O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I ya birinchi tibbiy yordam toshkent
Yüklə 0,68 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tos suyaklari
- Qo‘l va oyoq suyaklari
|
Ko‘krak qafasi
Ko‘krak qafasi 12 ta ko‘krak umurtqasi, 12 juft qovurg‘a va to‘sh suyaklarining o‘zaro birikishidan hosil bo‘ladi. Qovurg‘alar suyak va tog‘ay qismlardan tashkil topgan. Ular suyak qismi bilan ko‘krak umurtqalariga bo‘g‘im hosil qilib, tog‘ay qismi esa to‘sh suyagi bilan (7 tasi) bevosita birikkan bo‘ladi. Pastki 8, 9, 10-juft qovurg‘alarning tog‘ay qismlari o‘zaro birlashib 7-qovurg‘aga birikadi. 11, 12-juft qovurg‘alarga yetim qovurg‘alar deyiladi. Ularning erkin uchi qorin devori muskullari orasida bo‘ladi. Ko‘krak qafasi bo‘shlig‘ida o‘pka va yurak joylashadi. Ko‘krak qafasini qorin bo‘shlig‘idan diafragma ajratib turadi. Diafragmada pay va muskul qismlar farqlanadi. Uning pay qismidagi darcha orqali qi- zilo‘ngach, qon va limfa tomirlari hamda nervlar o‘tadi. Diafragma nafas olishda ishtirok etadigan asosiy a’zo hisoblanadi. Tos suyaklari Tos ikkita chanoq, dumg‘aza, dum suyaklari va ularni bog‘lovchi tog‘aylardan tashkil topgan. Chanoq suyagi, o‘z navbatida, uch qismdan – qov, yonbosh, quymich suyaklaridan iborat. Ikki qov suyaklaridagi tog‘ay qismlarning birikishi hisobiga simfiz, ya’ni qov birikmasi hosil bo‘ladi. Yonbosh suyagi bilan qov suyagi o‘rtasidan bog‘lam tortilgan bo‘lib, unga chov yoki «pupart» bog‘lami deyiladi. Tos suyaklarining ikki yonida yarim oysimon chuqurchasi bo‘lib, ularga son suyagining boshchasi kirib turadi va tos-son bo‘g‘imini hosil qiladi. Erkaklarning tos suyaklari baland va tor bo‘ladi. Ayollarniki esa past va keng bo‘lib, asosan tug‘ish jarayonida homila boshining qiyinchiliksiz harakatini ta’minlaydi. Qo‘l va oyoq suyaklari Qo‘l suyaklari yelka kamari va qo‘lning erkin suyaklaridan tashkil topgan bo‘lib, yelka kamari tarkibiga kurak va o‘mrov suyaklari kiradi. O‘mrov suyagi bir uchi bilan to‘sh suyagiga birikadi, ikkinchi uchi bilan esa kurak suyagi va yelka suyagining boshchasi bilan birgalikda yelka 20 bo‘g‘imini hosil qiladi. Yelka suyagi bilak suyaklari bilan birga tirsak bo‘g‘imini tashkil qiladi. Bilak – bilak va tirsak suyaklaridan tashkil topgan. Bilak suyaklari kaft panja suyaklari bilan birikib bilak kaft bo‘g‘imini hosil qiladi. Qo‘l panjasi: 8 ta kaftoldi, 5 ta kaft va 14 ta barmoq suyaklaridan iborat. Har bir barmoq suyagi 3 ta suyakdan iborat bo‘lib, faqat bosh barmoqda 2 ta suyak mavjuddir. Oyoq suyaklari tanaga tos suyaklari orqali birikib, son, boldir, tizza qopqog‘i, oyoq to‘pig‘i va oyoq panjasi suyaklaridan tashkil topgan. Son suyagi inson tanasidagi eng uzun suyaklardan biri bo‘lib, naysimon suyaklar qatoriga kiradi. Uning yuqori uchida ichki tomonga qaragan sharsimon boshchasi, pastrog‘ida esa suyak uzun o‘qiga nisbatan o‘tmas burchak ostida joylashgan bo‘yni bor. Katta va kichik boldir suyaklari ham naysimon suyaklar qatoriga kiradi. Katta boldir suyagi boldirning ichki tomonida, kichik boldir suyagi esa tashqi tomonida joylashgan bo‘ladi. Son suyagining pastki, ya’ni distal qismi va boldirning yuqori, ya’ni proksimal qismi hamda tizza qopqog‘i suyaklari bilan birgalikda tizza bo‘g‘imini hosil qiladi. Boldir suyaklari oyoq panja suyaklari bilan o‘zaro birikib, boldir panja bo‘g‘imini tashkil qiladi. Oyoq panjasi: 7 ta panjaoldi, 5 ta panja va 14 ta barmoq suyaklaridan iborat. Har bir barmoq kaft barmoqlariga o‘xshab 3 ta suyakdan iborat, faqat bosh barmoq 2 ta suyakdan tashkil topgan. MUSKULLAR TIZIMI Odam organizmining faol harakatlantiruvchi qismi – muskullar, passiv harakatlantiruvchi qismlari – suyaklar, bog‘lamlar va fassiyalar bilan birgalikda tananing harakatlanishiga yordam beradi. Skelet muskullari odam vaznining 40 % ni tashkil etadi. Odam tanasida 600 ga yaqin muskul bor. Muskullar biriktiruvchi to‘qimali parda – fassiyalar bilan o‘ralgan bo‘ladi. Muskullar paylar yordamida skelet suyaklariga yopishadi. Mimika muskullari bir uchi bilan teriga ikkinchi uchi bilan kalla va yuz suyaklariga yopishadi. Muskullar qisqarishi natijasida bo‘g‘imlar harakatga kelib, inson yurishi, yugurishi, yozishi, chaynashi va boshqa harakatlarni bajarishi mumkin. Muskullar – qisqaruvchi, yoyuvchi, Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|