O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha

10-Mavzu. Dizel dvigatellarining ta`minlash tizimi.
Dizel dvigateli ta`minlash tizimining tarifi, vazifasi va umumiy sxemasi.
Dizel dvigatelining yonilg’i uzatish tizimi konsturuktsiyasining tuzilishi va
ularning ishlash printsipi yonilg’i purkalishini ilgarilatish muftasi: barcha rejimda
regulyator: yuqori bosim yonilg’i nasosi: forsunka: yonilg’i xaydash nasosi.
Xavo bilan ta’minlash tizimi konstruktsiyasining tuzilishi va ularning ishlash
printsipi: xavo filtri: trubanadduv: trubina: kompressor.
Ishlatilgan gazlarni chiqarish tizimi konstruktsiyasi tuzilishi va ularning
ishlash printsipi: so’ndirgich: ejektor: pnevmotsilindr: motor tormozi.
“Sommon-rail” tizimining vazifasi va umumiy sxemasi. “Sommon-rail”
tizimi konstruktsiyasining tuzilishi va ularning ishlash printsipi: past bosimli
kontur (yonilg’i baki,xaydash nasosi, yonilg’i filtri) yuqori bosim konturi (yuqori
bosim nasosi, rampa, forsunka): elektron boshqaruv bloki va datchiklar.
Dizel dvigatelining yonilg’i bilan ta’minlash tizimi, ma’lum miqdordagi
yonilg’ini o’zida saqlash, uni dag’al va mayin tozalash, yuqori bosim yonilg’i
nasosida yuqori bosim hosil qilib, uni forsunka yordamida silindr ichidagi siqilgan

---

18
va qizigan havoga tuman shaklida purkash uchun hizmat qiladi. Dizel dvigatelida

yonuvchi aralashma silindr ichida hosil bo’ladi. Dizellarda yonilg’ini purkash,
yuqori bosim nasos va har bir silindrga yopiq holda o’rnatilgan forsunkadan iborat.
Ta’minlash tizimi asosiy ikkita: pastki va yuqori shaxobchalardan iborat. Past
bosim shaxobchasi yonilg’ining bakdan yuqori bosim nasosiga uzatadi. Yuqori
bosm shaxobchasi esa, ma’lum miqdordagi yonilg’i ma’lum vaqtda bosim bilan
dvigatelning silindrlariga uzatadi.
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, ko’rgazmali
taqdimot, keys, video-animatsiya, muammoli ta’lim. blits, menyu, munozara, o’z-
o’zini nazorat.