarqalgan.

Bemorshng anamnezidak quyidagilar ma’lum bo‘ldi: u ikki oydan buyon kasal, sababsiz nsitma bszovta qiladi. Dastlab gripp bo‘lib yotgan, bunda tana harorati 38— 39°S ga chiqqai, oriz va lablarini uchuq bosgai, holsizlanish, boga og‘rish qiynagan, doridarmoplar foyda qilmagan; so‘ngra yo‘tal bezovta qilib, o‘tkir bronxit tashxksi bilan 3 xaftadan ko‘iroq kasalxonada yotib davolangan. Shundan so‘ng no‘tal o‘tib ketgan, ammo isitma davom ztavergan. Ogzidagi uchuqlar yo‘qolib, yana paydo bo‘lgan. Saripdoshlarshpshg maslahati bilan davoni xalq tabobati usullari bplan davom ettirishga qaror kilgan. Biroq sababsiz boshlapgan isitma sababsiz tushdi. Ishga chiqigaga hozirlanib turgan J. da yara ko‘payib ketdi.

Bemor J. itshg xotini va 20 yoshli bolasi borlyagi ma’lum bo‘ldi. Oxirgya 10 on davomida o‘zgalar bilan jinsiy aloqada bo‘lmatan. Ul oy avval ish yuzasidan Moskvaga qilgan oafarida poma’lum ayol bilan 2 marta jinsiy yaqinlik qnlgan.

Qon va qon preparatlarini umuman qabul qilmagan.

Obyektiv tekshiruv ma’lumotlari: jinsiy a’zolar sohasida (moyak xaltasi, oraliq, orqa chiqaruv teshigi) o‘ndan ortii; yara mavjud. Kichigi no‘xatdek, kattalari bir tiyinlik chaqadek keladi. Yaralarning ko‘p qismi aylanaoval shaklida, atrofi halqasimon qizargan, tubi notekis va yiringsimon suyuqlik bilan qoplangan, ulardan ioxush hid ajralib turibdi. Ko‘pchilik yaralarning tubidagi va atrofidagi to‘qima juda yumshos, bosilganda kuchli orriq paydo bo‘ladi. Ba’zi yaralarning tubida qattiq madda paypaslandi. Periferik limfa tugunlari (bo‘yin va qo‘ltiq sohalarida kabutar tuxumidek, o‘mrov osti bezlaryada o‘rik danagidek, chov sohasida loviyadek) kattalashgan, harakatchan, qattyq va bezlar uyetidagi tery yallirlanmagan.

Yaralardan ajralib chiqayotgan to‘qima suyuqligi tarkibida oqish spiroxetalar topilmadi. Mazkur suyuqlikdan tayyorlangan surtmada Dyukrey streptobatsillalary yo‘k, ekan.

Serologik tekshiruv natijalari quyidagicha: Vasserman reaksiyasi o‘ta musbat, cho‘kma reaksiyalari manfiy, IYOR — 200 manfiy, THCHR trepopemalar harakati 10% cheklangan.

Qonning umumklinik tekshiruv natijalari: eritrotsitlar — 4,2 mln, gemoglobin — 90, leykotsitlar 6200, trombotsitlar — 230 000.

1. Masala shartida berilgan ma’lumotlarni izohlang.

2. Sizning dastlabki tashxisingiz?

3. Kasallikni aniqlash uchun sanday anamnestik, klinik va laboratoriya ma’lumotlari zarur?

TERI VA TANOSIL KASALLIKLARINI DAVOLASHDA KULLANADIGAN DORI MODDALARIIING QISQACHA RETSEPTURASI
A. Suvli eritmalar.

1 Rp: Sol. Natrii chloridi 5% 200,0 D.S.

2. Rp: Jchtyoli 10% 200,0 D.S.

3. Rp: Cupri sulfatis 0,1 Zinci sulfatis 0,4 Aq. destill. 100,0 M. D. S.

4. Rp: Sol. Argenti nitratis 0,25% 200,0 D.S.

5. Rp: Sol. Tannini 1% 200,0 D.S.

6. Rp: Lig. Burovi 50,0 D.S.

7. Rp; Sol. Acidi borici 3% 400,0 D.S.

8. Rp: Aluminis 4,0 Acidi borici 6,0 Aq. destill. 200,0 M. D. S.

9. Rp: Sol. Natrii tetraboratis 3% 100,0 D.S.

10. Rp: Aq. plumbi 200,0 D.S.

11. Rp: Sol. Resorcini 2% 400,0 D.S.

12. Rp. Sol. Aethacridini lactatis 0,1% 100,0 D.S.

13. Rp. Sol. Furacilini 0,02% 100,0 D.S.

14. Rp. Sol. Phenoli 1% 200,0 D.S.
Ushbu eritmalar o‘tkir yallig‘lanish belgilari (suvlashish, pilyairash, shish, achishish, qichishish) bilan kechayotgan dermatozlarni namlash usuli bilan davolashda qo‘llaniladi. Terining zararlangan sohalarida kuzatiladigan yalliglanish jarayoni

kechayotgayada kO‘llanilayotgan dori moddalarining ta’siri ozaki bo‘lshga loz5m. Ko‘rsatilgan retsepturalardagi dorilarretsyoptura™ S dan keyin «maxalliy qo‘llash uchun» yoki «namlash uchun» deb yozib qo‘yilishi lozim.

15. Rp. Sol. Hydrargyri dichloridi 0,1% 100,0

16 Rp: Sol Hydrargyri oxycyanidi 1: 3000 DS

17. Rp: Sol. Zinci sulfatis 0.25% 10,0 D.S.

18 Rp: Sol. Hydragenii peroxydi dilutae 100,0 D.S.

19 Rp: Perhydroli 100,0 D.S.

20. Rp: Sol. Acidi hydrochlorici 4% 500,0 D.S.

21 Rp Sol. Natrii thiosulfatis 40% 500,0 D.S.

22 Rp: Sol. Kalii permanganatis 0,02% 200,0 D.S.

23 Rp: Sol. Ammonii caustici 30,0 D.S. 24. Rp: Sol. DimethylsulfoxvHi 90% 100,0

D S 05 rjj: Griseofulvini 5,0

Sol. Dimethylsulfoxydi 90% ad 100,0 M. D. S.

26 Rp: Dimexidi 70,0 Aq. destill. 30,0 M. D. S.

Mazkur eritmalar ham mahalliy qo‘llaniladi. Zararlangatso‘cho1u1arda kuzatiladigan qatqaloqlar (yiripgli, gemorragik. seroz), 1urli kattalikdagi kipiklar, ifloslangan tangachali qatlamlar, pufak qobiklari va ko‘chib tushayotgan teri pX*sti parchalarp mana shu eritmalar yordamida ’artib tozalanadi" Bu tadbirlar, bir tomondan, tozalangan o‘poklarda npitelinlanish jarayoniii^ tezlashtirsa. ikkinchi tomondan, antibakterial ta’sir ; tio, yiringli toshmalar paydo bo‘lishining oldini oladi, shuningdek piodermiyalarni davolashda keng ko‘llaniladi. Yundan tashkari. z lorid kislota, natriy tiosulfat, grizeoful’vin sa oosh;;a vritmalar parazitar va zamburugli kasalliklarni davolash maksadida teriga surtiladi. Shuning uchun S. dan so‘ng «surtish uchun» deb yozilishi lozim.
27. Rp: Sol. Argenti nitratis 1% 100,0 D.S.

28. Rp: Sol. Protargoli 3% 1000 D.S.

By oritmalar so‘eak, trixomonoz, gonokokksdz, uretritlar va boshqa yeiyudnktanosil kasalliklarini mahalliy davolash maqsadida siydik chiqarish kanaliga yuboriladi (shgstillyatsiya deyiladi), shuningdek kin, qin dahlizi. bachadon bo‘ynipi yuvishda ko‘llapiladi.

29. Rp: Sol. Lugoli 30,0 D.S.

30. Rp: Levorini natri 200000 ED p. t. d N20 S.

Qo‘llashdan avval 10 ml. distillangan suvda eritiladi.

31. Rp: Fuchsini basic! spirituosi concentrati 10,0 Sol Phenoli 5% 95,0 Acidi borici 1,0 Acetoni puri Resorcini 10,0 M.D.S. Kastellani suyuqligi

Og‘iz shilliq pardasining kandidozlarida, turli xil piodermiyalar1 va dermatomikozlarda. zamburug‘lar va yiringli kokklar bilan asoratlangan barcha dermatozlarda. iyediatrdermatologning ko‘p qirrali faoliyatida keng qo‘llaniladi. (S. dan so‘ng «mahalliy qo‘llaniladi» deb yozish tavsiya etiladi).

Kastellani suyuqligi quyidagicha tapyorlanadi: dastlab fuksinni 96° li spirtga qo‘shish yo‘li bilan to‘yipgan eritma tayyorlapadi. Ana shu yangi tayyorlangan eritmaga fenol qo‘shib, yaxshilab aralashtiriladi (uzok vaqt chayqatiladi!), so‘ngra filtrlanadi. Filtrdan o‘tkazilgan suyuqlikka borat kislota ko‘shib, eritma chaykatish yo‘li bilan obdon aralashtiriladi. Ikki soatdan so‘ng atseton ko‘shiladi, chayqatiladi. Nihoyat, yana ikki soat o‘tgach rezorsin qo‘shib chaykatiladi. Qoronrilashtirilgan joyda

B. Spirtln erptmalar.

32. Rp: Sol. Acidi borici spirituosae 2% 100,0

D.S. 33 Rp: Menthol! 0,5

Spiritus aethylici 90% 50,0 M. D. S.

34. Rp: Acidi borici Dimedroli aa 2,0 Mentholi 3,0

Spiritus aethylici 90° ad 100,0 M. D. S.

35. Rp: Sol. Acidi salicylic! spirituosae 2% 100,0 D.S.

36. Rp: Resorcini 2.0 Spiritus aethylici 70% 100,0 M. D. S.

37. Rp: Thymoli 0,5 Spiritus aethylici 70% 50, 0 M. D. S.

38. Rp: Thymoli 1,0 Resorcini 5,0

Spiritus aethylici 70% ad 100,0 M. D. S.

39. Rp: Aetheris medicinalis Spiritus aethylici 70%~aa 50,0 M. D. S.

40. Rp: Sol. Diaethylstilboestroli oleosae 0,5% 5.0 Aetheris medicinalis Spiritus aethylici 70% aa 50,0 M. D. S.

Bu spirtli eritmalar husnbuzarlarniyag turli klinik formalarini davolashda, shuningdek bolalarda kuzatiladigan dermatozlar yiringlp asoratlar berganda, virusli dermatozlarni davolashda va soch kasalliklarida toshmalarga surtish uchun Qo‘llaniladi.

41 R.p: Methyleni Coerulei 1,0

Spiritus aethylici 70% 50,0 M. D. S.

42. Rp: Viridis nitentis 1,0

Spiritus aethylici 70% 50,0 M. D. S.

43. Rp: Sol. Jodi spirituosae 5% 30,0 D.S.

44. Rp: Jodi

Kali! iodati aa 1,0

Acidi salicylici 2,0

Natrii tetraboratis 10,0

Glucerini 20,0

Spiritus aethylici 70% ad 100,0 M. D. S.

45. Rp: Picis liquidae Betulae

Aetheris medicinalis

Spiritus">thylici 70% aa~30,0 M. D. $?.»'
Iiodermiyalarning barcha turlarida, bolalarda kuzatiladigan turli surunkali dermatozlarda, jumladan pufakli dermatozlarda qo‘llaniladi. Odatda toshmalarga ishlov berish terining zararlangan o‘choqlariga malhamlar surtishdan avvaya amalga oshiriladi. Ba’zilarini esa alohida, boshsa dori moddalarini ko‘llamasdan ham ishlatish mumkin. Masalan, yod erntmasi dermatomikozlarni davolashda mikozli o‘chodlarga surtiladi. V. Upalar.
Amyli Tritici Talci aT"20,0 M, f. pulv. D.S.

47. Rp:.AGi(linis'_usti"

Talci aa 50 0 M. f. pulv. D.S.

47. R_p: Acidi borici 5,0 Zinc! oxydati Talci a!T25,0 M. f. pulv. D.S.

48. Rp: Cupri sulfatis 0..5

Talci 50,0 M. f. pulv D.S.

49. Rp: Norsulfasoli 5,0

Zinci oxydati Talci aa 25,0 M. f, pulv D.S.

50. Rp: Sulfapyridazini 5,0

Amyli tritici Talci Ta 25,0 M. f. pulv D.S.

51. Rp: Sulfamonomethoxini 5,0

Amyli tritici

Zinci oxydati aa 25,0 M. f. pulv D.S.

52. Rp: Suliadimethoxini 5,0

Talci 50,0 M. D. S.
Upalar terining namlangan va maddalashgan soxalarida Ouglanish jarayonini tezlashtiradi, qizib turgan soxalarni sovutadi. AiinnKca yalliglangan teridagi achishish va qichishishni kamaytirib, bemor bolalarni tinchlantiradi. Teri burmalari sohasiga qo‘llash maksadga muvofiq emas. Terini suvlashgan, bichilgan, shilingan sohalariga kraxmal qo‘shilgan upalarni do‘llash mumkin emas. Chupki bug‘doydan tayyorle^vigan kraxmal mikroorganizmlar uchun oziq muhit hisoblanib, j ^yrnivg rivojlanishiga, shu sababli turli noxush asoratlar paydo bo‘lishiga olib keladi.

G. Chaykatiladigan aralashmalar.

53. Rp: Zinci oxydati Ta^ila 15,0 Gl\:erini 20,0 , Aq" destill. 50 ml.

M. D. e. Rp: Jchthyoli 5,0 Zinci oxydati

Talci aa 15,0 (jlyceruu ^.v,o

Aq destill. 50 ml. M. D. S.

55. Rp: Zinci oxydi

Talci aa 15,0 Glycerini 20,0 Sol. Phenoli 5% 50 ml. M. D. S.

56. Rp: Suliuris praecipitati 5,0

Zincii oxydi Talci aa 15,0 Glycerini 20,0

Aq. destill. 50 ml. M. D. S.

57. Rp: Sulfuris_pjaecipitati

Glycerini aa 10,0 Spiritus camphorati 20 ml. Sol. Acidi borici 3% ad 100 ml. M. D. S.

58. Rp: Sulfuris praecipitati

Zinci oxydi

Talci aa 35,0

Glycerini 50,0

Spiritus aethylici 70% 50 ml

Aq. destill. ad 200 ml.

M. D. S.

59. Rp: Sol. Folliculini oleosae 0,1% 5 ml

Sol. Dimoestroli oleosae 0,6% aa 5,0

Acidi salicylici 2,0

Sulfuris praecipitati 10,0

Glycerini 20,0

Aetheris medicinalis

Spiritus aethylici 70%~aa 50 ml M. D. S.
Chayqatiladigan bu aralashmalar (xo‘l upalar) kukunsimoyet dori moddalarining turli o‘simlik moylari (paxta, shaftoli,. kanakunjut) bilan aralashmasidir. Ular terining yuzaki katlamlarigagina ta’sir etib, yallig‘lanish alomatlarini yo‘qotishga yordam beradi. Agar teriga juda yuzaki ta’sir etish lozim oo‘lsa, kukunsimon dori va suyuqlik teng miqdorda olingani ma’suya. Chaykatiladigan aralashma tarkibiga oltingugurt, dermatol yoki mentol ko‘shish davolash samaradorligipi oshiradi. Do‘llash oldidan eritma obdan chayqatilishi lozim. So‘ngra paxta oo‘lakchasi yordamida terining zararlangan sox_alariga surtiladi. Do‘l upani terining katsaloq va qipiklar bilan qoplangap sohalariga, boshniing sochli qismiga, suvlashgan o‘choqlarga surtish tavsiya etilmaydi, shuningdek terpsi quruq bolalarga ham byyurilmaydi. Xo‘l upa qoldiklari o‘simlik moyi shimdirilgav paxta bilan artib oliiadi.

D. Pastalar.

Mahalliy ko‘llaniladigan dori moddalar ichida tarkiOida indifferent kukunlar va moylar teng mivdorda bo‘lgan turi nastalardir. Pastalar chayqatiladigan aralashmalarga nisoatan teriga chuqurrok ta’sir etib, _yal.ttpglaiish o‘choklaridagi moddalarning tezrok <._g"r""shiga sabab bo‘ladi. Ularning qoldiqlari _Ya,, ^ilar singdirilgan paxta bilan surtib olinadi. ’1’yerini suvlashib yotgan o‘choqlariga va bosh terisiga pasta surtilmaydi.

60. Rp: Pastae Zinci 30,0 D.S.

61. Rp: Zinci oxydi

Amyli tritici aa 5,0 Vaselini 10,0 m. f. pasta D. S.

62. Rp: Pastae Zinci salicylatae 30,0 D. S.

63. Rp: Acidi salicylic! 2,0

Zinci oxydi Amyli tritici aa 25,0 i Vaselini 48,0

M.f. pasta D.S. (Lassar pastasi)

64. Rp: Acidi borici 1,0

Naphtalani 1,5 Pastae Zinci 30,0 M. D. S.

65. Rp: Ampli tritici_

Zinci oxydi aa 5,0

Naphthalani 10,0

M. f. pasta

D.S. (ruxnaftalan pastasi)

66. Rp: Tannini 5,0

Pastae Zinci 50,0 M. D. S.

67. Rp: Picis liquidae Betulae 3,0

Pastae Zinci 30,0 M. D. S.

68. Rp: Picis liquidae Betulae 0,6

Naphthalani 1,5 Pastae Zinci 30,0 M. D. S. =69. Rp: Sulfuris praecipitati

Picis liquidae Betulae aa 3,0 Pasta Zinci 30,0 M. D. S.

70. Rp: Dimedroli 1,0

Pastae Zinci 20,0 M. D. S.

71. Rp: Podophyllini 0,05

Pastae Zinci 50,0 M. D. S.

72. Rp: Anaesthesini 3,0

Pastae Zinci 30,0 M. D. S.

73. R: Methyluracili 2,0 Zinci oxydi

Talr.i

Lanolini Vaselini aa 5,0 M. i. pasta

74. Rp: Acidi paraaminobenzoici 3,0

Zinci oxydi

Talci

Lanolini [ Naphthalani aa 15,0

M. f. pasta

D. S.

75. Rp: Natni paraaminosalicylatis 3,0

Pastae Zinci 30,0 M. D. S.

76. Rp: A S D

Amyli tritici

Talci aa 10,0 :Naphthalani 20,0 .M. f. pasta .D. S.

JE. Malhamlar.
Teri kasapliklarini mahalliy davolashda ko‘llaniladigan :dorilar ichida eng tarqalgani malhamlardir.

77. Rp: Sulfuris praecipitati 3,0

Vaselini 30,0

M. f. ung.

D. S. "78. Rp: Sulfuris praecipitati

Resorcini aa 1,5

Vaselin i 30,0

M. f. ung. D. S.

79. Rp: Ung. Naphthalani 30,0 D. S.

80, Rp: Jchthyoli 20,0

Vaselini 80,0

M. f. ung.

D. S. •81. Rp: Picis liquidae Betulae 3,0

Vaselini 30,0

M. f. ung.

D. S. ,82. Rp: Picis liquidae Betulae

Sulfuris depurati aa 15,0

Calcii carbonatis praecipitati

Saponis viridis

Naphthalani aa 30,0

Aq. destill. 4 ml.

M. f. ung.

D. S. '83. Rp: A S D 2,0

Naphthalani 30,0

M. f. ung.

D. S. 84. Rp: Dimedroli 1.5

.Lanolini

YaseHni aa 15,0

M. f. ung.

D. S. "85. Rp: Ung. Anaesthesini 5% 30,0

D. S. 86. Rp: Acidi borici 1,5

Naphthalani 3,0

Vaselini ad 30,0 M. f. ung. D. S.

88. Rp: Ung. Tebropheni 3% 30,0 D. S.

89. Rp: Ung. Amycazoli 5% 30,0

D. S. 90 Rp: Ung. Undecinum 25,0

D. S. 91. Rp: Mycoseptin 30,0

D. S. 92 Rp: Ung. Nystatini 25,0 D. S.

93. Rp: Acidi salicylici 0,6

Vaselini 30,0 M f. ung. D. S.

94. Rp: Resorcini 3,0

Vaselini ad 30,0 M. f. ung. D. S.

95. Rp: Ung. Banaphtoni 0,5% 30,0 D. S.

96 Rp: Sulfapyridazini 3,0 Vaselini 30,0 M. f. unq. D. S.

97. Rp: Norsulfasoli 3,0

Lanolini Vaselini aa 15,0 M. f. ung. D. S.

98. Rp: Sulfadimethoxini 3,0

Vaselini 30,0 M. f. ung. D. S.

99. Rp: Erythromycini 1,5

Vaselini 30,0 M. f. ung. D. S.

100. Rp: Und. Heliomycini 50,0 D. S.

101. Rp: Kalii iodidi

Lanolini aa 10,0

M. f. ung. D. S.

Malhamlar hayvonot va o‘simlik moylari, shuningdek mineral moylarda tayyorlanganligp sababli teriga surtilganda issiqlik chiqarish jarayonini pasaytiradi, terini kizdiradi. Teridan ajralayotgan sug, malham qatlami ostida qolib, dori moddalarining teri bagrida so‘rilishiga imkon yaratadi. Malxamlar bitta va bir necha shifobaxsh moddalardan tayyorlanishi mumkin.

Malhamlar tayyorlanadigan asos bezarar bo‘lishi lozim. Ya’zi malham tayyorlapadigan moylar terini ta’sirlashi, yadliglantirishi mumkin. Tabiiy va neytral asosga ega bo‘lgan malhamlar teridagi patologik jarayon ta’sirida buzilmaydi va teridan yaxshi so‘rilib dori moddalari samaradorligini oshiradi. Malhamlarni surunkali va yarim o‘tkir dermatozlarda qo‘llash muvofiq. Utkir yallig‘laiish belgilari bilan kechadigan va suvlashgan teri sohalariga malham surtish mumkin emas. Malxamlar o‘zining shifobaxsh ta’siriga qarab so‘rilish jarayonini tezlashtiruvchi (20% naftalan malhami). yumshatuvchi (2% satros malhami), ko‘chirib tushiruvchi (3% oltingugurt malhami), bitish jarayonini tezlashtiruvchi (6% sigerol), qichishishni pasaytiruvchi (5% «shostezin malxami) va boshqa turlarga bo‘liyeadi. Malhamlardan jortikosteroid malhamlar keng qo‘llaniladi.

100. Rp: Ung. Hydrocortisoni 1% 10,0 D. S.

110. Rp: Ung. Prednisoloni 0,5% 5,0 D. S.

111. Rp: Mycasoloni 30,0 D. S.

112. Rp: Depersalon 10,0 D. t. d №3 S. Malxam.

113. Rp: Phtorocort 15,0 D. t. d № 20 S. Malham

114. Rp: Synalar 15,0 D. t. d № 2 S. Malham. P5. Rp: Locacorten 15,0

D. S. Malham 1

16 Rp: Ung. synaflani 0,025% 10,0 D. t. d № 2 S. Malxam

117. Rp: Celestoderm 15,0 D. S.
Quyidagi kortikosteroid malhamlarpiv.g tarkibida aptibakterial moddalar bo‘lib, dermatozlar piokokkli elementlar Oilan asoratlanganda ham bu malhamlar yaxshi yeatijalar beradi.

118. Rp: Ung. "Oxyzonum" 15,0 D. S.

119. Rp: Oxycort 15,0 D. S. Malham

120. Rp: Oxycort—aerasoli 75,0 D. t. d. № 2

S. Teriga purkash uchun

121. Rp: Aerasoli "Oxycyclasolum" 80,0

D. S. Teriga sepish uchun 121. Rp: Geocorton 30,0 D.S. Malxai

121. Rp: synalar—№ 15,0

D. t. d. № 2 .3. Malham

122. Rp: Locacorten—vioform 30,0 D. S. Malham

123. Rp: Lorinden C 15,0 D. t. d №2 S. Malxam

124. Rp: Locasalen 30,0 D. t. d №1 S. Malham

125. Rp: Flucinar 15,0 D. t. d. № 2 D. S. Malham
Tarkibida fuvgitsid modda saqlaydigan kortikosteroidlar, ular mikotik tabiatga ega bo‘lgan dermatozlarni davolashga imkov beradi.

126. Rp: Dermosolon 5,0

D. t. d. № 2 S. Malxam

127. Rp: Lorinden C 15,

D. t. d. № 2 S. Mal..am
Surunkali piodermiyalar, genodermatozlar, pufakli dermatozlar va teri butupligiping bo‘zilishi bilan kechadigan turli xil teri kasalliklarida bitish (epiteliylanish) jarayonini tezlashtiruvchi malhamlar, moylar va suyukliklar ham muhim klinik axamiyatta ega.

128 Rp: Sued Aloes 100,0 D. S.

129. Rp: Linimenti Aloes 50,0 D. S.

130. Rp: Ung. Kalanchoes 30,0 D. S.

131. Rp: Ol. Hippopheae 100,0 D. S.

132. Rp: Methyluracili 3,0 Vaselini 30,0 M. f. ung. D. S.

133. Rp: Argent! nitratis 0,3

Vinilini 3,0 Ol. Persicorum 10,0 Lanplini 20,0 M. f. ung. D. S.

134. Rp: Cygeroli 50,0 D. S.

135. Rp: Cygeroli 5,0 Lanolini Vaselini aa 15,0 M. f. ung. D. S.

Teri va tanosil kasalliklarini mahalliy savolashda ko‘p ishlatiladigan doridarmonlar qatoriga yana quyidagilar knradi:

136. Rp: Beneylii benzoatis medicinalis 100,0 D. S.

D.S. Qo‘tir va qizil husnbuzarni davolashda 10—20% li sovunli eritmasi ishlatiladi.

137. Rp: Ung. Xeroformi 5% 100,0 D. S.

Surunkali dermatozlar, piodermiyalar va asoratli allergik dermatozlarda keng qo‘llaniladi.

138. Rp: Picis liquidae

Xeroformii aa 3,0 Ol. Ricini ad 100,0 M.D.S.

Qo‘’bus, KPZIL issi temiratki va boshka T5ggunchali der.matozlarda so‘rilish jarayonini tezlashtirish matssadida Qo‘llaniladi.

139. R p: Zinci oxydati 20,0

Ol. Persicorum 80,0 M.D.S.

Bolalarda kuzatiladigan bir qancha suruikali dermatozlarda qipiqlp va katkaloqli qatlamlarni tomshatish, ilgari surtilgan malhamlardan terining zararlangan o‘choklapini tozalash maqsadida ko‘p ishlatiladi.

140. Rp: Linimenti Synthomycini 10% 100,0 D. S.

Turli yiringli kaoalliklarda, dermatompkozlarda va Ooshsa. surunkali dermatozlarda antibakterial malham sifatida qo‘llaniladi.

141. Rp: Protargoli 3,0 Glycerini 30,0

"M.D.S. Gonokokkli va gonokokksiz uretritlarda keng qo‘llaniladi, siydik chiqarish yo‘liga yuboriladi.

142. Rp: Solcoseryl 20,0 D. t. d №2

S. Malham surunkali piodermiyalarda bitish jarayenini tezlashtirish maksadida qo‘llaniladi.

MUNDARIJA
So‘z boshi
(1mashgulot)
Terining umumiy tuzilishi
Terining toshma elementlari
Zaxm
Zaxmning umumiy kechishi
Birlamchi zaxm
(2 mashgulot)
Zaxmning ikkilamchi davri
Zaxmning uchlamchi davri (3mashg‘ulot;
Yashirin zaxm
Zaxmda ko‘llaniladigan serologik reaksiyalar
Turma zaxm (4 mashgulot,
Erta tug‘ma zaxm
Kech tugma zaxm
Zaxmii davolash
Spetsifik dori vositalari
Nospetsifik davo usullari
Orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi (biashgulot)
OITSda teri va shilliq qavatlarning zararlanishi
So‘zak (Jmashrulot)
Uretritlar
Qiz bolalar so‘zagi
.Piodermitlar (8mashgulot)
Stafilodermiyalar
Streptodermiyalar
Dermatitlar (9mashgulot)
Gush (ekzema)
Eshakem
Bolalar kichimasi
Terining zamburugli kasalliklari (Yumashg‘ulot
Kepaksimon temiratki
Epidermofitid
Trixofitiya
Mikrosporiya
Kandidozlar
Qo‘bus (psoriaz) (Imashgulog
Qizil yassi temiratki
Pashshaxo‘rda (12mashEulot)
Qo‘tir
Bitlash
Po‘rsildok pufakli yara (13mashgulot)
Uchuqsimon dermatoz
Kizil yuguruk
Sklerodermiya
Tibbiy kosmetologiya (14mashgulot)
Oddiy husnbuzar
Qizil xusnbuzar
Pes
O‘lkamizda ko‘p uchraydigan dermatozlar Asosiy kasallik bayonnlaridan ko‘chirmalar
Teri va tanoyeil kasalliklari diagnostikasida qo‘llaniladigan mahsus laboratoriya tekshiruv usullari
Teri kasalliklari diagnostikasida qo‘llaniladigan waxeye laboratoriya tekshiruv usullari
Venerologiyadan masalalar
Dermatovenerologiyadan test sinovi uchun savol va masalalardan namunalar
Teri va tanosil kasalliklarini davolashda qo‘llanadigan dori moddalarining qisqacha retsepturasi
O‘kuv adabiyogi

SHODIYEV HAKIM K.AYUMOVICH

tibbiyot fanpari doktori, professor,

AHMEDOV KAHRAMON RAHIMOVICH,
tibbiyot fanlari nomzodi, dodent
TERI VA TAIOSIL KASALLIKLARI
Ibn Sivo nomidagi nashriyotmatbaa birlashmasi, Toshkeng Navoiy ko‘chasi, 30:

Muharririyat mudiri B. Mansurov

Muharrir A. Kamolov

Badiiy muharrir M. Zrgasheva

Texnik muharrir V. Msshcheryakoia

Musahhih S. Abdunabiyeva

Bosmaxonaga 13.07.93. da berildi. Bosishga 18.11.93 da ruxsat etipd’ Bichimi 84x1081,’yu Gazeta sog‘ozi Adabiy garnitura. Yukori bosma Shar’ li bosma tabod 13,02. Nashr. bosma tabok.14,1'. Shartlj bo‘yoqottiski 13,2: Jami 10000 nusxa. 228 rakamli buyurtma. Bahosi shartnoma asosid 62— 93 ratsamli shartnoma.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat matbuot ko‘mitasi Toshkent kitobi nal fabrikasi, Yunuyeobod dahasi, Murodov ko‘.chasi, 1.