O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Xalq, qabila va urug’larga bog’liq nomlar. 
Xalq, qa-bila, urug‘ va bo`g‘in nomlari 
etnonim deyiladi. etno-nimlardan xosil qilingan joy nomlari etnotoponim bo`ladi. Bunday 
nomlar tarixiy davrlarda xalqlar-ning qaerlarda yashaganligidan va ularning o`zaro alo-
qalaridan guvoxlik beradi. 
SHrta Osiyoda bu xil nomlar juda kup uchraidi. Qu-yidagi qisqacha ro`yxatdan 
o`zingiz xam xulosa chiqari-shingiz mumkin: 
Qalmoq Qangli (qa`ni) Qanjig‘ali Qarluq Qatag‘on Qashqa Qashqar Qipchoq Qovchin 
Qozoq Qoramurt Qoraxitoy Qurama Qutchi Qo`ng‘irot Qo`shtamg‘aln 
Tuva Avtonom Respublikasining markazi — Qizil shaxri va g‘arbiy Sibirdagi 
Baraba dashti 
qizil 
va 
baraba 
qabilalari nomi bilan bog‘liq. Jaxon karta-sida bunday 
nomlar to`lib yotibdi. Amerikadagi daryo, ko`l, shtat va shaxarlar aksari indeets 
qabilalarining nomi bilan ataladi; masalan: eri, Guron, Ayova, Apa-lachi, Delaver, Boston. 
Karib dengizi — karib qabi-lasi nomidan olingan; Gondvana — geologik tarixda ulkan 
materik — Xindistondagi 
gondlar eri 
demakdir. 
Xalq nomidan yasalgan mamlakat nomlari: 
shved 
— SHvetsiya, 
dan 
— Daniya, 
grek 
— Gretsiya, 
ispan — 
Ispa-niya, 
afg’on 
— Afg‘oniston, 
xind 
— Xindiston. 
Deyarli xamma MDX respublikalarning nomlari xalq nomidan olingan: 
ukrain— 
Ukraina, 
tojik 
— Tojikiston, 
xakas 
— Xakasiya, 
udmurt 
— Udmurtiya, 
mariy 
— Mariy el, 
tatar 
— Tatariston, 
adigey 
— Adigeya va xokazo. 
Aksincha, mamlakat nomi xalqqa o`tgan xollar xam bo`ladi: Braziliya — 
braziliyaliklar, ekvador — ekvadorliklar, Falastin — falastinliklar, Isroil — isroilliklar, 

---

Kanada — kanadaliklar, Kuba — kubaliklar, Mal‘ta—mal‘taliklar, SHri-Lanka— 
shrilankaliklar, Pokiston — pokistonliklar, Indoneziya — indoneziyaliklar... 
SHaxslarning ism-familiyalariga qo`yilgan nomlar. Agar geografik karta tilga kirsa edi, 
jasur sayyox va safarchilarning xizmatlari namoyon bo`lar edi. Kartada ko`pgina olim va 
dengizchilarning — o`sha erni tekshirgan, o`sha erdan suzib o`tgan yoki muxim asar 
yaratganlarning nomlari mangu saqlanadi. Barents dsngizi, Vil‘-kitskiy bo`g‘ozi, Laptevlar 
dengizi, CHelyuskin burnl, Kuk bo`g‘ozi, Gudzon daryosi, Tasmaniya oroli, Belinsga-uzen 
dengizi, Mikluxo-Maklay qirg‘og‘i, Bass bo`g‘ozi, Flnnders oroli, Kupers-krik daryosi bunga 
misol bo`la oladi. Uzoq SHarq kartasida Atlasov oroli, Xabarovsk, Makarov va Nevel‘sk 
shaxri kabi nomlarni o`qib, rus dengizchilari va safarchilarini eslaymiz. 
Atoqli rus geografi va etnografi, akademik D. N. Anuchin nomiga atalgan muzlik, burun, 
ko`l va srol bor. Okeanograf va kartograf, akademik YU. M. SHokal‘s -kiy nomi bir necha 
orol, muzlik, tog‘ va bo`g‘ozlarga be-rilgan. Antarktidada 1961 yili kashf etilgan bir 
toqqa qozoq geografi CHo`qan Valixonovning nomi tso`-yildi. 
Oy sirtidagi kraterlarga Beruniy va Ulug‘bek, Mer-kuriy planetasidagi krater, tog‘lik 
va tekisliklarga Pushkin, Lermontov, SHevchenko. CHexov, Tolstoy, Repin kabi mashxur 
shaxslarning nomlari berilgan. Oltoyda ikki cho`qqi Rerix nomi bilan ataladi; biri—1926 
yilda Oltoyda yashagan atoqli sharqshunos va rassom N. K- Rerix va ikkinchisi uning 
o`g‘li, rassom YU. N. Rerix. SHrta Osiyo kartasida Semyonov muzligi, Korje-nevskaya 
cho`qqisi, Prjeval‘sk shaxri, Ulug‘bek stantsiya-si ::abilar mavjud. 
Kartalarda tarixiy shaxslar, sarkardalar, xatto mash`um qaroqchi va bosqinchilarning 
nomlari xam uchraydi; masalan, Vashington (AQSH prezidenti), Dreyk bo`g‘ozi (mashxur 
dengiz qaroqchisi). Boliviyaga Janu-biy Amerika qaxramoni Simon Bolivar nomi 
qo`ynlgan. Angliya qirolichasi Viktoriya nomidagi orol, ko`l, shar-shara va boshqa ob`ektlar 
uchraydi. 
Afsonaviy va diniy nomlar. Ush shaxridagi Taxti Sulaymon, Amudaryodagi 
Duldulotlagan (xazrat Ali-ning uchar oti daryoning shu joyidan sakrab o`tgan e mish), 
Kofirnixon daryosi labidagi (Tojikistonda, Xonaqo qishlog‘i yonidagi) kechik—Poyi Duldul, 
Oxan-garon oldidagi «Alining qiyasi», Sirdaryodagi Farxod qoyasi, Farg‘ona vodiysidagi 
SHoximardon, Toshkentda-gi Qaykovus arig‘i, Turkmaniston chegarasidagi Zulfi-qor 
yo`lagi («Alining qilichi chopgan» dara), SHri Lan-ka (TSeylon) dagi Odamota cho`qqisi 
(go`yo Odam Alay-xissalom o`sha erda osmondan tushgan empsh) — barchasi afsonaviy
nomlar ekani yaqqol ko`rinib turipti. 
Dunyo kartasida turli dinlarning bayrami, avliyo va muqaddas shaxslar sharafiga 
qo`nilgan joy nomlari xam uchraydi. Ular kartada aksari