O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta masxus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti u. V. G‘afurov, M. Sh. Xalilov, Sh. Boymurodov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
6.3-jadval.
Ikkinchi o‘yinchi bahosi 0 1 Birinchi o‘yinchi bahosi 0 0 0 1 0 1 0 1 ½ ½ Qo‘shimcha sharhlar Mexanizmlarni loyihalashtirish nazariyasi shuni ko‘rsatadiki, haqiqat ochilishini va qabul qilingan ijtimoiy qarorni to‘g‘rilashni ta’minlaydigan sxemalarni qurish mumkin. Ushbu mexanizmlar ishlashi mumkin, ammo ularni amalga oshirish shubhasiz. Ushbu e’tirozni bir chetga surib qo‘yadigan bo‘lsak, hali ham bunday mexanizmlari amalda kerak emas deb ta’kidlash mumkin. Ushbu bahsni qo‘llab-quvvatlash uchun ikkita asosiy sababni keltirishi mumkin. Birinchidan, mexanizmlar futbolchilar strategik hisob-kitoblarida oqilona va aniq bo‘lishiga asoslanib qurilgan. Amalda, ko‘p odamlar nazariya nazarda tutganidek strategik harakat qilmasligi mumkin. Soliqlarni to‘lashdan bo‘yin tovlash nazariyasida bo‘lgani kabi, nodavlat foydalar shunchaki halollik bilan amalga oshirilishi mumkin. Ushbu imtiyozlar haqiqiy baho haqida xabar berish uchun yetarlicha rag‘batlantirishi mumkin. Bunday sharoitda ochiq mexanizmiga ehtiyoj qolmaydi. Ikkinchidan, iste’molchilarning bozor faoliyati aksariyat hollarda bilvosita jamoat mahsulotlarini baholashni ochib beradi. Bu nimani nazarda tutganiga misol berish uchun uy-joy masalasini ko‘rib chiqing. Uy - bu xonalar soni, bog‘ning kattaligi va qulayliklardan foydalanish kabi xususiyatlar to‘plamidir. Uyni xaridor to‘lashga tayyor bo‘lgan narx ushbu xususiyatlarning umumiy qiymatini baholash bilan belgilanadi. Xuddi shu tarzda uyni yetkazib berish narxi ta’minlangan xususiyatlarga bog‘liq. Turli xil xususiyatlarga ega uylarning muvozanat narxlarini kuzatish orqali har bir xarakteristikaga berilgan qiymatni alohida aniqlash mumkin. Agar xususiyatlardan biri jamoat tovarlari bilan bog‘liq bo‘lsa, masalan, jamoat bog‘iga yaqinlik bo‘lsa, unda ushbu jamoat tovarining qiymati to‘g‘risida xulosa chiqarish mumkin. Bunday yashirin baholash usullari tegishli xususiy tovarni sinchkovlik bilan tanlash orqali keng turdagi jamoat mahsulotlarida qo‘llanilishi mumkin. Iste’molchilar xususiy tovarlarni sotib olishda strategik harakat qilishni rag‘batlantirmagani uchun, haqiqiy baholarni aniqlash kerak. 47 Iste’molchilar o‘zlarining baholarini noto‘g‘ri ochib berishga undashlari haqiqat qiymatiga yaqinlashish uchun ham ishlatilishi mumkin. Buni bir vaqtning o‘zida ikkita afzalliklarni ochish mexanizmlarini ishga tushirish orqali amalga oshirish mumkin. Agar bittasi haqiqiy bahoning kamligini, boshqasi esa ortiqcha bahoning paydo bo‘lishiga olib keladigan bo‘lsa, u holda jamoat tovarining haqiqiy qiymati ortiqcha baholarning o‘rtasida joylashgan deb qabul qilinishi mumkin. Shved iqtisodchisi Peter Bom ushbu protsedurani eksperimental ravishda amalga oshirdi. Sinovda Stokgolmdan 200 kishi ilgari ko‘rilmagan televizion dasturni ko‘rish foydasini baholashi kerak edi. Ishtirokchilar to‘rtta guruhga bo‘linib, ularning har biri quyidagi to‘lov mexanizmlariga duch kelishdi: (1) belgilangan bahoni to‘lash, (2) belgilangan bahoning bir qismini to‘lash, shunda xarajatlar barcha to‘lovlar hisobidan qoplanishi, (3) kam haq to‘lash, va (4) to‘lov yo‘q. Garchi dastlabki ikkitasi kam ma’lumot berishga, ikkinchisi esa ortiqcha hisobot berishga turtki bergan bo‘lsa-da, tajriba shuni ko‘rsatdiki, aytilgan baholarda sezilarli farq yo‘q, bu noto‘g‘ri ochilish nazariya taklif qilganidek muhim bo‘lmasligi mumkin. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|