29
Chilton tomonidan aytilgan qirq nasihatning o‗ziyoq muhim tarbiyaviy ahamiyatga
egadir.
Qiriq chiltonning qirq sabog‗i to‗rtliklar –
ruboiy shaklida aytilib, unda
sahovat, rost so‗zlash, do‗st tanlash, yaxshilik, mamlakatni boshqarish,
shirinso‗zlilik, ota-onani hurmat qilish kabi ma‘naviy-axloqiy
sifatlar hayotiy
misollar orqali izohlanadi. Chiltonlarning ushbu saboqlari Go‗ro‗g‗lining bolalik
davrida berilgan. Shu sababli ushbu to‗rtliklar sodda tilda, bolaning yoshiga mos
holda bayon etilishi bilan birga, g‗oyat yuksak mazmunga ham egadir.
Qodir baxshining ijodidagi
muhim jihat ham shundaki, uning ijrosida
xalqchillikni yaqqol his etish mumkin. YA‘ni ushbu pand-nasihatlar ham barcha
uchun tushunarli tarzda hayotiy
misollar, xalq maqollari orqali tushuntiriladi. Har
bir to‗rtlikdagi misralarda ifodalanadigan majoziy fikrlar ham o‗gitning asosiy
g‗oyasi bilan chambarchas bog‗liq tarzda ifodalandi.
Ilohiy homiylarning yosh Go‗ro‗g‗lini tarbiyalash maqsadida bayon etgan
nasihatlari uzviylashtirilgan va yaxlit bir tizimga ketma-ketlikda beriladi.
Jumladan, tarbiyalanuvchini yaxshilikka undovchi fikrlar ham bir-birini to‗ldirib
boradi. Nasihat avvalida – 1-saboqda dunyoning o‗tkinchiligi
tushuntiriladi va
demak inson bu o‗tkinchi dunyoda faqat yaxshilik qilishi lozimligi uqtiriladi:
Tiriklikda bilgin davri davronsan,
Oqibatda bir jonzodga makonsan.
Bu jahonda sanog‗i yo‗q insonsan,
Shuni bilgin bir-biringga mehmonsan.
Inson bu o‗tkinchi dunyoda mehmon ekan, demakki u umrini yaxshilik
qilish bilan o‗tkazishi lozim. Shu sababli 2-saboq yaxshilik haqidadir:
Bug‗doyni qaragin o‗rtasi tilik
Chiroqni yondirib bo‗lmas bepilik.
Ming yil qilgan ibodatdan yaxshidir,
Qila olsang bir insonga yaxshilik.
Shundan so‗ng 3-saboqda ―Yaxshilik o‗zi nima?‖
degan savolga javob
beriladi: