O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim bazirligi qarshi davlat universiteti boshlahg‟ich ta‟lim kafedrasi
Yüklə 374,57 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2-BОB. “GO„RO„G„LI” DOSTONI VOSITASIDA O„QUVCHILARNI MA‟NAVIY-AXLOQIY QADRIYATLAR RUHIDA TARBIYALASHNING YO‟LLARI VA VOSITALARI
|
34 2-BОB. “GO„RO„G„LI” DOSTONI VOSITASIDA O„QUVCHILARNI MA‟NAVIY-AXLOQIY QADRIYATLAR RUHIDA TARBIYALASHNING YO‟LLARI VA VOSITALARI 2.1. Doston vositasida o„quvchilarni ma‟naviy-axloqiy qadriyatlar ruhida tarbiyalashning mavjud ahvoli Biz ―Go‗ro‗g‗li‖ dostoni vositasida o‗quvchilarni ma‘naviy-axloqiy qadriyatlar ruhida tarbiyalashning mavjud ahvolini bilish maqsadida boshlang‗ich sinflar o‗qish darsliklarini tahlil qilib chiqdik. Tahlil natijasi shundan dalolat berdiki, o‗qish darsliklarida ―Go‗ro‗g‗li‖ dostoni epizodlaridan parcha keltirilmagan. Bizningcha ushbu dostondan darslikda parchalar keltirilsa maqsadga muvofiq bo‗lar edi. Chunki, biz 1-bobda tahlil qilib o‗tganimizdek, dostonning o‗quvchilar ma‘naviyatini shakllantirishdagi ahamiyati nihoyatda kattadir. Undagi epizodlar, voqealarning borishi, kishilar o‗rtasidagi munosabatlar, ajdodlarimizning marq va jasurligi, vatanparvarligi, oliyjanobligi haqidagi fikrlar o‗quvchilarni befarq qoldirmaydi, degan fikrdamiz. Shu bois biz darsliklarda dostondan parcha keltirilishini yana bir bor tavsiya etib qolamiz. Tajriba-sinov ishlarini yanada davom ettirishni oldimizga maqsad qilib, tajriba maydonchasi sifatida Qarshi shahridagi 29-o‗rta umumta‘lim maktabini tanlab oldik. Tadqiqotimiz avvalida boshlang‗ich sinf o‗qituvchilarining ko‗plab dars mashg‗ulotlarini kuzatdik. Jami kuzatgan darslarimiz soni 30 soatni tashkil etdi. Bunda biz o‗qituvchilarning o‗quvchilarda ma‘naviy-axloqiy sifatlarni shakllantirishga oid ishlarining ahvoli, biz tanlagan mavzuga o‗qituvchilarning qiziqishlarini aniqlashga harakat qildik. Tajriba-sinov ishlarida jami 12 nafar o‘qituvchi va 28 nafar boshlag‘ich sinf o‘quvchilari ishtirok etishdi. Boshlang‘ch sinf o‘quvchilariga og‗zaki savollar bilan murojaat qildik. Biz tuzgan savolnomalarimizda quyidagi savollar o‗z aksini topgan edi: 1. Xalq og‘zaki ijodi namunalariga nimalar kiradi? 2. Qanday o‘zbek xalq dostonlarini bilasiz ? 35 3. ―Go‗ro‗g‗li‖ dostonidagi qanday qahramonlarni bilasiz? 4. ―Go‗ro‗g‗li‖ dostonidagi ma‘naviy-axloqiy g‘oyalarga misollar keltiring? 5. ―Go‗ro‗g‗li‖ dostonini qaysi baxshilar ijro etgan? 6. O‘quvchilaringizga sinfdan tashqari o‘qishda ―Go‗ro‗g‗li‖ dostonini tavsiya qilganmisiz? 7. ―Go‗ro‗g‗li‖dostonidan tashqari qanday dostonlarni bilasiz? 8. Milliy qadriyatlar deganda nimani tushunasiz? 9. Ma‘naviy-axloqiy qadriyatlarga nimalar kiradi ? Savollarga javob bergan o‘qituvchilar javobi yuqori, o‗rta va quyi daraja ekanligi ma‘lum bo‗ldi. Yа‘ni 12 nafar o‗qituvchidan 2 nafari savollarga yuqori darajada, 4 nafari o‗rta darajada, qolgan 6 nafar o‗qituvchi esa quyi darajada javob berdi. Og‗zaki savol-javoblar tahlili shuni ko‗rsatadiki, o‗qituvchilar ―Go‗ro‗g‗li‖ dostonidagi ma‘naviy-axloqiy qadriyatlar bilan yaqindan tanish emaslar. Faqatgina dostonning ayrim epizodlarini biladilar xolos. Qadriyatlar, ma‘naviy-axloqiy qadriyatlar haqida ham yuzaki ma‘lumotga egalar. Biz bergan savollarga o‗qituvchilarning bergan javoblari a‘lo darajada deb bo‗lmasligiga sabab, o‗qituvchilarning o‗z ustida mustaqil ishlamasligi, vaqtida malakasini oshirmayotganligi va vaqtli manbuotda berilayotgan ma‘lumotlar bilan tanish emasliklari bilan izohlanadi. Shu bilan birga, sinfdan tashqari o‗qish va tarbiyaviy tadbirlarni tashkil etishda o‗qituvchilar faoliyatida tashabbuskorlikning yetishmasligi, ularning bu ishlarga nisbatan ikkinchi darajali deb qarashlaridadir. Biz bu qatorga barcha o‗qituvchilarni kiritmoqchi emasmiz. To‗g‗ri, maktablarda tajribali, ijodkor, tarbiyaviy tadbirlarni tez-tez uyushtirayotgan o‗qituvchilar ham bor, lekin ular ozchilikni tashkil etadi. Bu xulosalar natijasida biz o‗qituvchilarning sinfdan tashqari tarbiyaviy tadbirlarga alohida e‘tibor qaratishni lozim deb hisoblaymiz. Chunki, o‗quvchilarda milliy qadriyatlar, jumladan dostonlarni o‗rganish faqat dars jarayonida emas, sinfdan tashqari o‗qish, tarbiyaviy ishlar jarayonida ham davom etishi zarur, deb hisoblaymiz. 36 Tajriba-sinov ishlarini davom ettirib, o‗quvchilarga test savollari bilan murojaat qildik. Test savollarini tuzishda albatta darsliklarda ―Go‗ro‗g‗li‖ dostonining keltirilmaganligiga alohida e‘tiborni qaratdik. Shu bois test savollarini tuzishda ko‗proq o‗quvchilarning ma‘naviy-axloqiy tarbiyalanganlik darajasini aniqlashga harakat qildik. Test so‗rovnomalarida 4 B-sinf o‗quvchilari ishtirok etishdi. (O‗quvchilar soni 28 nafar tashkil etdi).Ўқувчиларга қуйидаги тест саволлари билан мурожаат қилдик: Yüklə 374,57 Kb. Dostları ilə paylaş:
|