OrqaniZMİn yaş XÜsusiYYƏTLƏRİ

Sidiyin əmələ gəlməsi. Sidik iki mərhələdə əmələ gəlir. 
Birinci mərhələdə nefronlarda qan süzülür. Bu süzülmə 
nefrondakı qan kapillyarları ilə kapsula membranı arasındakı 
təziq fərqinə görə baş verir, qandakı bəzi maddələr süzülür. 
Kapsula membranların-dan su, sidik turşusu düzları və digər 
mineral duzlar, sidik turşusu, qlükoza və amin turşuları 
süzülür, membrandan zülal süzülə bilmir və o, qanın 
tərkibində qalır. Bu zaman birinci sidik əmələ gəlir. O, qan 
plazmasına yaxındır, tərkibində yalnız zülal yoxdur /İnsan 
orqanizmində 1 gün ərzində 150-170 l birinci sidik əmələ 
gəlir. 
İkinci mərhələdə birinci sidiyin tərkibindəki su geriyə 
sorulur (rezorbsiya), sidikdə sidik turşusu duzları, sidik 

---

89 
turşusu, ammontak və s. geri sorulmur. Rezorbsiya prosesi 
Henli dirsəyində baş verir, nefrondakı borucuqlarındakı 
xüsusi hormonların və sinir mərkəzlərinin fəaliyyəti 
nəticəsində həqiqi sidik yaranır. Nəticədə gün ərzində 1,5-2,0 
l həqiqi sidik ifraz olunur. 
İnsanların yaş dövrəlrindən və müxtəlif xəstəliklərdən 
asılı olaraq sidiyin miqdarı və kimyəvi tərkibi dəyişir. 
Uşaqlarda sidik ifrazı böyüklərdən çoxdur. Bu mübadilə 
prosesinin sürətindən asılı olaraq baş verir. Bir aylıq uşaqlar 
gün ərzində 350-380 ml, bir yaşda – 750 ml, 4-5 yaşlarda – 
1,01, 10 yaşda -1,5 l, cinsi yetkinlik dövründə – 1 5-2,0 1 
sidik ifraz olunur. 
Sidik açıq saman rəngli olub, tərkibində urobilin vardır. 
Körpələrin sidiyi turş, böyüklərdə qələvi reaksiyasına 
yaxındır. Körpələrdə sidik-cinsi sistem tam formalaşmadığı 
üçün, onların sidiyində zülal vardır. Böyüklərdə sidik qırmızı 
və ya çöküntülü, eləcə də bulantı verərsə, onların böyrək 
orqanında müxtəlif xəstəlik olduğunu isbat edir. 
3-4 yaşlı uşaqlarda sidiyin tərkibində sidik turşusu artır, 
sidiyin tərkibindəki natri və xlor ionları asanlıqla, geri 
sorulur, kali ionları isə bədəndən çıxır. 
Böyrəklərdə müxtəlif xəstəliklər müşahidə olunur. Əksər 
hallarda böyrək ləyənlənində daşlaşma prosesi qeydə alınır. 
Sidik axarlarında, sidik kisəsində və sidik çıxarıcı kanalda və 
prostat vəzinin xəstəlikləri vardır. Bəzi uşaqlar yuxuda 
olarkən, qeyri-iradi olaraq sidik ifrazı edirlər – eniurez. Belə 
uşaqlar axşam saatlarında mayelərdən az istifadə etməlidirlər.