O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi bm. Umarov

Rahbarlik sifatlari

Yuqorida aytib o'tilganidek, rahbarda tug'ma qobiliyat bo'ladi, deb ham aytib bo'lmaydi, ikkinchi tomondan, rahbar vaziyatga qarab stixiyali tarzda tarbiyalanib ketaveradi, deb ham bo'lmaydi. Minglab shaxs sifatlari ichida ko'plari rahbarlik uchun qulayya ma'quldir. A.V. Petrovskiy ana shunday ijobiy sifatlardan bir yarim mingini sanab chiqqan. Lekin ularning barchasini umumlashtiradigan, albatta, bo'lishi lozim bo'lgan ayrim sifat, qobiliyatlar borki, ular haqida qisqacha to'xtalib o'tmoq lozim.

Awalo, har qanday rahbarda intellekt — aql-zakovatning ma'lum normasi bo'lishi kerak. Bu norma yaxshi rahbar uchun o'rtadan yuqori bo'lmog'i maqsadga muvofiqdir, chunki, geniy darajasidagi intellektga ega bo'lgan rahbar bilan ishlash xodimlar uchun qator noqulayliklarni keltirib chiqarishini, bunday aql-zakovat qolganlarning ijobiy rivojla- nishiga psixologik to'siq bo'lishini amahyot va hayot ko'rsatdi. Rahbar- dagi o'rtadan yuqori intellektni qoplab ketadigan yana boshqa muhim sifatlar borki, ular boshqarish ishining samarasiga ijobiy ta'sir ko'rsata- di. Masalan, rahbarning mustaqil fikrlilik, topqirlik, tashabbuskorMk sifatlari. Chunki, ayrim hollarda xato qilsa ham, rahbar original fikrlar aytib, yo'1-yo'riqlar ko'rsata olishi, har bir aytilgan fikr, qilingan ishga mustaqil baho bera olishi zarur.Chunki, mustaqillik shaxs qiyofasini belgilovchi muhim psixologik xususiyatdir. 220

Rahbarda mustaqillik bo'lsa, unda o'ziga ishonch ham bo ladi L esa o'z navbatida rahbardagi subyektiv talablar darajasuung yuqor bo'Shiga ohb keladi. Ko'pincha, rahbarning boshqalarga talabchad gi ^A da gapiriladi, lekin yaxshi rahbar awalo, o'z-o'ziga msbatan SSal bo'lishi kerak. oVo'zini baholash va shu asosda boshqalarga Ssbatan munosabatlar tizimini ishlab chiqishi muhim bir omldir

Har qanday rahbar uchun universal, kerak bo'lgan h«latlardan yana biri torn ma'noda, „ziyoli" bo'lish yoki, boshqacha qihb aytgan-L madaniyatli bo'lishdir. Boshliq o'zidagi madaniyatm, awalo muomalada, odamlar bilan bo'ladigan kundalik muloqotlarda namoyon etmog'i lozim. Muomala madaniyati - bu o'rinli, amq, qisqa, samimiy gapirish san'ati va ikkinchi tomondan, suhbatdoshru tinglashqobi- liyatidir. Chunki, boshliq bilan xodimlar o'rtasida kelib chiqadigan shaxsiy ziddiyatlaming asosida yo tinglay olmaslik yoki gapni to g n yo'sinda gapira olmaslikyotadi. O'zganing o'rniga tura f ^si'> ™ ™^s; kechinmalarigasherik bo'lish, empatiya hissiningborhgi, dialoglarda sabr-toqatlilik va boshqalar muloqot madaniyatining muhim tomon- laridir

Jamoa faoliyatini va o'z faoliyatini rejalashtirish qoMiyati rahbar uchun muhim bo'lgan talablardan biridir. Chunki rejalashtirish asosida o'z-o'zimboshqaraolishvaboshqalarrdtashqifaoUyatimmaqsadgAmuvotiq tarzdaboshqara olishni ta'mrnlovchi muhim psixologik xususiyat yotadi

Rejalashtirish - bu o'ziga xos kelajakni ko'ra ohsh qobiliyati kelajak obrazi bo'lib, bu narsa shaxsning qanchalik kamol topganhgi va maqsadga intiluvchanligining muhim belgisidir. Bu juda murakkab psixologik jarayon bo'lib, u shaxsning o'z diqqatim qanchalik oqdona tarzdaboshqarishi, uni faqat muhim narsalarga qar^ata olishi, vaqtdan tez foydalana olish, ortiqcha ishlardan o'zini tiyish, qo 1 ostidagilarga imkoni boricha, ulaming qobiliyatlariga qarab ish buyura olish va nihoyat buyurgan ishni o'z vaqtida nazorat qihb, so rab olish imkoniyati bilan bog'liq. O'z ishini puxta rejalashtirish qobihyatiga ega bo'lgan rahbar realistik tafakkurga ega bo'lmog'i ya m har ,qanday sharoitlarda ham o'sha muammo, yoki ishga taaUuqli barcha alternat^ variantlardan eng to'g'risi va maqsadga muvofiqini tanlay oladigan ishni to'g'ri tashkil eta bilgan, ya'ni eng kam kuch va vaqt sarflab ishni uddalay olgan, noaniq yoki tasodifiy vazlyatUda ham ish taktikasini to'g'ri yo'lga yo'naltira oladigan odam bo hshi kerak Bundan tashqari, yaxshi rahbar uchun oldida turgan ishnmg har tar akrfuda detanarigacha tasawur qilib, uni amalga oshmshnmg barcha bosqichlan va vositalarini oldindan ko'ra bilish qobiliyati ham zarur. Shunday