O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

 
14.2. Ish bo‘yicha qisqacha nazariy ma’lumotlar 

Avtomobil notekis yo‘ldan harakat qilayotganda g‘ildirak orqali 

kuzovga turtkilar uzatiladi. Qabul qilingan turtkilarni kamaytirish va 
so‘ndirish avtomobilning yurish ravonligini yaxshilaydi.
Osma – avtomobil harakatlanayotganda uning yurishdagi 
ravonligini ta’minlash uchun xizmat kiladi. U kuzov va o‘qlarni 
birlashtiruvchi agregatdir.
14.1-rasm. Osma (a) va ko‘ndalang turg‘unlik stabilizatorining 
sxemalari: 
1-yo‘naltiruvchi qurilma; 2-elastik qism(prujina); 3-so‘ndiruvchi 
qurilma(amortizator); 4-ko‘ndalang turg‘unlik stabilizatori; 5-porshen; 
6,7-klapanlar; 8-shtok; 9-ustun; 10-rezinali tayanch; M
K
-burovchi 
moment; R
T
-tortish kuchi; R
X
-itaruvchi kuch. 

---

62 
Zamonaviy avtomobillarga o‘rnatilayotgan osmalarni ularning 
kinematik xususiyatlariga qarab ikki turga ajratish mumkin:
1.
Nomustaqil – bir g‘ildirakda qabul qilingan turtkilar 
ikkinchisiga uzatiladi. 
2.
Mustaqil – g‘ildiraklarda vertikal harakat vaqtida bog'lanish 
yo‘q. 
Ikkala turdagi osmalar kinematik xususiyatlariga qarab uch 
guruhga bo‘linadi: a) g‘ildirak avtomobilning bo‘ylama o‘qiga tik 
tekislikda tebranadi; b) g‘ildirak avtomobilning bo‘ylama o‘qiga 
parallel tekislikda tebranadi; d) g‘ildirak avtomobilning bo‘ylama 
o‘qiga burchak ostida tebranadi. 
Osmalar guruhi avtomobilning oldingi va ketingi o‘qlarida bir 
xilda ishlatilib, har xil konstruktiv ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin. 
14.3. Ishni bajarishda ishlatiladigan asbob va uskunalar 
1. Yengil avtomobillarning kuzov, dvigatel va shassi bilan birga 
qirqimdagi laboratoriya stendi. 
2. Osma konstruksiyasining detallari. 
3. Osma konstruksiyalarini yorituvchi plakatlar majmui.