O'quv qo'llanma

EHM himoyasini ta'm inlashning texnik vositalari
Kompyuter orqali sodir etidadigan jinoyatlar okibatida faqatgina AQSH har 
yili 100 mlrd. dollar zarar kuradi. 0 ‘rtacha har bir jinoyatda 430 ming dollar 
ugirlanadi va jinoyatchini qidirib topish extimoli 0,004% ni tashkil etadi.
M utaxassislaming fikricha ushbu jinoyatlam i 80%i bevosita korxonada 
ishlaydigan xodimlar tomonidan amalga oshiriladi.
Sodir etiladigan jinoyatlam ing taxlili quyidagi xulosalami beradi:
- ko‘pgina hisoblash tarmoqlarida foydalanuvchi istalgan ishchi urindan 
tarmoqda ulanib faoliyat kursatishi mumkin. Natijada jinoyatchi bajargan ishlami 
kaysi kompyuterdan amalga oshirilganini aniqlash qiyin buladi.
- ugirlash natijasida xech nima yukolmaydi, shu bois ko‘pincha jinoiy ish 
yuritilmaydi;
- m a’lumotlarga nisbatan mulkchilik xususiyati yukligi;
- m a’lumotlami kayta ishlash jarayonida yul kuyilgan xatolik uz vaktida 
kuzatilmaydi va tuzatilmaydi, natijada kelgusida sodir buladigan xatolam ing oldini 
olib bulmaydi;
- sodir etiladigan kompyuter jinoyatlari uz vaktida e ’lon qilinmaydi, buning 
sababi hisoblash tarmoqlarida kamchiliklar mavjudligini boshqa xodimlardan 
yashirish hisoblanadi.
Ushbu 
kamchiliklami 
bartaraf 
qilishda 
va 
kompyuter jinoyatlarini 
kamaytirishda quyidagi chora-tadbirlami o ‘tkazish kerak buladi:
- personal m as’uliyatini oshirish;
- ishga kabul qilinadigan xodimlami tekshiruvdan o ‘tkazish;
- muhim vazifani bajaruvchi xodimlami almashtirib turish;
- parol va foydalanuvchilami qayd qilishni yaxshi yo‘lga qo‘yish;
- m a’lumotlarga egalik qilishni cheklash;
- m a’lumotlami shifrlash.
Axborot-kommunikatsiyalar 
texnologiyalarining 
rivojlanishi 
okibatida 
ko‘pgina axborotni himoyalash instrumental vositalari ishlab chikilgan. Ular dasturiy, 
dasturiy-texnik va texnik vositalardir.
Hozirgi kunda tarmoq xavfsizligini ta’minlash maqsadida ishlab chikilgan 
texnikaviy vositalami quyidagicha tasniflash mumkin: