O’zbekiston respublikasi Navoiy Icon metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik instituti

U_A + U_B + U_c = 0

Demak, tajribadan olingan natijalar buyicha chizilgan faza kuchlanishlarining vektori doimo

yopiq, teng tomonli uchburchak tashkil etadi.

Bu uchburchakda Ua = Uab

Ub = Ubc
Uc = Uca

So'ngra tegishli faza kuchlanishlari vektori boshidan, faza toklari vektorini qo'yish kerak

Iab = Ibc = Ica

Yuklama aktiv bo'lgani uchun tok vektorlari, faza kuchlanish-larining vektor yunalishi bilan

ustma-ust tushadi.

Buni tushuntirish uchun, Kirxgofning birinchi qonuniga asosan tuzilgan toklarning geometrik

nisbatiga ko'ra liniya toklarining vektor diagrammasi quriladi. Uni vektor diagramma qurish qulay
bo'lsin uchun quyidagicha yozish mumkin.

¹ A = ¹ AB (~^ICA^{) 1} B = ¹ BC ^{( 1} AB ) Ic = ¹ BC ⁽~^IBC )

Shunday qilib, liniya toklarining vektorlarini qurish uchunfaza toklari vektorlarini geometrik

qushish kerak. Bu ifodalarda manfiy ishorali faza toklarining vektori, tegishli musbat fazadagi
toklar vektoriga kattaligi jihatdan teng, bo'lib yo'nalishi bo'yicha qarama-qarshidir.

2. 
   notekis yuklama (8.3-rasm).
   

Bu hol uchun vektor diagramma qurish tekis yuklama uchun qurilgandek bajarilib, faqat faza
va liniya toklarining kattaliklari turlicha bo'ladi.

v) bir fazani ajratish (8.4-rasm).

Masalan: A fazani ajratganda bu fazadagi tok 1ав=0 bo'ladi. Vektor diagrammani qurish
avvalgi xollardagidek bajarilib, faqat liniya toklarining vektorlari quyidagi nisbatlardan aniqlanadi.

1. 
   A = ⁰ + ^{( 1} CA ⁾ = ^JCA ^JB = ^JBC ⁰ = ^BC !c ~ J-CA (^_1BC ⁾
   

g) ikki fazani ajratish. (8.5-rasm).

Masalan A va B fazalarni ajratganda, bu fazalardagi tok

Iab = 0 Ibc = 0

Ammo liniya toklarining vektorlari quyidagi ifodalardan aniqlanadi.

¹ A = ⁰ + ⁽~^ICA⁾ = ~^JCA


Ib = 0


^JC ¹ CA


A


A





Ia


B





37








A





8.4- rasm


8.5-rasm

4. 
   liniya simini uzish (8.6-rasm).
   

A





В liniya simini uzganda, uch fazali zanjirining
kuchlanish ta'sirida qolgan simlar orasidagi faqat bitta
liniya kuchlanishi (Uca) saqlanadi. Bu vektor ham vektor
diagrammaga, barcha avvalgi vektor diagrammalarda
chizilganidek bajariladi. Bu hol ikki fazani
ajratgandagiga o'xshab, simlar orasidagi ikkita parallel
shoxobchaning (АВ va ВС fazalari hamda ketma-ket
biriktirilgan CA fazasi) ulanganligi bilan farq qiladi.
Xuddi ikki fazani ajratgandagi kabi, liniya simi
uzilganda ham bir fazali o'zgaruvchan tok zanjirini
olamiz. B liniya simi uzilganda, undagi tok nolga teng,
ya'ni

Ib = 0


Yuqoridagi berilgan tushuntirishlardagi faza va liniya toklari orasidagi nisbatni aniqlovchi ifodalardan, quyidagini ko'rsatish mumkin

Ia= -Ic Iab = Ibc

Yuklama aktiv bo'lgani uchun

^I AB ^IBC ’ ^ICA


I a = -Ic


toklarning vektorini vektor diagrammada kuchlanish vektori Uca ning yo'nalishi bo'yicha qo'yish kerak.

1. 
   Tekshiruv savollari
   

2. 
   Qanday ulash uchburchak sxemada ulash deb ataladi ?
   
3. 
   Iste'molchilar uchburchak sxemada ulanib, fazalarda simmetrik yuklama hosil qilganda, liniya va faza kuchlanishlari , shuningdek, liniya va faza toklari orasidagi nisbat qanday bo'ladi ?
   
4. 
   Liniya toki vektor diagrammada qanday aniqlanadi ?
   
5. 
   Uch fazali zanjirning quvvati qanday aniqlanadi ?
   

38





Foydalinilgan adabiyotlar

1. Karimov A.S. va boshqalar. «Elektrotexnika» (masalalar tuplami va laboratoriya ishlari) Toshkent, O’qituvchi 1975y.

2. 
   Karimov A.S. va boshqalar . «Elektrotexnika va elektronika asoslari» Toshkent-Oqituvchi-1995
   

y.

3. 
   Karimov A.S. va boshqalar. «Nazariy elektrotexnika asoslari» Toshkent-0qituvchi-2002 y.
   
4. 
   И.И.Иванов, Б.С.Равдоник «Электротехника»Москва, Высшая школа 1984 год.
   

39





^Mundarij a

Kirish

Electronics Workbench dasturi

Tajriba ishlarinini bajarish qoidalari

1. 
   tajriba ishi. O'zgarmas tok zanjirlarida bajariladigan olchashlar..
   
2.